n
7 ZTw
Vättdli
c
'/für
Figuur 3. Originele ms-kaart van Isaac Gilsemans, opperkoopman aan boord van de Zeehaan, met de in
1642 op Tasman's reis geziene kust van Van DiemensLand (Tasmanie) (Österreichische Nationalbibliothek,
Wenen).
herinnering aan de grote Nederlandse ontdekkingsrei-
ziger. Op 13 december werd hoog land gezien, de
westkust van het zuidelijk eiland van wat nu Nieuw-
Zeeland is, dat door Tasman 'Staten Land' werd ge-
noemd als eerbewijs aan de Staten-Generaal (36).
In het verdere verloop van zijn reis ontdekte Tasman
de Tonga-Fidsji archipel (37) en keerde längs de
noordkust van Nieuw-Guinea naar Batavia terug.
Op zijn eerste reis had Tasman de vraag of Nieuw-
Guinea en Tasmanie aan Nieuw-Holland vast zaten,
open gelaten en deze vraag bleef ook bij de tweede
reis in 1644 onbeantwoord. Terwijl we uitermate goed
zijn geihformeerd over de eerste reis via logboeken,
instructies, brieven, kaarten, enz. is onze kennis
omtrent de tweede reis slechts fragmentair. Geen log-
boek is van deze reis bewaard gebleven, zodat we
niet in staat zijn hem met dezelfde nauwkeurigheid te
volgen als de eerste reis. Een bijzonder belangrijke
bron vormt de zgn. 'Bonaparte'-kaart, die Tasman's
route gedurende zijn tweede reis toont, van Banda längs
de zuidkust van Nieuw-Guinea en de noordkust van
Nieuw-Holland (38). Op deze tweede reis zag Tasman
de Torres Straat voor een baai aan, evenals vöör hem
de Duyfken (1605/06) en de Pera en de Amhem (1623)
hadden gedaan. De Bewindhebbers in Amsterdam wa
ren teleurgesteld over de resultaten van Tasman's
reis en verloren voorlopig hun belangstelling voor
verdere ontdekkingsreizen in Nieuw-Holland. De ver-
kenning van dat continent, die zo optimistisch was
begonnen, kwam tijdelijk tot stilstand, en aan kennis
van de kust werd niet meer geeist dan dat wat in de
eerste helft van de 17e eeuw was komen vast te staan.
Terwijl dertig jaren verliepen vöör de tekst van een
logboek van Tasman's reizen werd gepubliceerd, wer
den de resultaten van de twee reizen in Nederland
voor het eerst door kaarten aan kringen buiten de
KT 1984. X. 3
17
