Geautomatiseerde thematische kartografie met het
GIMMS pakket
G.A. de Bruijn en P.C. van der Hülst
Inle iding
De Afdeling Stedelijk Onderzoek (Urban Survey and
Human Settlement Analysis) van het ITC houdt zieh
bezig met verzameling en verwerking van informatie
in stedelijke gebieden, met name van die informatie
waarbij luchtfoto-interpretatie een belangrijke bron
kan zijn.
De afdeling geeft cursussen aan Studenten uit ontwik-
kelingslanden en doet onderzoek naar stedelijke Pro
blemen met name op het gebied van grondgebruik
huisvesting en bevolkingsspreiding. Verder zijn er
een aantal consultingprojecten onder meer in India,
Tanzania en IndonesiS.
Bij onderwijs en onderzoek wordt veel gebruik ge-
maakt van de Computer voor opslag en verwerking van
de uit luchtfoto's en andere bronnen verkregen data.
Sinds 1973 is daarvoor USEMAP, het binnen het ITC
ontwikkelde grideel georienteerde pakket voor ruimte-
lijke gegevensverwerking (geodataprocessing) in ge
bruik.
Geleidelijk aan ontstond daarnaast de behoefte aan
vector (lijn) georibnteerde Software onder meer voor
thematische kartering. Daarvoor is sinds 1982 het
GIMMS pakket in gebruik, wat de afdeling als eerste
in Nederland getaiplementeerd heeft. Aangezien er
inmiddels van meer kanten belangstelling beStaat voor
dit pakket, lijkt het goed in dit artikel een indruk te
geven van de mogelijkheden van GIMMS en van moge-
lijke problemen bij de implementatie van het pakket
door een nieuwe gebruiker.
Het GIMMS pakket
GIMMS is een sinds 1969 door Tom Waugh van de
Universiteit van Edinburgh en anderen ontwikkeld pak
ket. In het begin was er sprake van regeldrukker Soft
ware gemspireerd op het Amerikaanse SYMAP en
zonder de naam GIMMS. Een handleiding uit die tijd
(Waugh, 1970) spreekt van CMS, 'the Choropleth
Mapping System'. Een aantal typische GIMMS ken
merken zijn overigens al in deze 'oerversie' aanwe-
zig zoals het gebruik van sleuteltermen (keywords),
een groot aantal methodes voor klassenindeling en de
mogelijkheid om formules op te geven waarmee tabel-
operaties op de data uitgevoerd kunnen worden zoals
het berekenen van de gemiddelde woningbezettings-
graad uit bevolking en woningaantal. De naam GIMMS
wordt voor het eerst gebruikt in 1973 en staat voor
'Geographie Information Manipulation and Mapping
System'. In een artikel van Waugh en Taylor (1976)
wordt de opzet van het systeem uitgebreid beschreven.
In tegenstelling tot zijn voorganger is GIMMS vector-
georibnteerd en daarmee meer geschikt om een goede
kaartkwaliteit te bereiken op de dan langzamerhand
meer in zwang körnende plotters.
Ook is dan een keuze gemaakt voor de segmentmethode
van digitaliseren, waarmee lijnen maar ödn maal ge-
digitaliseerd worden en een topologische controle op
de data mogelijk is.
GIMMS als instrument voor de niet-kartograaf-eind-
gebruiker werd toen al als een van de belangrijke
toepassingen gezien. "One major advantage of the
System is that, due to its ease of use, a researeher
can produce maps for analysis without draughting
support. (Waugh Taylor, 1976)
Oorspronkelijk is GIMMS alleen beschikbaar voor
grote Computers zoals de IBM 360 en 370, maar wan-
neer in 1981 tijdens de Harvard Computer Graphics
Week GIMMS versie 4 aangekondigd wordt (Waugh
Chulvick, 1981) blijkt dat deze ook voor de VAX be
schikbaar zal komen. In 1982 krijgt het ITC de mag-
neetbanden met FORTRAN-code geleverd, waarna
installatie en testen kunnen volgen.
Inmiddels is sinds voorjaar 1984 een verder uitgebrei-
de versie 4. 5 beschikbaar, maar door gebrek aan
mankracht is deze versie nog niet op het ITC gefmple-
menteerd zodat onder staande betrekking heeft op
versie 4. 3.
De belangrijkste uitbreidingen in versie 4 zijn de
introduetie van grafieken, ruimtelijk zoeken (spatial
search) en polygoon-grid conversie. Versie 4. 5 breidt
een aantal opties verder uit.
Gezien de uiterst summiere niet getllustreerde hand
leiding die bij versie 4 geleverd werd, is begonnen
met het schrijven van een eigen handleiding die met
behulp van geannoteerde voorbeelden de belangrijkste
GIMMS invoer en uitvoer operaties behandelt (Van der
Hülst en De Bruijn, 1982). Daarna is er Software ont
wikkeld om in het GIMMS formaat te digitaliseren en
om het pakket te koppelen aan USEMAP en aan andere
ITC Software.
In 1983 is er een nieuwe verbeterde handleiding uitge-
komen voor versie 4. 5, maar ook die is voor de be
ginnende gebruiker nog lastig te hanteren. Vandaar
dat er een nieuwe uitgebreide editie van de ITC gebrui
ker shandleiding gemaakt is, waarin verwezen wordt
naar de betrokken secties van de originele handleiding,
maar waarin het accent nog steeds ligt op geannoteer
de voorbeelden (Van der Hülst en De Bruijn, 1984).
Door naar analogie van die voorbeelden te werken kan
een eerste gebruiker in circa ddn week een eenvoudige
KT 1984. X. 4
27
