15 Oktober a. s. aanvragen bij de
bibliothecaris van de Hoofddirectie
van de Dienst van het Kadaster en
de Openbare Registers, Postbus
9046, 7300 GH Apeldoorn.
TWEEDELIGE WERELD. 'Atlas
poster' met brochure van F.De-
puydt en W. Vlassenbroeck. In 1982
gezamenlijk uitgegeven door: De
Nederlandsche Boekhandel; Broe-
derlijk Delen; Vastenaktie Neder-
land; Docent N. C. O. S. Viaanderen.
Formaat poster: 110 x 78 cm.
Brochure: 56 pag. Prijs poster:
BF 120,- Prijs brochure: BF 90,-
In 1981 werd prof. F.Depuydt uitge-
nodigd op een perskonferentie waar
een wereldkaart werd gepresen-
teerd in de inmiddels vele malen
aangevallen 'Peters-projektie'.
De kaart zou door zijn speciale
projektie een veel beter beeld van
de Derde Wereld laten zien dan
gangbare projekties.
Depuydt heeft toen voor de radio
tot ontsteltenis van al die goedbe-
doelende Organisatoren terecht uit-
eengezet dat de projektie een vol-
slagen vertekend beeld geeft van de
wereld, ook en vooral van de Derde
Wereld, en derhalve ongeschikt is
voor het beoogde doel.
Na afloop nam Depuydt de uitdaging
aan iets beters te maken. Hiervan
ligt thans het resultaat voor mij:
22 wereldkaartjes, in zeven sub-
thema's ondergebrächt, tonen de
tweedeligheid van onze wereld in
arm en rijk in de vorm van een
'atlasposter'alle kaarten als een
soort muuratlas op ddn vel samen-
gevoegd. Deze vorm van kaartpre-
sentatie komt de laatste tijd wel
meer voor (wall-atlas in het
engels), een vorm die snelle oriSn-
tatie over een bepaald onderwerp
suggereert, maar doorgaans toch
veel meer tijd vergt voor het op-
nemen van de geboden informatie
dan een min of meer snelle staande
konfrontatie toelaat. Zo ook deze
atlasposter van Depuydt: men heeft
voor elk kaartje toch wel 5 minuten
nodig om het te bekijken, en ik zie
mij nog niet zo gauw bij na 2 uur
voor een muur staan, ook als is het
onderwerp boeiend en zijn de kaar
ten fraai. Want dat zijn ze ongetwij-
feld, in de speciaal hiervoor door
Depuydt ontworpen 'Kwintupel-
projektle' als antwoord op de voor
al door onze duitse kollega's weer-
legde 'Peters-projektie'. Over de
inhoud van de kaartjes wil ik ver-
der niet veel meer zeggen dan dat
ze degelijk vakwerk zijn en dat is
toch wel een groot kompliment!
De vormgeving van de in hoofdzaak
choropleten is traditioneel, zonder
verrassingen. Voor kartografen is
het meest interessante de kwintu-
pel-projektie en daar wil ik dan
ook wat verder op ingaan. De pro
jektie lijkt op het eerste gezicht
sterk op de gebroken projekties
van Goode. Wanneer men wat
nauwkeuriger kijkt en met behulp
van de door Depuydt verschafte
toelichting komen we tot andere
konklusies. Er is gestreefd naar
volledige equivalentie (oppervlakte-
getrouwheid) en daarnaast naar
een optimale conformiteit (hoek-
en vormgelijkheid) met de nadruk
op een zo trouw mogelijke weer-
gave van de landsdelen met veron-
achtzaming van de onderlinge
samenhang der oceanen.
Hiertoe werd in de noord-zuid
richting de aarde op drie plaatsen
doorgesneden: tussen Amerika en
Azie, tussen Europa en Amerika
en tussen Afrika en Australie. Dit
hebben we meer gezien, maar
minder gebruikelijk (naar mijn
weten voor het eerst) zijn de hier
toegepaste oost-west doorsneden:
tussen Noord- en Zuid-Amerika
en tussen Azie en Oceanie.
Na dit 'gesnij' houden we vijf stuk-
ken over, die elk afzonderlijk met
behulp van voornamelijk Bonne' s-
kegelprojektie zijn 'plat' te druk-
ken met redelijk weinig vervor-
ming. De hierbij gebruikte stan-
daardparallellen zijn 45° NB voor
Noord-Amerika, 45° NB voor
Azi'e, 10° ZB voor Zuid-Amerika
en 25° ZB voor Australie. De
standaardmeridianen zijn als volgt
gekozen: voor Noord-Amerika 100°
WL, voor Zuid-Amerika 60° WL,
voor Australi'e 140° OL. Equiva
lentie wordt verkregen door de
overige parallellen op gelijke af-
stand en op wäre lengte af te
beeiden.
Het Afrika en Europa-deel werd
hieraan afwijkend behandeld, hier
werd volgens de Sanson-Flamsteed
afbeeldingsmethode een rakende
cilindermantel toegepast. Hierdoor
wordt de evenaar op dit deel waar
afgebeeld, de standaardmeridiaan
is gelegen op 20° OL. De continuf-
teit tussen Europa en Afrika is
bewaard. Hetzelfde werd verwezen-
lijkt tussen Europa en Azie door
ze wat kunstmatig aan elkaar vast
te plakken, waardoor een iets gro-
tere vervorming optreedt in Noord-
Azie. AI met al ontstaat een zeer
aanvaardbare afbeelding van de
kontinenten: volledig oppervlakte-
getrouw en optimaal vormgetrouw.
Zoals bij elke onderbroken projek
tie is het nadeel dat de onderlinge
positie van de kontinenten en de
ligging der oceanen meer geweld
worden aangedaan dan bijvoorbeeld
de voor onderwijs doeleinden veel
gebruikte Winkel-projektie. Maar
deze vergelijking is eigenlijk niet
helemaal eerlijk, omdat we dan
praten over een compromis-pro-
jektie tussen oppervlakte- en hoek-
gelijkheid. De toepassing van de
Kwintupel-projektie zal sterk af-
hangen van het doel van de kaart
en wanneer het gaat om op een zo
eerlijk mogelijke manier de arm-
rijk verhoudingen in de wereld te
tonen dan is deze projektie zeer
geschikt, omdat men bij dit soort
onderwerpen uitsluitend is gemte-
resseerd in uniforme afbeelding
van de bewoonde delen der aarde.
Wij mögen onze belgische collega
Depuydt dan ook gelukwensen met
dit fraaie initi atief, want het ge-
beurt niet zo vaak dat een nieuwe
projektie wordt ontwikkeld. Na de
nare ervaringen met de Peters-
projektie is dit antwoord van hem
een verademing.
Aart J. Karssen.
De Kwintupel-projektie van F. Depuydt (montage).
66
KT 1983. IX. 3
