SCHOLZ, E. G. Tanner, R.Jän-
ckel, Einführung in die Kartogra
phie und Luftbildinterpretation.
Studienbucherei Geographie flir
Lehrer, Band 16.
VEB Hermann Haaek Geographisch
Kartographische Anstalt. Gotha/
Leipzig 1980.
238 blz. met 107 ill. en 21 tabel-
len. Bestelnr. 597 0342/Luftbild-
Interpretation. Prijs 26,- DM.
Kaarten en luchtfoto's zijn voor
geografen belangrijke informatie-
bronnen en hulpmiddelen. In een
reeks handboeken voor geografie-
studenten en aardrijkskundeleraren
mag dan ook een goede inleiding in
de kartografie niet ontbreken. De
kartografie en luchtfoto-interpre-
tatie zijn in dergelijke publikaties
vanzelfsprekend volledig beschouwd
als hulpdisciplines voor de geo-
grafie. Het zwaartepunt valt dan
ook op het gebruik van kaarten en
luchtfoto's voor onderzoek en
onderwijs. Over de vervaardiging
van kaarten wordt slechts zoveel
gezegd als nodig is voor een goed
gebruik. Na enkele algemene hoofd-
stukjes over het belang van karto
grafie en kaarten (ca. 10 blz.
volgen hoofdstukken over de pro-
duktie van topografische themati
sche kaarten (65 blz.Het groot-
ste deel is gewijd aan het gebruik
(Auswertung) van kaarten en foto's
(133 blz.Een literatuurover-
zicht van 11 blz. besluit het boek.
Het boekje munt uit door de duide-
lijke en overzichtelijke opzet. Het
gaat niet al te diep op de stof in
(naar Duitse maatstaven gerekend
en is goed geillustreerd (voor pu
blikaties uit de Oostbloklanden
zelfs uitzonderlijk goed!).
Uit de inleidende hoofdstukken
verdient vooral een overzichtelijke
samenvatting (in tabelvorm) van de
voor- en nadelen van kaarten,
luchtfoto's en satellietopnamen de
aandacht.
De vervaardiging van topografische
kaarten wordt beknopt uiteengezet.
Naast de goede schematische teke-
ningen van oude en nieuwe opname-
technieken mist men voorbeelden
van grootschalige kaarten. Overi-
gens wordt met zoveel woorden
vermeld dat leraren genoegen
moeten nemen met verouderde
kaarten, omdat actuele kaarten
hooggeclassificeerd (geheim) zijn.
Voor eigen veldwerk of voor
oefeningen met leerlingen worden
enige eenvoudige methoden voor
terrein-opname behandeld.
De vervaardiging van thematische
kaarten bevat een overzicht van
constructieprincipes, gebruik van
Symbolen en Signaturen en het op-
zetten van een redactieplan (met
een fraai model).
Het gedeelte over de vervaardiging
wordt afgesloten met een opsom-
ming van tekentechnieken, hulp
middelen voor het tekenen en
reproduktiemethoden.
De verschillende vormen van
kaartgebruik krijgen de volle aan
dacht: lezen, analyseren, verge-
lijken, interpreteren, meten.
Wat de topografische kaarten be-
treft ligt het zwaartepunt op de
kwantitatieve analyse van het
reliöf en de kaarten die daaruit
resulteren (hellingkaarten, dal-
dichtheidskaarten, reliöfenergie-
kaarten, e. d. Het gebruik van
thematische kaarten krijgt verhou-
dingsgewijs veel minder aandacht,
terwijl ook voorbeelden geheel
ontbreken. Dit lijkt me in een
handboek voor geografen een dui-
delijke omissie.
Het gedeelte over luchtfoto-inter-
pretatie begint met een körte in
leiding over de aard van de lucht-
foto, filmsoorten, stereoscopisch
zien, e. d. Dan volgen diverse uit-
gewe rkte interp retatievoo rbeelden
met fotofragmenten (deels in kleur)
en interpretatieschetsen. Tot be
sluit is een voorbeeld van satelliet-
fotografie en multispectrale
scanning opgenomen.
Ondanks enkele tekortkomingen en
het ontbreken van kaartvoorbeel
den verdient deze inleiding alle
aandacht. Het geeft een goed in-
zicht in de mogelijkheden van
kaart en luchtfoto: twee onmisbare
hulpmiddelen voor de geograaf.
P. W. Geudeke
BOSATLAS VAN DE WERELD-
GESCHIEDENIS. Groningen,
Wolters-Noordhoff Atlasprodukties,
1983. 56 kaartblz. ISBN 90 01
12127 6.
Een geheel nieuwe atlas van Wol
ters-Noordhoff wekt natuurlijk
hoge verwachtingen bij de karto-
grafen. Het betreft hier bovendien
een geschiedenis-atlas, die im
mers heel aparte eisen stelt aan
de kartograaf: er moeten op een-
zelfde kaart veranderingen worden
voorgesteld, opeenvolgende toe-
standen, wat meestal gebeurt door
kleurbiezen, verandering in tint
(bijv. lichter worden) bij gebieds-
uitbreidingen, door arceringen,
stippelingen en door pijlen bij
veroveringen en migraties. De
nieuwe atlas, die op 56 bladen zo'n
200 kaarten en 80 grafieken bevat,
voldoet wat uitvoering betreft
(vormgeving, bladindeling, kleu-
renkeuze, belettering) aan de
hoogste eisen; zelfs de inhoudsop-
gave met zijn kaartvignetjes is een
lust voor het oog. Hij steekt in
deze opzichten dan ook uit boven
bestaande historische atlassen zo-
als die van Vermaseren, van Het-
tema, die beide al meer dan 20
drukken achter de rüg hebben,
boven de grover bewerkte Elsevier
en in bepaalde opzichten boven de
overvolle Oosthoek en de grote,
meer uitbundige (de term is van
Geudeke, K. T. 1982. 4) en pictura-
le Spectrum-Times Atlas van de
Wereldgeschiedenis.
Blijkens de los bijgevoegde 'didac-
60
KT 1983. IX. 3
