"Caerte vande ontdeckte custe ende plaetsen van
Nova Guinea 1623". Ms, papier, 440x560 mm,
AIg. Rijksarchief, Den Haag (coli. Leupe 493).
Facs. op wäre grootte in Remarkable Maps, II
(Amsterdam 1895), pl. 5.
18. Anoniem, copie van de kaart van het schip Pera.
Ms. papier, gekleurd, 545x630 mm. Österr.
Nationalbibliothek, Wenen, Atlas Van der Hern
(389030-FK) XLI, 33). III. in G. Schilder,
Australia unveiled, o. c. map 37.
19. Anoniem, copie van de kaart van de Arnhem,
Ms. papier, gekleurd, 535x330 mm. Österr.
Nationalbibliothek, Atlas Van der Hem (389030-
FK, XLI, 34). Facs. op wäre grootte in F. C.
Wieder, Monumenta Cartographica, V (Den Haag
1933) pl. 126.
20. ARA, KA 992, fol. 67r.
21. T'Neghenste Deel of 't Vervolgh van het Historisch
Verhael aller gedenkwaardighe geschiedenissen,
die in Europa In Asia in America van
April des Jaers 1623, tot October toe, voorgeval-
len syn. Beschreven door Nicolaus a Wassenaer
Amsterdammer Medicijn (Amsterdam 1625)
pp. 67-8.
22. CHARTE UNIUERSELLE DE TOVT LE MONDE.
PAR CORNEILLE DANCKERTSZ ET MELCHIOR
TAVERNIER. A PARIS chez Melchior Tavernier,
graveur et Laprimeur du Roy pour les Tailless-
douces deme en l'Isla du Palais A° 1628. Koper-
gr. 510x910 mm (2 bladen). Mij zijn twee exx.
bekend: Library of Congress, Washington (vault)
en Biblioth. Nationale, Paris (Ge C 8462).
23. NOVA TOTIUS TERRARYM ORBIS GEOGRAPHI
CA AC HYDROGRAPHICA TABVLA. Auct: Henr:
Hondio. Kopergr. 380x540 mm. Verschijnt voor
het eerst in Appendice de L'Atlas. L'Appendice
De L'Atlas De Gerard Mercator et Iudocus
Hondius A Amsterdam chez Henry Hondius.
1633. Facs. op wäre grootte in Remarkable
Maps, II (Amsterdam, 18-95) pl. 6.
24. INDLA quae ORIENTALIS dicitur ET INSULAE
ADIACENTES. Kopergr. 410x500 mm. Ver
schijnt voor het eerst in Blaeu's Atlas Tooneel
des Aerdriicx, Ofte Nievwe Atlas, Dat is Be-
schryving van alle Landen; Nu nieuwlycx uyt-
gegeven. Door Wilhelm: en Iohannem Blaeu
(Amsterdam 1635). Facs. op wäre grootte in
Remarkable Maps, II (Amsterdam, 1895) pl. 10.
25. Instructies voor de reis in ARA, KA 762, fol.
141-146. Het joumaal van de reis wordt eveneens
bewaard in ARA, KA 1033, fol. 945 ff.
26. OOST-INDISCHE Pas-Caert Nieuwlycks Beschre
ven door IACOB AERTSZ. COLOM. Kopergr.
gedrukt op perkament, 705x920 mm. De volgende
exx. zijn mij bekend: Bibliothöque de l'Institut de
France, Paris. (2 exx.Ms. no. 1288, nos 5 en 7);
Koninkl. Bibliotheek 'Albert I'Brüssel (III 9360)
en Mitchell Library, Sydney. III. in G. Schilder,
Australia unveiled, o. c. map 42.
27. National Maritime Museum, Greenwich (G. 170),
0 336 mm. De nomenclatuur op de globe is be-
perkter dan op de kaart van Oost Indie genoemd
in noot 26, als gevolg van de geringere omtrek.
28. Bibliothhque Municipale, Grenoble. Aardglobe
door Arnold Florent van Langren, 1630. 0 528 mm
De globe draagt het volgende adres: 'Avctore
Arnoldo Florentio a Langre Reg: Cat: Matis.
