welke eisen het produkt moet voldoen en over welke
financiöle middelen en tijd men beschikt zou men ten
aanzien van de bovenstaande criteria tot een keuze
moeten kunnen komen. Edn aspekt is hier echter nog
niet genoemd en dat is de kwaliteit van de kleurkopie
of gedrukte kaart.
Om hierin tot een vergelijk te kunnen komen is het
nuttig om die Systemen, die uitgaan van een gekleurd
origineel te toetsen aan dit kriterium. Bij dit onder-
zoek is uitgegaan van een origineel dat vervaardigd is
met behulp van kleurpotloden, afwrijfSymbolen en
tekenpennen. Dat is gedaan omdat dit het snelste en
meest gemakkelijk werkt. Hierbij is immers uitge
gaan van het idee om zo snel en zo goedkoop mogelijk
van een bepaald ontwerp een aantal exemplaren te
verkrijgen. In de tekening zijn verschillende kleuren,
kleurschakeringen, verlopende kleuren, fijn lijnwerk,
tekst en rasters aangebracht om het eindresultaat
beter te kunnen toetsen. Om tot een zo objektief mo
gelijk oordeel te komen over het eindresultaat na re-
produktie zijn de reprodukties getoetst aan vier kwali-
teitsaspekten (4):
- scherpte: mate waarin kleine details herkenbaar
zijn;
- toonweergave: verband tussen zwartingen in een
reproduktie ten opzichte van die in het origineel;
- effenheid: beeldstruktuur die niet door onregelma-
tigheden wordt verstoord (oneffenheid kan ook al in
het origineel zitten);
- kleurbalans: de mate van overeenstemming tussen
de kleuren onderling en gelijkenis met het origineel.
Er zijn kleurkopieen vervaardigd via de Systemen
Canon, Copycolor van Agfa Gevaert, Ilford Cibachro-
me Copy, Chromacopy en Kodak Ektaflex PCT (met
behulp van een Computer). De kopie van het Kodak
Ektaflex PCT systeem is iets anders tot stand geko-
men dan hiervoor beschreven is. Het gekleurde origi
neel is eerst afgetast door een Computer ('gescand')
waarna er vier positieve litho's van zijn gemaakt die
ieder een basiskleur voorstellen (magenta, cyaan,
geel en zwart). De vier litho's zijn vervolgens ver
werkt met het Ektaflex PCT systeem waarna de kleur-
reproduktie tot stand is gekomen. De gebruikte appa-
ratuur is echter zeer kostbaar en wordt normaal ge-
sproken niet gebruikt voor reproduktie in kleine op-
lagen.
Bij de methode van Canon komen de onregelmatighe-
den in het origineel iets overdreven naar voren in de
kopie. De scherpte van tekst en lijnenwerk is nogal
wat achteruit gegaan. Het verloop in kleuren komt
minder goed over dan in het origineel. De kleuren in
het algemeen komen fletser en doffer over. Over som-
mige kleuren komt een zeer lichte rode gloed, waar-
schijnlijk door magenta stippeltjes. In de kopie van
Copycolor is de scherpte van tekst en lijnenwerk goed.
De toonweergave is ook goed. De effenheid komt niet
overal even goed naar voren. De kleuren zijn in het
algemeen wat doffer geworden. Ook de ondergrond
heeft een kleurverschuiving ondergaan. De kleuren
blauw en groen hebben het duidelijkst een lichte kleur-
verandering ondergaan. In de Ektaflex kopie is de
scherpte goed. De toonweergave is prima en de effen
heid komt goed overeen met het origineel. Van alle
kopieön zien we hier de geringste kleurveranderingen
optreden. Alleen bij lichtgeel en oranje is er sprake
van zeer lichte kleurverschuivingen. Van alle kopiegn
behoudt deze ook het meest de heldere, feile kleuren
van het origineel, ofschoon ze allemaal iets lichter
zijn afgedrukt. We moeten ons wel realiseren dat zon-
der gebruik van de Computer het resultaat ongeveer
hetzelfde zou zijn geweest als bij Copycolor. Bij de
Cibachrome kopie is de scherpte van tekst en lijnen
werk optimaal. De toonweergave is goed. De kopie
toont iets meer onregelmatigheden dan het origineel.
De kleuren komen niet helemaal overeen. Het totale
beeld geeft een meer sombere indruk omdat de kleuren
wat doffer en minder fris overkomen. Ook treden
kleurverschuivingen op bij blauw, groen en oranje.
De kopie van Chromacopy lijkt, begrijpelijk, zeer
veel op de Cibachrome kopie. De scherpte is prima,
de toonweergave is goed en ook hier toont de kopie
onregelmatigheden in de effenheid wat duidelijker dan
het origineel. Ook Chromacopy heeft de meeste moeite
met blauw, groen en oranje. In tabel 4 is een schema
tisch overzicht te zien van het kwaliteitsvergelijkend
onderzoek.
Tabel 4. Kwaliteitsvergelijkend onderzoek naar de
resultaten na reproduktie voor de Systemen
die uitgaan van een gekleurd origineel.
scherp- toon-
te weer-
gave
effen
heid
kleur
balans
totaal
Canon
3 2
2
3
2-3
Copycolor
4 4
4
3
4
Ektaflex
(met
Computer)
4 5
5
4
4-5
Ciba
chrome
5 4
3
3
4
Chroma
copy
5 4
3
3
4
1 siecht
2 matig
3 redelijk
4 goed
5
zeer goed
In vergelijking met tabel 4 zullen offset en zeefdruk als
totaal een 5 scoren.
In tabel 5 worden de Systemen die uitgaan van een ge
kleurd origineel schematisch met elkaar vergeleken.
Van ieder systeem is zowel de goedkoopste als de
duurste manier van reproduktie opgenomen in de
tabel.
In het desbetreffende rapport (1) wordt in het kort nog
ingegaan op de rol van de automatisering in verband
met reproduktie van kaarten in kleur in kleine oplagen.
De konklusie hieruit is dat de automatisering in de
kartografie op dit moment simpelweg een ander doel
heeft dan reproduktie van kaarten. Als de apparatuur
hiervoor zou worden gebruikt zou de stuksprijs gigan
tisch oplopen. Zolang het gaat om incidentele repro
dukties kan automatisering nog niet renderen. Dit zou
misschien mogelijk zijn indien veel kaarten met de-
zelfde ondergrond of deels dezelfde informatie zeer
frekwent zouden worden gebruikt.
58
KT 1984. X. 4
