Kartografie en automatisering
P. Schellart
Eigenlijk weet ik niets van kartografie.
Oude kaarten vind ik mooi vanwege de kunstzinnige
vormgeving. Als kaart zeggen ze me meestal niets,
omdat ze voor m'n gevoel niet kloppen.
En de nieuwe kaarten zie ik net als iedere doorsnee
gebruiker.
De uitnodiging van de Nederlandse Vereniging voor
Kartografie om iets te verteilen over kartografie en
automatisering komt dus niet door m'n kennis of in-
zicht op enig kartografisch gebied.
Van de automatisering en speciaal de kantoorautoma
tisering matig ik me aan wat te weten. De daarin ge-
toonde interesse moet dan ook de kennelijke bron zijn
van deze uitnodiging.
Ik heb altijd gedacht dat kartografen specialisten zijn,
die zieh teruggetrokken houden op hun eigen specia-
listisch terrein. U lijkt dit te willen logenstraffen.
Voor mij voldoende grond om een pleidooi te houden
voor de samenhang en zelfs de integratie van de karto
grafie in het totaal van de kantoorautomatisering.
Is er plaats voor de kartografie in het gei'ntegreerde
kantoor? Anders gezegd: gaat kartografie deel uit-
maken van de informatiestruetuur van het kantoor?
Wat kartografie precies is, is mij niet bekend. Bij
een poging het te omschrijven, wordt het zoiets als:
het bijeenbrengen van een zeer bepaald soort informa-
tie (kaart, plan), en deze informatie visualiseren
voor de gebruiker (papier, scherm)dat wil zeggen,
handzaam en tegelijk zoveel mogelijk informatie met
zo weinig mogelijk middelen weergeven. Dit betreft
een vorm van informatietechnologie op het hoogste
niveau.
Kartografie, als menselijke activiteit, wordt in een
kantoor bedreven. Daarnaast wordt het kartografisch
Produkt ingebracht in kantoren om het als bedrijfs-
middel te gebruiken. Op deze twee wijzen komt de
kartografie met 'het' kantoor in contact.
Alvorens verbindingen, contacten en relaties van
kartografie met het kantoor te bespreken, wordt het
begrip kantoor op zichzelf verder uitgewerkt.
Het kantoor
Dit is het communicatiecentrum van onze bedrijvig-
heden. Waren onze bedrijvigheden oorspronkelijk
agrarisch, later waren ze meer industrieel, en op het
ogenblik zijn ze voornamelijk administratief. Daar-
mee is het begrip kantoor niet veranderd, alleen het
belang is toegenomen. Met het afstoten of verminde
ren van uitvoerende en direct produktieve zaken, is
het accent meer en meer op het administratieve en
door de automatisering op het informatieve en com-
municatieve komen te liggen.
De snelle ontwikkeling van de techniek en de daaruit
voortkomende apparatuur ön de daarmee samenhan
gende ontwikkeling van de Systemen, zijn er de oor-
zaak van dat de in gebruik zijnde vaktermen geen een-
duidige betekenis hebben en aan een snelle verande-
ring onderhevig zijn.
Om spraakverwarring te voorkomen is het nodig om
op de betekenis van enkele woorden nader in te gaan.
De basiselementen waaruit informatie is opgebouwd
zijn data (feiten of gegevens). Door data te strueture-
ren en gerieht op een doel te bundelen, ontstaat er
informatie. ledere informatie is op zichzelf weer als
een gegeven te beschouwen, maar dan op een hoger
niveau.
Op dit hogere niveau kan weer ordening (strueture-
ring) worden aangebracht om een nog hoger doel te
dienen.
Om informatie te verplaatsen in verband met het doel,
opdat het weer als gegeven te gebruiken is, is een
informatie-netwerkstruetuur (verder informatiestrue
tuur te noemen) nodig.
Zodra informatie uitgewisseld wordt als actie en re-
actie en afwisselend in tegengestelde richtingen gaat,
is er sprake van communicatie. Voor het aanbrengen
van een informatiestruetuur is het dus nodig de data
(en databanken), de doelen en het netwerk te beschou
wen.
Het kantoor is bij uitstek de plaats waar communicatie
plaatsvindt, op basis van informatie, op basis van
data.
De weg waarlangs de informatie en ook de communica
tie gaat, is het beeld of geluid. De andere zintuigelij-
ke mogelijkheden van de mens kunnen we buiten be-
schouwing laten.
Van oudsher hebben we afspraken om elkaar te kunnen
begrijpen: tekens voor de ogen en klanken voor de
oren. De meeste beeiden kunnen we sprekend beschrij-
ven. En het meeste gesprokene kunnen we door letter-
en cijfertekens verbeeiden, vastleggen en bewaren.
Helemaal omkeerbaar is het niet, sommige beeiden
zijn niet te beschrijven en sommige spraaknuances
zijn niet op te tekenen.
De fotografische techniek en de audiotechniek leveren
ons de mogelijkheid ook dit laatste te bewaren, echter
op analoge en daarmee minder exaete wijze.
Data
Het bewaren van gegevens op een ongeordende wijze
48
KT 1983. IX. 4