Cosmographo et Pensionario 1630'.
29. Archives Nationales, Paris (Musöe de l'histoire
de France, AE Via 114) III. in G. Schilder,
Australia unveiled, o. c. fig. 34.
30. Pascaerte van OOST-INDIEN, En de Omgelegen
Eylanden, als Madagascar, Seylon, Sumatra,
Iava, Bomeo, Celebes, Molucco, en Banda C. de
Bona Speranca tot Iapan. 't Amsterdam, By
Theunis Iacobsx. op 't water inde Lootsman.
Kopergr. gedrukt op perkament, 720x900 mm.
Enig bekend ex. in de Badische Landesbibliothek,
Karlsruhe, sign. D. 41 (R). III. in G. Schilder,
Australia inveiled, o. c. map 43.
31. POLUS ANTARCTICUS. Henricus Hondius excudit.
Kopergr. 440x495 mm. Verschijnt voor het
eerst in Gerardi Mercatoris Et I. Hondij. Appen
dix Novi Atlantis Amstelodami, Sumptibus
Johannis Janssonii, Anno Domini 1637. Facs. op
wäre grootte in Remarkable Maps, II (Amster
dam, 1895) pl. 11.
32. MAR DI INDIA. Kopergr. 435x550 mm. Ver
schijnt voor het eerst in Het vijfde Deel des
Grooten Atlas. Vervatende de Water-Wereld
Amstelodami. Apud Ioannem Ianssonium. 1650.
Facs. op wäre grootte in Remarkable Maps, II
(Amsterdam 1895) pl. 12.
33. Abel Janszoon Tasman's Journal of his discovery
of Van Diemens Land and New Zealand in 1642
with documents relating to his exploration of
Australia in 1644 being photolithographic fasci-
miles of the original manuscript in the Colonial
Archive at The Hague with an English translation
and facsimiles of original maps to which are
added life and labours of Abel Janszoon Tasman,
ed. J. E. Heeres (Amsterdam 1898); A. Sharp, The
Voyages of Abel Janszoon Tasman (Oxford, 1968).
34. Anoniem, de zgn. 'Eugenius'-kaart. Ms op papier,
gekleurd, 570x1540 mm. Österr. Nationalbiblio
thek, Wenen, Atlas Van der Hem (389030-FK,
XLI, 32) Facs. op wäre grootte in F. C. Wieder,
Monumenta Cartographica, IV (Den Haag, 1932)
pl. 94-96.
35. Drie grootschalige zeekaarten hebben betrekking
op de ontdekking van Van Diemens Land. De eer-
ste door Isaac Gilsemans, supercargo op de Zee-
haen. Titel: Anthonio van Diemens Landt beseijlt
bij de Schepen Hemskercken Ende Zeehaen Adij
24en November Anno 1642. De signatuur luidt:
Isaac Gilsemans Fecit. Ms op papier, gekleurd,
445x350 mm. Österr. Nationalbibliothek, Wenen,
Atlas Stosch (313/1). Facs. op wäre grootte in
F. C. Wieder, Monumenta Cartographica, IV
(Amsterdam 1932) pl. 97. Een tweede kaart is
gecopieerd naar een onbekende originele kaart en
wordt bewaard in de Atlas Stosch. Titel: Anthonie
van Diemens Landt is beseijlt en Ondeckt met de
Scheepen Heemskerck ende Zeehaen onder 't
Commando Vande Commandr Abel Tasman. Inde
Iaeren 1642 den 24 novem. Ms. op papier,
gekleurd, 425x520 mm. Österr. Nationalbiblio
thek, Wenen, Atlas Stosch (313). Facs. op wäre
grootte in F. C. Wieder, Monumenta Cartographi
ca, IV (Den Haag, 1932) pl. 98. De derde kaart
is te vinden in Tasman's eigen journaal. Titel:
Anthony van Diemens Landt. Dit is beseijlt ende
KT 1984. X. 3
21
