uit sommige kartografische bestanden is even gemak-
kelijk als olieboren In de Noordelijke IJszee: het kan
wel, maar vraag niet hoe.
De geografische vorm van computerverwerking noopte
echter tot een geheel ander uitgangspunt: hoe gebruik
ik het materiaal dat in de Computer is ingebracht?
De vraag waar het daarbij om draait is: hoe (gemak-
kelijk) vind ik mijn informatie terug? Wanneer men
zieh op die vraag bezint, is het al snel duidelijk dat
er in de informatie een struktuur aangebracht moet
worden. Met behulp van die struktuur kan er worden
teruggezocht, kunnen er veranderingen worden aange
bracht, kan er informatie worden verwijderd, kortom:
de informatie kan worden beheerd. Wanneer we een
hoeveelheid bij elkaar hörende informatie samenvoe-
gen kunnen we dat aangeven met de engelse term:
'database'. Het beheer over die informatie wordt
daarom tegenwoordig aangeduid als: 'Database mana-
gement'. Juist het toepassen van een vorm van data
base management is van cruciaal belang voor veel
vormen van geografische gegevensverwerking, en
speciaal voor die waarbij thematische kaarten worden
geprodueeerd.
Database management
Database management wil in principe niets meer zeg-
gen, dan dat er een struktuur moet zijn volgens welke
gegevens zijn opgeslagen en ook weer kunnen worden
teruggevonden. Het heeft dus alles met gegevens-
strukturen te maken (datastrukturen). Daamaast
uiteraard ook met veel ingewikkelde computerproce-
dures, maar dat is vers twee. Bij goede datamanage-
ment programma's heeft de gebruiker daar zelfs niets
mee te maken. De strukturen waar het om gaat, zijn
de zogenaamde logische gegevensstrueturen: hoe
worden gegevens op inhoudelijke kenmerken aan el
kaar gerelateerd? Dergelijke strukturen hebben dus
niets te maken met fysieke gegevens strukturen, die
aangeven hoe informatie exakt ligt opgeslagen op door
de Computer leesbare informatiedragers.
Database management is toe te passen op alle drie
eerder genoemde variabelen. De struktuur van varia-
bele 1 - absolute ligging- is eenvoudig. Het is die
van het koördinatenstelsel, waarin de koördinaten
liggen opgeslagen. Voorbeelden zijn: rijksdriehoeks-
koördinaten, polaire digitizer koördinaten, geografi
sche lengte en breedte. Wanneer de mathamatische
relaties bekend zijn, is het zelfs gemakkelijk om de
koördinaten van de ene naar de andere struktuur om
te zetten. Dat geldt zeker niet voor de twee volgende
vormen.
Het database management van de tweede variabele
-de omschrijving- is 'het' database management
(DBM). Dat wil zeggen, dat de te verwerken gegevens
administratief van aard zijn. Ze lijken als twee drup-
pels water op het soort gegevens van banken, bedrij-
ven en fabrieken. Daardoor is de computermarkt voor
dergelijke DBM-pakketten groot. Het gevolg is, dat
de toepassing van de term 'database management'
veelal verengd wordt voor het verwerken van deze
gegevens. De strukturen van dit DBM zijn onder ande
re: hiörarchische strukturen, netwerken en relatio
nale strukturen. De eerste twee worden al wat langer
toegepast; databases met een relationele struktuur
zijn de laatste tijd sterk in opkomst. De ontwikkeling
van DBM programma's die met deze struktuur werken
is echter nog niet zo ver, dat ze voor alle soorten
Computers even goed en gemakkelijk te gebruiken
zijn. Te verwachten is, dat ook voor gebruik van geo
grafische of kartografische gegevens uiteindelijk de
relationele database struktuur toegepast zal worden.
Op het ogenblik zijn er DBM-programma's te koop
die geschikt zijn voor een geTntegreerde funktie bin
nen de (grafische) automatisering in de kartografie.
Tot dusver zijn veel van die programma's geent op
het werken met de hierarchische struktuur. De hiö
rarchische struktuur wordt vaak aangeprezen als een
die 'natuurlijk' past op de aard van kartografische
gegevens. Het aanvoeren van dit argument lijkt echter
meer ontstaan vanuit een soort stiefmoederlijke be-
handeling van DBM binnen het totale programmapak-
ket dan vanuit een echte betrokkenheid met kartogra
fische gegevens. Ten eerste is het bij alle kartogra
fische toepassingen vaak wenselijk om inhoudelijke
relaties tussen verschillende 'takken' van de hiörar
chische struktuur aan te geven (type netwerk) en ten
tweede is het onderscheid tussen kartografische gege
vens en alle andere administratieve gegevens kunst-
matig. Zo'n onderscheid werkt uitermate belemme-
rend, zeker binnen de thematische kartografie, om
de grens van 'kartografie' naar geografische gegevens
te doorkruisen. Het is te hopen dat vanuit de karto
grafie druk uitgeoefend wordt om voor het beheer van
de op de kaartelementen betrekking hebbende gegevens
volwaardige en moderne programma's ter beschikking
te krijgen.
DATA MANAGEMENT
ligging:
lijn verbinding XjYt - X
omschrijving
lijn IJssel
vlak 10 Brummen
vlak 20 Steenderen
relati e
vanuit lijn XjYj -XiY{
ligt vlak 10 links
ligt vlak 20 rechts
Figuur 3: datamanagement
Database management van de kaart
Het is mogelijk om van datamanagement van variabele
3 - relatieve ligging van een object- te spreken, als
er een struktuur is, volgens welke we de Computer
ruimtelijke vragen aan de kartografische database
kunnen laten beantwoorden, en wel dezelfde vragen als
die we aan de gewone kaart konden stellen. Dat voert
tot de konklusie, dat in zeer veel gevallen van automa
tisering in de kartografie geen sprake is van kartogra-
fisch database management. Dat komt omdat er een-
voudigweg geen struktuur is die zieh rieht op de rela
tieve ruimtelijke ligging van elementen. En zonder
struktuur kan men moeilijk van management spreken.
Deze struktuur is afwezig bij vrijwel alle interaktief
grafische Systemen (IGS); ze is afwezig bij alle vor
men van automatisering gebaseerd op het enkel weer-
Y
X
46
KT 1983. IX. 3
