VOC bekend. Zien we eerst eens naar Joan Blaeu,
die als eerste de op Tasman's reizen gedane ontdek-
kingen in zijn kaarten opnam. In zijn functie van
kartograaf van de Amsterdamse Kamer had Blaeu
toegang tot de nieuwste kaarten inzake de ontdekkings-
reizen, en hij was derhalve in Staat nieuwe kaarten te
ontwerpen en bestaande te reviseren. Eön van deze
herziene kaarten was de grote wereldkaart van 1619,
een wandkaart van zijn vader Willem Jansz. Blaeu;
hierop was voor het eerst de kartografische weerspie-
geling van Tasman's beide reizen op een gedrukte
kaart te zien (39). De tekening van het grote zuidelijke
continent op de oorspronkelijke koperplaten van 1619
was in 1645/46 weggeslagen en vervangen door de
door Tasman en zijn voorgangers gedane ontdekkingen.
Deze wereldkaart is een hoogst belangrijk document
met betrekking tot de naamgeving van het vijfde conti
nent, daar het de vroegste gedrukte kaart is waarop
de naam 'Nova Hollandia' wordt gebruikt ter aandui-
ding van het continent.
Deze herziene wereldkaart is echter slechts enkele
jaren op de markt geweest, want in 1648 publiceerde
Joan Blaeu ter gelegenheid van de vrede van Münster
een geheel nieuwe grote wereldkaart op twintig nieuwe
koperplaten (40). Deze kaart markeert het begin van
een nieuwe fase in de kartografische weergave van
Nieuw-Holland, daar hij een grote bijdrage vormde in
de popularisering van Tasman's ontdekkingen.
Toen in de periode 1648-1650 in Amsterdam het
nieuwe stadhuis werd gebouwd, werd in de vloer van
de grote Burgerzaal een grote wereldkaart in marmer
en koper aangebracht. Deze wereldkaart bevatte
eveneens de resultaten van Tasman's reizen en was
als zodanig een symbool van de uitbreiding van de
Nederlandse macht ter zee in zuidoost-Azi'6.
Een anonieme Nederlandse manuscriptkaart op perka-
ment toont de Grote Oceaan met een grotere kartogra
fische en artistieke perfektie dan enige andere kaart
uit die periode (41).
De eerste kaart van Oost-Indie waarop de resultaten
van Tasman's beide reizen voorkwamen, werd ver-
vaardigd door Hugo Allard (42).
Misschien wel de belangrijkste kaart die een samen-
vattende indruk geeft van de ontwikkeling van de Neder
landse macht in het zuidoost-Aziatische gebied, is de
wandkaart van Oost-Indie gepubliceerd in 1659 door
Joan Blaeu (43). De kaart zelf is aan drie zijden om-
ringd met een tekst. Dit is de eerste maal dat Tas
man's ontdekkingen in dergelijke tekst worden ver
meld. 'Nieuw-Holland' en 'Nieuw-Zeeland' worden
voor het eerst op een kaart in het Nederlands ver
meld.
In de hierop volgende periode versehenen de resulta
ten van Tasman's beide reizen op de meeste Neder
landse zee- en landkaarten en in atlassen, zodat in
Nederland een duidelijk beeld van Nieuw-Holland werd
gevormd. Dit beeld van Nieuw-Holland bleef -afge-
zien van de door de Franse kartografische school
geopperde theorieSn - ongewijzigd, totdat Cook in
1770 een nieuw tijdperk in de kartografie van Nieuw-
w cu yj
mt\v,
CJ"., k.*,«. /ut<n t C!,
V. - .1 «u-*- «u. 4u> s c
f i -V.
Figuur 5. Kustprofielen van de westkust van Australiö gemaakt gedurende De Vlaming's reis in 1697
door Victorsz. (Maritiem Museum 'Prins Hendrik', Rotterdam).
18
KT 1984. X. 3
