de latere kleurweergave) in computertaal te ver-
talen;
- Het ontwerpen van proeffragmenten, waarbij
vooral gelet dient te worden op wensen van auteurs,
toekomstige gebruikers, kaartthema's, legenda's
en de bodemkundige gegevens;
Het in het oog houden van de efficiency. Indien de
drie basiswerkzaamheden (ontwerpen, selecteren
en interpreteren) onzorgvuldig, onvakkundig en
zonder rekening te houden met de verschillende
disciplines (kartografie, bodemkunde, fysiognomie,
geologie, automatisering enz.uitgevoerd worden,
dan zal het eindresultaat variercn van minder
bruikbaar tot onbruikbaar. Een en ander is slechts
te herstellen door verwijdering van de gegevens
uit het bestand en een verbeterde procedure;
Het door het systeem laten tekenen van bodem- en
andere kaarten;
- Het onderhouden van contacten betreffende het
technisch onderhoud.
B. INFA-onderzoek:
Het in overleg met zijn chef meewerken aan onder-
zoek uitgaande van de afdeling INFormatiesysteem
Aardwetenschappen (het hoofd van deze afdeling is in
deze sfeer zeer nauw bij het werk betrokken).
Dit onderzoek betreft onder andere de bruikbaarheid
van niet-primair kartografisch gerichte toepassingen
van het systeem voor andere doeleinden en ook het
nagaan van de methodologische achtergronden van het
kartografische systeemontwerp om nieuwe kartogra-
fische Produkten mogelijk te maken. Een en ander is
mogelijk door de aanwezige gecombineerde kennis
van de automatisering, het systeem, de algemene
bodemkunde en de kartografie.
C. Kennisoverdracht:
Het houden van voordrachten;
- Het geven van demonstraties en andere soorten
voorlichting;
- Het vaktechnisch begeleiden van nieuwe gebruikers,
stagiaires en Studenten uit binnen- en buitenland.
Uit het voorgaande zal het elke kartograaf duidelijk
zijn dat een totaal andere manier van werken wordt
gevolgd. Een groot verschil met de handkartografie
is het visuele aspect: waar met handkartografie elke
handeling met het oog kan worden waargenomen is dit
bij de computerkartografie niet altijd het geval. Men
moet zieh daarom vooraf terdege realiseren wat men
gaat doen. We hebben niet alleen te maken met een
kaart maar ook met een schat aan gegevens die toe-
gevoegd zijn aan de kaart: het gegevensbestand. Aan
de codes op de kaart worden gegevens gekoppeld die
gebruikt worden voor latere selectie- en interpreta-
tiekaarten. Dit betekent dat een kaart ook inhoudelijk
juist moet zijn en men zeer attent moet handelen bij
deze verwerking.
Bij het selecteren uit dit bestand ten behoeve van een
thematische kaart is een goed voorstellingsvermogen
noodzakelijk voor het bepalen van de lay-out. Je moet
kiezen voor een lijntype en een tekstgrootte en vorm
geven aan de legenda. Vaak wordt gevraagd: voel je
je nog kartograaf? Uit vorenstaande blijkt wel dat je
wel degelijk kartografie bedrijft.
Door gebruik te maken van het gegevensbestand kunnen
op vrij eenvoudige wijze meerdere thematische kaar
ten worden vervaardigd. Een belangrijk gegeven is
wel dat de automatisering m. i. niet in de eerste plaats
gebruikt moet worden om een mooi produkt te maken
maar wel een goed produkt. Men dient de apparatuur
efficient te gebruiken, want de uurprijzen zijn bijzon-
der hoog en elke verfraaiing (cosmetica) op een kaart
is dan ook ontzettend duur. Bij iedere selectie- of
thematische kaart dient zorgvuldig de kosten en de
vereiste kwaliteit tegen elkaar afgewogen te worden.
Het systeem is ook niet bedoeld om een dönmalig pro
dukt te maken, want in dat geval is handkartografie
veel goedkoper. De grote kracht van het systeem ligt
in het in körte tijd maken van selecties uit een gege
vensbestand en dat in kaartvorm weer te geven.
Taakve rz waring en funktiewaarde ring
Door de grotere verantwoordelijkheid en de extra be-
nodigde kennis en ervaring is duidelijk sprake van een
taakverzwaring. Teveel wordt nog gedacht dat automa
tisering niet meer is dan het bedienen van een aantal
knoppen. Dit is echter geenszins het geval hetgeen uit
het voorgaande möge blijken.
Hoewel door de jaren heen de kartografie, zoals bijna
ieder ander vak, is gemoderniseerd en aangepast aan
nieuwe materialen, werkmethodes en gereedschappen
is daamaast toch ook een nieuw vakgebied ontstaan
n. 1. de computerkartografie.
Grote ontwikkelingen in de electronica zijn te verwach-
ten en steeds meer geavaneeerde apparatuur zal voor
kartografische toepassingen kunnen worden ingezet.
Toch zal voor de toekomstige computerkartograaf een
opleiding voor handkartografie onmisbaar zijn, want
welke soort kaart er ook gemaakt zal worden, het
visueel herkenbaar maken van welke materie dan ook
vereist kartografisch inzicht. Daarbij komt dan nog
de opleiding in de automatisering.
De funetiewaardering van de computerkartograaf ten
opzichte van de handkartograaf zal, gezien de reeds
gemeide taakverzwaring, aangepast moeten worden,
waarbij een opwaardering m. i. geheel op zijn plaats
is. Dat is bij de Stiboka ook gebeurd.
N o ot
J. J. Verwaal is kartograaf bij de Stichting voor Bodem-
kartering (Stiboka) te Wageningen.
Sum m a ry
This paper was presented at the 1982 Technical
Symposium on computer-assisted cartography
organized by the Dutch Cartographic Society.
It is the report of the experiences of a cartographer
with the introduetion of the Computer in his depart -
ment, in this case the Cartography Department of the
Dutch Soil Survey Institute in Wageningen. The author
describes the way he had to change over, including
the re-education needed. Finally, he presents his
view with regard to the comparison between manual
and computer-assisted cartography.
KT 1983. IX. 3
43
