260 kaarteenheden een eigen kleur toe te kennen.
Daarom wordt een aantal verwante eenheden in de-
zelfde kleur gedrukt. Zij zijn dan alleen van elkaar
te onderscheiden door verschillen in de Symbolen.
De uit twee of meer enkelvoudige eenheden samenge-
stelde associaties worden afgebeeld in een mozai'ek-
patroon, waarbij afwisselend, in banen van 1,5 milli-
meter, de kleuren van de samenstellende kaarteen
heden worden weergegeven.
Wijze van vervaardiging
Handmatig.
Bijna alle tot nu toe versehenen bladen van de bodem-
kaart 1:50. 000 zijn 'met de hand' vervaardigd, dat wil
zeggen zonder gebruik van Computer en automatische
tekentafel.
Ten behoeve van de vervaardiging van de ondergrond
wordt de bestaande Topografische Kaart 1:50. 000
fotografisch vergroot naar de schaal 1:30. 000. Op het
negatief wordt de overbodige topografie met verf afge-
dekt en later met de uitgedunde schriftplaat tot een
nieuw positief beeld, schaal 1:50. 000, verkleind.
De grenzen voor de thematische informatie worden
vervaardigd door middel van de graveertechniek.
Teksten en Symbolen worden aangebracht met behulp
van strippingfilm.
Wanneer alle gravures en films voor de bodemkaart
voltooid zijn, wordt öön exemplaar van de kaart op
een lichtdruk met transparante waterverf ingekleurd.
Na korrektie van de hierbij aan het licht gekomen fou-
ten is de kaart gereed voor de lithografische bewer-
king. Hierbij wordt de peel-coat methode gevolgd.
Na vervaardiging van de maskers worden de diverse
rasterpercentages fotografisch aangebracht op de
deelfilms voor de gele, rode en blauwe kleur. Vanzelf-
sprekend wordt ponsapparatuur gebruikt om het onder-
linge registeren van de deelfilms te garanderen. Het
is ons gebleken dat een ver doorgevoerde mechanisa-
tie en standaardisatie in de fotografische afdeling de
maatvastheid van de film sterk ten goede komt.
De bodemkaart wordt in zeven drukgangen vervaardigd.
Naast de drie basiskleuren voor de vlakken wordt ge
bruikt: grijs voor topografie, zwart voor tekst,
krachtblauw voor grondwatertrappen en bruin voor
de bodemgrenzen. Voordat de oplaag van de kaart in
offset wordt gedrukt, is de vervaardiging van een
proefdruk onmisbaar. Hiervoor is het Cromalin
proefdrukproeödd gekozen, waarmee de kwaliteit van
de in offset gedrukte kaart zeer dicht wordt benaderd.
Om economische redenen is het drukken van de kaart
uitbesteed bij een externe drukkerij. De oplaag is
beperkt namelijk 1200 exemplaren. Tijdens het druk
ken is er een intensief contact tussen drukker en ver-
antwoordelijke kartograaf om tijdens het drukproeddö
een optimaal resultaat te bereiken. Regelmatige con-
trole van de kleur-intensiteit met een kleurendensito-
meter is een belangrijke hulpbron voor het constant
houden van de kleuren.
Geautomatiseerd.
De in kleur gedrukte 1:50. 000 bodemkaart vormt te-
samen met het bijbehorende rapport een rijke bron
van bodemkundige informatie. Deze informatie is,
met name in de kaart, zeer compact weergegeven.
Als een gebruiker antwoord op speeifieke vragen wenst
zal hij de kaart eerst enige tijd moeten 'lezen' voordat
hij de gewenste gegevens kan selekteren. Op dat mo-
ment bevat de kaart voor hem veel overtollige informa
tie, die het vinden van een antwoord op zijn vraag be-
moeilijkt.
Het beeld dat een kaart levert is een momentopname.
Wanneer de gebruiker de kaart raadpleegt, kunnen de
gegevens reeds verouderd zijn. Hoewel bodemkundige
gegevens voor een groot deel vrij konstant zullen zijn,
is revisie op bepaalde onderdelen wel noodzakelijk.
Dit geldt bijvoorbeeld voor de grondwatertrappen, die
na ruilverkavelingen sterk kunnen wijzigen.
Om de mogelijkheden en snelheid van selectie en revi
sie te vergroten is Stiboka begonnen met de opbouw
van een digitaal bestand van reeds versehenen bladen
van de bodemkaart 1:50. 000 van Nederland (uitsluitend
de thematische informatie). Het daartoe aangeschafte
interactief grafisch computersysteem van Computer
vision kan ook gebruikt worden bij de vervaardiging
van nieuwe bladen van de bodemkaart.
Het digitale bestand bestaat uit grafische en niet-gra-
fische gegevens. De grafische gegevens worden ge-
vormd door bodemgrenzen, grondwatertrapgrenzen,
bodemvlakken en de daarbij behorende namen (bodem-
codes). De niet-grafische gegevens bevatten de waar-
den van de verschillende eigenschappen van een bodem-
eenheid, bijvoorbeeld kalkgehalte, geschiktheid voor
akkerbouw/weidebouw/bosbouw, enz.
Het grafische deelbestand wordt opgebouwd door mid
del van het digitaliseren van de maatvaste films van de
gedrukte bladen 1:50. 000, waarbij diverse layer's
worden onderscheiden (zoals bodemgrenzen layer 1,
Gt-grenzen layer 2, enz.). De niet grafische gegevens
worden via een toetsenbord toegevoegd aan de grafi
sche gegevens.
Wanneer een blad volledig is gedigitaliseerd en alle
waarden van de eigenschappen zijn toegevoegd is het
digitale bestand voltooid. Nu is het mogelijk op eenvou-
dige wijze met behulp van boolean Operators selekties
uit het bestand te verkrijgen. Met het Computervision-
systeem is het mogelijk de geselekteerde digitale ge
gevens om te zetten in grafische vorm: de automati
sche tekentafel tekent een kaart met alle geselekteerde
gegevens. Fragmenten van voorbeelden zijn weerge
geven in KT 1983. IX. 4 op pagina 34 en 35.
Als proef is öön kaartblad längs deels geautomatiseer-
de weg vervaardigd. Het lijnenbeeld van de concept-
kaart is gedigitaliseerd op schaal 1:25. 000. Een van
1:50. 000 naar 1:25. 000 vergrootte topografische kaart
werd daarbij als ondergrond gebruikt. De nauwkeurig-
heid van de uiteindelijke kaart blijft vanzelfsprekend
die van een 1:50. 000 kaart.
Na het digitaliseren worden de grenzen uitgetekend op
1: 50. 000 naar 1:25. 000 vergrote topografische kaart
werd daarbij als ondergrond gebruikt. De nauwkeurig-
het digitale bestand is voltooid, worden de grenzen ge-
tekend op een hoogwaardige automatische tekentafel.
Teksten, Symbolen en legenda zullen met de hand wor
den aangebracht. Weliswaar is het mogelijk dit met
behulp van automatiseringsapparatuur te doen, maar
uit kostenaspect is dit niet verstandig. De kleurenuit-
treksels zullen geautomatiseerd worden vervaardigd;
het maken van de peelcoats en het inkopieren van
rasters zal längs fotografische weg worden gedaan.
Dit laatste is noodzakelijk omdat de tot nu toe gebruik-
te rasters gehandhaafd moeten worden: het nieuwe blad
KT 1984.X. 3
37
