kaart invoeren (digitaliseren), bewerken en uitvoeren
op beeldseherm en plotter. In de gebruikershandlei-
ding wordt snel duidelijk gemaakt welke commando's
essentieel zijn en welke ter verfraaiing dienen. Bij
elke figuur zijn de commando's voor die figuur weer-
gegeven. Ook wordt daarin de koppeling aan de andere
ITC Software en hardware beschreven.
GIMMS is een niet commercieel universitair pakket
en daardoor relatief goedkoop. De jaarlijkse huur
wordt gebruikt om het pakket te onderhouden en ver-
dere ontwikkeling te financieren. Wereldwijd zijn er
enige honderden gebruikers, waaronder zeer grote
instellingen als Statistics Canada (het Canadese CBS).
In Engeland wordt het pakket op routine basis gebruikt
door een groot aantal planning instanties onder meer
om regelmatig belangrijke planningsvariabelen als
woningbouw, bevolking, werkloosheid, scholing enz.
te karteren. Vaak hebben die instanties geen eigen
apparatuur en worden de kaarten bij een computer-
centrum gemaakt, hetgeen met GIMMS tamelijk een-
voudig is. Wanneer eenmaal een standaard layout en
legenda vastgesteld zijn is het voldoende maandelijks
de nieuwe data op floppy of ponskaart aan te leveren
om een of twee dagen later de nieuwe kaarten te ont-
vangen. Een paar vroege voorbeelden van Schotse
planning toepassingen zijn te vinden bij Chulvick
(1978).
Starten met GIMMS
Het GIMMS programma wordt geleverd als modules
in FORTRAN-77 op magneetband. Om het pakket
succesvol te kunnen installeren is enige technische
kennis zeker noodzakelijk omdat er enkele aanpas-
singen gedaan moeten worden voordat het pakket
correct werkt.
Bij het programma worden een aantal demonstratie
datasets geleverd, welke vooral voor de beginnend
GIMMS gebruiker te uitgebreid zijn om goed te kun
nen volgen wat er precies gebeurt in die demo's.
Aanpassing aan eigen (VAX) Computer en
randapparatuur.
Het GIMMS pakket heeft zonder in- en uitvoerappara-
tuur weinig gebruikerswaarde. Het pakket heeft de
volgende mogelijkheden om de uitvoer te verzorgen:
- diverse Tektronix grafische terminals van type
T4010/4014
- Tektronix kleurendisplay 4027
- Tektronix plotter T4662/4663
Een ander kleurenscherm kan niet direct aangesloten
worden.
Uitvoerdata kunnen ook weggeschreven worden naar
zogenaamde plotfiles welke met behulp van hulppro-
gramma's gelezen kunnen worden. In ons geval maken
we daar gebruik van als we de Kongsberg plotter (met
pen en fotokop) of de Optronics filmschrijver willen
besturen. Dit aanpassen gaat eenvoudig.
Met betrekking tot de invoer van het GIMMS pakket is
het zeer belangrijk om te weten dat het pakket niet
in de mogelijkheid voorziet om te kunnen digitaliseren.
Invoergegevens moeten beschikbaar zijn in de vorm
van coördinaten en datawaarden. Het formaat daarvan
is flexibel.
Koppeling van GIMMS aan andere ITC Software.
Het GIMMS pakket is voor de uitvoer gekoppeld aan
een gridcel georibnteerd pakket (USEMAP) en aan een
geavanceerde tekentafel (Kongsberg) en filmschrijver
(Optronics) ten behoeve van kleurenseparaties.
De daarvoor benodigde hulpprogramma's maken ge
bruik van de plotfiles, de uitvoer in grideellen maakt
verder gebruik van GIMMS commando CONVGRID.
- De Optronics filmschrijver is een rasterplotter
onder meer geschikt voor het maken van kleuren
separaties. Uitgaande van een polygonenbestand en
een getal dat een kleurcode representeert voor een
bepaald gebied kan een rasterfile voor drie kleuren
separaties worden uitgerekend met behulp van een
hulpprogramma. Het polygonenbestand en de
kleurcode kunnen direct uit het GIMMS programma
verkregen worden.
- De Kongsberg plotter is een precisie plotter, welke
zowel met pen als met een fotokop kan werken. Voor
de fotokop zijn diverse lijntypen en de dikten instel-
baar. Het voor de Kongsberg plotter benodigde data-
bestand kan uit GIMMS verkregen worden door een
kleine aanpassing van de plotfile.
Aan invoerzijde wordt het pakket met behulp van het
MASTER-programma gekoppeld aan het Intergraph
systeem.
Data invoer voor een GIMMS database
Het basiselement van een GIMMS database is de poly-
goon, een lijn die een gebied, bijvoorbeeld een wijk,
omgrenst. Deze polygoon kan ofwel opgebouwd zijn uit
Segmenten of bestaan uit ddn gesloten lijnstuk (nadeel
van dit laatste: dubbele lijnen).
GIMMS onderscheidt de volgende typen geografische
informatie:
a) polygoon: gesloten lijnstukken, gekarakteriseerd
door een naam. Van een eenmaal ingevoerd poly
goon wordt het zwaartepunt evenals het uitgereken-
de oppervlak samen met de coördinaten opgeslagen.
b) segmenten: de bouwstenen van een GIMMS data
base; lijnstukken, gekarakteriseerd door twee
centroi'den die aangeven tussen welke twee gebie-
den het lijnstuk ligt. Deze twee centroi'den noemt
men zgn. links-rechts codes.
Met die codes kunnen we de polygonen genereren
welke door die segmenten worden opgebouwd.
c) lijnen: lijnstukken zonder codes en geen deel van
een grotere struetuur.
d) punten: coördinatenpaar.
Aan zowel polygonen als punten kan men data toeken-
nen. Bijvoorbeeld: een polygoon heeft code 1 als het
agrarisch landgebruik weergeeft, of code 126732 als
er zoveel mensen in die polygoon 'wonen'.
Een punt kan een loofboom zijn of een huis uit 1976,
een lijnstuk kan een spoorweg of een autoweg weer-
geven. Overigens kan alleen dit laatste ingevoerd
worden; er is geen mogelijkheid gei'mplementeerd om
de datawaarden van lijnstukken te plotten met verschil-
lende lijntypes.
Tektronix 4054 programma.
Om de invoer van segmenten in het GIMMS program
ma te vergemakkelijken is door ons een stand-alone
digitaliseerprogramma ontworpen. Dit digitaliseer-
28
KT 1984. X. 4
