D. J. ENGELEN - ONE HUNDRED YEARS OF
MAPPING BY ANWB
De opdracht om met de opzet van de jubileumkaart te
beginnen werd op 23 maart 1979 verstrekt. Vervol
gens werd een stroomdiagram van de produktiemetho-
de gemaakt, de originelen gegraveerd en de deelkleu
ren in peelcoats uitgevoerd. Een verkenningsschema
voor twee landkartografen werd opgezet, waarin
eveneens werd getracht de tijd tussen afsluiting van
verkenning en het drukken van de kaart zo kort moge-
lijk te houden.
BelgiS, Frankrijk en Duitsland werden vanaf april
1979 verkend, waama in juli Engeland volgde, terwijl
in 1981 nog een naverkenning werd uitgevoerd.
Bij drukkerij Meijer werd in de loop van 1982 een op-
lage van 1, 2 miljoen kaarten gedrukt in 4 porties van
300. 000 stuks. Inmiddels is de oplage verhoogd. De
uiteindelijke oplage is namelijk afhankelijk van het
aantal leden (circa 2,5 miljoen). Van verzending is
afgezien vanwege de enorme portokosten.
Ook nieuw is ons P+R kaartje, schaal 1:1. 000. 000,
dat in samenwerking met de Nederlandse Spoorwegen
door de ANWB is geproduceerd en informatie geeft
over parkeer- en reisvoorzieningen in Nederland.
Een andere nieuwe kaart is de Verkeersinformatie-
kaart, een gratis uitgave voor leden, waarop naast
de belangrijke wegverbindingen is aangegeven: de in
Nederland voorkomende knooppunten en knelpunten
van wegen, een frequentiekaartje voor FM-ontvangst-
gebieden en ruime informatie over berichtgeving via
ANWB-verkeersinformatie, Radio en Teletekst. Ook
dit is weer een product waarvan de actualisering
zeker jaarlijks zal moeten plaatsvinden.
Laatstgenoemde kaart behoort tot de reeks over-
zichtskaarten 1:500. 000, die ieder een bepaald thema
behandelen. Een ander voorbeeld hiervan is de over-
zichtskaart van dagrecreatievoorzieningen in Neder
land. Hierop wordt een overzicht gegeven van aange-
paste voorzieningen voor lichamelijk en/of zintuige-
lijk gehandicapten. Bovendien worden attractiepunten,
dagterreinen, dagrecreatieterreinen, picknickplaat-
sen, musea, visplaatsen en zwemgelegenheden, wegres-
taurants en benzinestations met aangepaste toiletgele-
genheid aangegeven. In deze reeks is ook een over-
zichtskaart van vaarwegen in Nederland opgenomen,
met behulp waarvan men gemakkelijk tochten kan uit-
stippelen. Deze kaart is niet geschikt voor navigatie.
Daarvoor wordt verwezen naar de waterkaarten,
waarvan de indeling in rode opdruk over het kaart-
beeld is aangegeven.
Verder is er nog een overzichtskaart van wandelmo-
gelijkheden in Nederland en de Fietsroutekaart Neder
land. De laatste is juist ingrijpend herzien; op de
eerste uitgave waren met groene volle lijnen de fiets-
mogelijkheden via fietspaden en rüstige binnenwegen
in het gehele land aangegeven.
Een toeristenkaart naast deze kaart was onontbeerlijk,
omdat de overzichtskaart in de praktijk voor veel
kaartgebruikers te ingewikkeld bleek te zijn. In de
nieuwe opzet geeft de overzichtskaart als hoofdzaak
alle bewegwijzerde doorgaande fietsverbindingen, de
jeugdherbergen en fietsverhuurmogelijkheden, terwijl
daamaast de genummerde toeristische fietsrondritten
worden aangegeven. De nummers op de overzichts
kaart corresponderen met de ruim vijftig toeristische
fietsroutes die de ANWB in de vorm van een vouwblad
met kaart en routegegevens uitgeeft. Een dergelijk
vouwblad bevat een aantal routes die in het terrein
bewegwijzerd zijn met de bekende zeskantige borden.
Van bepaalde aantrekkelijke gebieden van Nederland
zijn er ook Fietsgidsen gemaakt die ieder op duidelij-
ke detailkaarten een 15-tal routes weergeven. Het
fietstoerisme zit duidelijk in de lift, er is dan ook
veel vraag naar dit soort kaarten. Met de productie
van deze kaarten wordt ingespeeld op de hernieuwde
aandacht voor de fiets, een ontwikkeling die mede het
gevolg is van recente verschuivingen in groter ver
band ten gunste van het binnenlandse toerisme en
vakantie in eigen land.
Niet alle kaarten van de ANWB zijn ter sprake geko-
men, maar dat is eigenlijk ook niet zo belangrijk. In
1883 onderkende het bestuur van de ANWB reeds de
maatschappelijke behoefte aan goede kaarten. Bijna
een eeuw geleden startte de bond met de kaart van
Bingham. Ook in de toekomst zullen wij de reiziger
graag het comfort blijven bieden van goede actuele
kaarten, die een veilige reis en thuiskomst kunnen
bevorderen.
Noot
Drs. D. J. Engelen is direkteur van de Koninklijke
Nederlandse Toeristenbond ANWB.
Summary
Mapping activity by the ANWB (The General Dutch
Tourist Organization, now 100 years old) started
when in 1884 its first president, Mr. C.H. Bingham,
drew a map of the Netherlands showing only the
roads that were suitable to cycling, surveying them
all personally on his bicycle. From then the cyclist's
map developed slowly by thinning out topographic
maps and adapting the road maps gradually to the
needs of their users, culminating in the first publica-
tion of the 'Cyclist's Atlas' on 1:200 000 in 1884.
Water tourism was first served in 1905 with a Guide
with maps of inland waterways, and motorists got
their first special map in 1930 with the three-sheet
moto map on 1:200 000. Generalized town plans with
through routes began also to appear.
The present map production of ANWB still comprises
the modernized 1:200 000 three-sheet motoring map,
revised every 1 to 1^ year. The 1:100. 000 series
(13 sheets) is revised every 2-l\ year and is constan-
tly adapted to the requirements of its users. Water
tourism is served by 19 maps of inland waterways
on different scales much specialized information.
Special productions include the new "Jubilee-map", a
road map on 1:500. 000 showing not only the Dutch
territory but also parts of neighbouring countries
(Germany, Belgium, Luxemburg, England). Other
special topics include a 1:1 million map giving
information on parking facilities and general tourist
facilities, a map showing principal road junctions
and traffic bottlenecks, a map of recreational facili
ties, including those for handicapped persons, and
special maps of some 50 scenic routes all over the
country.
40
KT 1983. IX. 4
