band met de vereiste noodzakelijke
wiskundige kennis. Voor degenen
die meer vertrouwd zijn met de
behandelde materie geeft dit boek
een goed overzicht en het kan voor
sommigen dienen ter opfrissing
van hun kennis.
A. J. Kers
BOLLMANN, Jürgen. Aspekte kar-
tografischer Zeichenwahmehmung.
Eine empirische Untersuchung.
Kirschbaum Verlag, Bonn-Bad
Godesberg, 1981. ISBN 3 7812
1066 9. 256 pp. 44 fig. gedeelte-
lijk in kleur. Prijs DM 30, -.
In de kartografie is men zieh
steeds meer bewust geworden van
het belang om onderzoek in te stel
len naar de processen en de voor-
waarden die optreden bij het ge-
bruik van kaarten. Het spreekt
vanzelf dat de inzichten die men
door deze onderzoeken verkrijgt
een belangrijke rol speien bij de
vormgeving van kaarten. Gewoon-
lijk werden deze onderzoeken niet
door kartografen maar door andere
wetenschappen uitgevoerd. Om in-
zicht te krijgen in de vraag hoe
men de effectiviteit van het kaart-
gebruik kan vergroten blijkt onder
zoek naar de processen en voor-
waarden van de waameming van
kaartsymbolen nu een van de be-
langrijkste aandachtspunten te zijn.
In dit kader heeft Bollmann zijn
onderzoek geplaatst en beschreven
onder de titel 'Waarnemingsaspec-
ten met betrekking tot kartografi-
sche Symbolen'. Hij gaat er van uit
dat duidelijke inzichten hierom-
trent alleen verkrijgbaar zijn in
het kader van een omvangrijke
reeks samenhangende kartografi-
sche voorwaarden. Als criteria
voor een succesvol waamemings-
proces stelt Bollmann de duur van
de waameming en de trefzekerheid
van de waameming.
In het eerste hoofdstuk van zijn
boek beschrijft de auteur welke
theoretische beginselen van de
waarnemingspsychologie hij ge-
bruikte als basis voor zijn onder
zoek bij het waarnemen van karto-
grafische Symbolen en de theore
tische aspecten hiervan. In het
tweede hoofdstuk geeft hij de Pro
blemen van de verhouding tussen
symboolstruktuur en symboolbete-
kenis. Van theoretische en prakti
sche waarde zijn Bollmann's uit-
eenzettingen met betrekking tot het
onderzoeksconcept die hij als volgt
heeft ingedeeld:
- Testmethodes voor het onder
zoek van kartografische waarne-
mingsvoorwaarden, met name het
voorwaardenkader van de testvoor-
beelden en de testsituatie, criteria
van de evaluatie en de evaluatie-
analyse.
- De probleemstelling en het doen
van vooronderzoekingen, alsmede
het verwerken van de resultaten
hiervan in de hoofdtest.
- Het samenstellen van testvoor-
beelden alsmede enige technische
aspecten van de vervaardiging van
de voorbeelden. Het meten van de
complexiteitsstruktuur van de test-
voorbeelden.
- De volgorde waarin de testvoor-
beelden worden gehouden.
- Een beschrijving van de situatie
waarin de test wordt uitgevoerd.
De testvoorbeelden zijn gedeelte-
lijk in zwart/wit en gedeeltelijk in
kleur.
In een uitvoerige samenvatting
worden zes fundamentele probleem-
stellingen uiteengezet. Deze zijn:
- waamemingsvermogen als fak-
tor van de kaartcomplexiteit;
- het selecteren van Symbolen op
basis van klassevorming;
- het schatten van de grootte van
de Symbolen;
- symboolwaameming afhankelijk
van leeftijd alsmede geslachtsbe-
paling;
- waameming afhankelijk van op-
leidingsfaktoren alsmede beroeps-
faktoren;
- motivatie bij de kaartinterpre-
tatie.
De auteur heeft met dit onderzoek
laten zien welke experimentele en
theoretische grondbeginselen als
uitgangspunt zijn gebruikt om als
doel van de kartografie een zoda-
nig kaartbeeld te creören, waarbij
het effect voor de kaartgebruiker
optimaal is. Zijn conclusies met
betrekking tot de kaartvormgeving
moeten in een volgende stap wor
den genomen: de praktische toe-
passing van de verkregen kennis
en inzichten.
K. Sijmons
EEN EERSTE INVENTAR ISA TIE
VAN FIETSROUTES IN NEDER-
LAND
De onlangs opgerichte Fietskaart
Informatie Stichting publiceerde in
juni een themanummer van haar
tijdschrift FIETSPLAN met een
overzicht van alle fietsroutes in
Nederland.
Het gaat hierbij om alle routes die
u zelfstandig kunt fietsen.
In bijna 100 bladzijden wordt elke
route getypeerd aan de hand van de
doel Stellingen en criteria van de
makers (ANWB, ENFB, Gemeen-
ten, Jeugdherbergcentrale, WV's
en vele andere organisaties).
Dat is nuttig om te weten want de
ene fietsroute is de andere niet;
toeristische rondrit of verbindings-
route voor dagelijks fietsverkeer,
een klein ommetje of een tocht voor
vele dagen, Over verharde of on-
verharde wegen, döör de Steden of
met een grote boog eromheen.
Ook de wijze waarop de routes zijn
aangegeven verschilt. De presen-
tatie kan bestaan uit wegenkaarten,
beschrijvingen of wegwijzers.
Verder is in het overzicht van de
Fietskaart Informatie Stichting
telkens aangegeven waar u de route-
beschrijvingen en wegenkaarten
kunt bestellen.
Het themanummer van Fietsplan is
te bestellen door j 6, - over te ma-
ken op giro 4291057 van de Fiets
kaart Informatie Stichting te
Utrecht, onder vermelding van
'Overzicht fietsroutes'.
Nadere inlichtingen zijn verkrijg
baar bij H. M. Bosma (030-322707)
en B. van der Post (03402-32650).
ALGEMENE INDEX BIJ TEELINGS
REPERTORIUM VAN OUD-
NEDERLANDSE LANDMETERS
Iedereen die kennis genomen heeft
van de veelomvattende verzameling
van gegevens die de heer Teeling
bij een heeft gebracht en die in 1981
door het Kadaster is uitgegeven,
zal ervaren hebben dat aan dit
Repertorium een algemene lande-
lijke naamlijst ontbreekt. Drs.
P. C. J. van der Krogt van het Geo-
grafisch Instituut van de Rijksuni-
versiteit te Utrecht heeft nu zo'n
lijst in alfabetisch-fonetische volg
orde samengesteld. In deze lijst
wordt bij iedere naam verwezen
naar de vermelding(en) in deel II
van het Repertorium. Door de fone-
tische alfabetisering is het pro-
bleem van de verschillende schrijf-
wijzen, zoals die in vorige eeuwen
werden toegepast, opgelost.
Belangstellenden kunnen een gratis
exemplaar van deze naamlijst voor
KT 1983. IX. 3
65
