taMfein
KAR TOGRAFIE-TENTOONSTE IL
LING IN BER LIJN/ BONN
Ter gelegenheid van het 125-jarig
bestaan van de Kaartenafdeling van
de Staatsbibliotheek in Berlijn-W.
werden tot 24 november 1984 in
Berlijn, en worden volgend jaar in
Bonn, de 100 fraaiste stukken uit
deze verzameling tentoongesteld.
De tentoonstelling is samengesteld
door Lothar Zögner, die ook de blj
zonder fraaie catalogus redigeerde
(Staatsbibliothek Preussische Kul
turbesitz, Ausstellungskataloge 24,
A. H. Konrak Verlag, Weissenkom,
1984).
De collectie zelf is vooral dankzij
de inspanning van de geograaf-kar-
tograaf Carl Ritter tot stand geko-
men, ondersteund door Alexander
von Humboldt en in 1859 aan de
Koninklijke Bibliotheek in Berlijn
overgedragen. Na nogal wat weder-
warigheden in de Tweede Wereld-
oorlog, is het grootste deel van de
collectie sedert 1977 in de magni-
fiek geoutilleerde nieuwe gebouwen
van de Staatsbibliothek aan de
Potsdamer Strasse in West-Berlijn
gehuisvest. Voor een goed gebruik
vindt men hier ook de benodigde
kartografische vakliteratuur die,
trouwens ook onder leiding van
Zögner, in de jaarlijkse bibliogra-
fieen van de Bibliographica Carto-
graphica verschijnt. De bibliotheek
bevat ook het archief van de Duitse
Kartografische Vereniging.
De collectie bevat thans 450. 000
kaarten en 10. 000 atlassen.
Tentoonstelling en catalogus geven
een overzicht van bijzondere en
kenmerkende stukken uit de collec
tie en haar ontwikkeling: kaarten
uit de tijd van de ontdekkingen, zo-
als portolanen en Hessel Gerritsz'
eerste perkamentkaart waarop
Australiö Staat vermeld, uit 1622;
Ptolemeus-uitgaven uit de 15e eeuw,
de eerste atlassen uit de Nederlan-
den, de eerste thematische atlas
sen uit de 19e eeuw, en een aantal
fraaie Japanse en Chinese stukken,
die uit de 18e en 19e eeuw stam
men. Omdat het kaartmateriaal uit
het archief van de Pruisische gene
rale staf in 1919 aan de collectie
werd toegevoegd, is ook hieruit
veel militair materiaal in de expo-
sitie opgenomen, zoals vesting-
kaarten en vroege topografische
kaarten. Zeer fraai zijn de Rhein
laufkarte van Lochner uit 1690, de
Oostenrijkse manuscriptkaart van
de belegering van Belgrado in
1717, een hoogtezönekaart van
Ritter van het Duitse Rijk uit 1803,
en een gekleurde choropleeth van
de bevoIkingsdichtheid van Pruisen
uit 1827, hetzelfde jaar waarin ook
de eerste choropleethkaart van
Nederland verscheen. De tentoon
stelling sluit met een Himalaya-
kaart-manuscript van Holzel,
wiens kartografische nalatenschap
nu ook in Berlijn berust, en die de
Nederlandse kartografen nog ken
nen van zijn hoogtevoorstellings-
cursussen op Nederlandse Karto-
grafendagen.
Het is een fraai overzicht gewor
den van wat de kartografie sedert
de 15e eeuw te bieden heeft, en ge-
lukkig wordt het in 1985 ook dich-
terbij Nederland tentoongesteld: in
het Wissenschaftszentrum in Bonn
Bad Godesberg van 6 September
tot 20 Oktober 1985.
F. J. Ormeling
COMPUTER GRAPHICS 1984
Computer Graphics is big business
in de Verenigde Staten! Dit werd
mij overduidelijk op de beurs ge-
organiseerd door de National Com
puter Graphics Association in Ana
heim (Los Angelos) van 14-17 mei.
Door mijn vervolgstudie aan de
University of California te Santa
Barbara was ik in de gelegenheid
om een bezoek aan deze beurs te
brengen.
Het Anaheim Convention Center
(van RAI-afmetingen en, inderdaad,
schuin tegenover Disneyland gele
gen) herbergde meer dan 300 fir-
ma's die met de zeer snel groeien-
de markt van de Computer graphics
te doen hebben (in 1983 een toena-
me van 30%). Wie echter verwacht-
te veel nieuwe toepassingen voor
de geautomatiseerde kartografie te
zien te krijgen kwam bedrogen uit.
Meer dan 70% van de markt wordt
namelijk ingenomen door de CAD/
CAM (Computer Aided Design/
Computer Aided Manufacturing) ge-
bruikers: industrieel ontwerpers,
architecten, enz. De volgende be-
langrijke gebruiker is de grafische
industrie met toepassingen in voor
al de reclame en animatie. Als
kleinste groep komt dan de geauto
matiseerde kartografie en remote
sensing. Het is wel duidelijk waar
het meeste geld te verdienen valt.
Uiteraard waren de meest indruk-
wekkende Stands gewijd aan de
nieuwste snufjes van firma's als
IBM, CalComp, Applicon, Inter
graph, de reuzen onder de (grafi
sche) computerfirma's. Het gemis
aan echte nieuwigheden leek
echter verborgen te worden door
gigantische diashows van de diver
se firma's waarbij soms meer dan
30 projectoren gebruikt werden.
De echte 'nieuwigheden' bleven be-
perkt tot verbeterde Scanners,
(raster)schermen en plotters.
Het enige echte nieuwe voor mij
was een digitiser die werkt met
een soort sonar systeem. Er kan
op ieder willekeurig tafeloppervlak
mee gewerkt worden. Tevens be-
vond zieh op deze beurs een stand
van Rand McNally Infomap Inc.
waar bleek dat het mogelijk is om
voor niet al te veel geld een volle-
dig topografisch gedigitaliseerd
bestand van de USA te kopen, even-
tueel aangevuld met de laatste
CENSUS gegevens.
Duidelijk werd dat de industriöle
ontwerpers en architecten de be-
4
KT 1984. X. 4
