ARTOL, een systeem van geautomatiseerde
grootschalige kaartvervaardiging
A.K. Mulder
Erkenning belang van het probleem
Aanleiding tot het systeem
De informatie die men kan ontlenen aan beheerkaarten
speelt niet alleen een grote rol bij het actuele beheer
van het gemeentelijk grondgebied, maar vooral ook
bij het maken en uitvoeren van de plannen die een
stad leefbaar moeten houden. Plannen bijvoorbeeld,
die betrekking hebben op stadsvernieuwing, stadsuit-
breiding, stadsverfraaiing en verkeersverbeteringen.
Wie te maken heeft met het beheer van bovengrondse
en ondergrondse objecten van een stad kan soms tot
de ontdekking komen dat de informatieve waarde van
de aanwezige beheerkaarten te wensen overlaat. Vaak
zijn die kaarten niet meer actueel en vaak ook moet
getracht worden de gewenste gegevens te verkrijgen
uit een veelheid van kaarten, die verschillend van
schaal, doelstelling en actualiteit zijn. En wanneer
dat niet geheel gelukt, moet nogal eens getmprovi-
seerd worden, met de daarmee gepaard gaande risi-
co's. Risico's zoals geldelijke verliezen, overlast
voor het verkeer, onbehagen bij de burgers, contro-
versen tussen ambtelijke instanties en vertraging bij
voorbereiding en uitvoering van werken.
Wie in zijn gemeente risico's wil beperken, doet er
goed aan zieh eerst te verdiepen in de feiten, die nog
steeds deze gebrekkige informatie veroorzaken. In
veel Steden is na 1945 de registratie van de topogra-
fie en leidingen achtergeraakt op de soms razendsnel-
le ontwikkelingen, die noodzakelijk werden door de
wederopbouw, de bevolkingsgroei en industrialisatie.
Veelal is die registratie niet alleen onvolledig, maar
ook niet uniform; immers, ieder bedrijf streefde ten
behoeve van eigen doelstellingen een zo goed mogelij-
ke kaart na. Alle nutsbedrijven en vele openbare
diensten gebruiken de topografie als basis voor hun
eigen tekeningen en kaarten. Daarbij wordt de topo-
grafische kaart zodanig gewijzigd, dat alle onder hun
beheer vallende buizen of kabels zo veel mogelijk tot
hun recht komen. Zo hebben gas, electra en water,
riolering, de PTT, de stadsverwarming, openbare
verlichting en centraal antenne systeem, allemaal hun
eigen beheerkaarten. Daarbij is historisch gegroeid,
dat de leidingbeheerders hun kaarten niet altijd op de-
zelfde schaal en bladafmetingen vervaardigen. Zo
geeft het ene bedrijf de voorkeur aan de schaal 1500,
het andere aan 11. 000. Die omstandigheid bemoei-
lijkt de totstandkoming van een zogenaamde verzamel-
kaart, een kaart waarop alle buizen en kabels zijn
terug te vinden.
En juist zo'n verzamelkaart is een onmisbaar instru-
ment om bestuurders, Colleges en werkeommissies
de complete informatie te verschaffen, die nodig is
voor het plannen, het nemen van beslissingen en het
coördineren van werkzaamheden.
Een goede registratie van topografie en leidingen ver
eist naast een juiste verzameling en vastlegging ook
een snelle verwerking van de mutaties.
En er wijzigt zieh nogal wat in een gemeente.
Zulke mutaties worden meestal bij meerdere diensten
en bedrijven in kaart gebracht. Dit heeft tot gevolg dat
de stadsontwikkeling van de laatste kwart-eeuw voor
tal van gemeentelijke tekenkamers een hoeveelheid
werk betekende, die zelfs bij een optimale personeels-
bezetting niet of nauwelijks te verwerken was.
Een situatie dus, die door haar onvolmaaktheid rem-
mend zou blijven werken op het gemeentelijk beheer
en de besluitvorming. Met andere woorden een be-
stuur sprobleem. Dit probleem werd meer dan vijftien
jaar geleden in de kring van de Vereniging van Neder-
landse Gemeenten onderkend. Daarom kreeg in de be-
raadslagingen over de te automatiseren projecten bin
nen de gemeente ook de registratie van topografie en
leidingen steeds meer aandacht.
In opdracht van de SOAG (het Samenwerkingsverband
Overkoepeling Automatisering Gemeenten) nam de
Gemeente Rotterdam op zieh het proces rond de topo
grafie en leidingenregistratie te automatiseren en
deze daarmee aan te passen aan de eisen van de tijd.
Dit systeem, ARTOL genaamd, is, sinds de SOAG
ontbonden is, in gebruik genomen en verder ontwikkeld
als Rotterdams vastgoed-informatiesysteem.
Wanneer dit (in zijn soort grootste) project over enige
jaren geheel voltooid is, kunnen allen die streven naar
een slagvaardiger bestuur van hun gemeente, rekenen
op meer actuele informatie over topografie en het
ondergrondse 'zenuwstelsel' van de stad, dat wordt
gevormd door kabels en buizen.
Uitgaande van deze opzet zullen de verzamelkaarten
van een steeds grotere informatieve waarde worden.
Het verdient daarom aanbeveling nader kennis te ma
ken met ARTOL: Automatisering van de Registratie
van TOpografie en Leidingen.
Hoe werkt ARTOL?
Tweedimensionaal gezien leveren woonwijken, Straten,
winkelcentra, industrieterreinen, havens en recreatie-
gebieden beeiden op die, gestileerd tot punten, lijnen
en vlakken zijn terug te vinden op kaarten (grafische
gegevens).
Op basis van een algemeen gebruikt coördinatenstel-
sel kan de ligging van deze punten, lijnen en vlakken
'vertaald' worden in getallen (digitale gegevens). Met
deze getallen kan men de Computer voeden.
KT 1984. X. 4
17
