uit het oog wordt verloren. Een klassiek voorbeeld is
te proberen de bestandsopbouw voor een karter ing op
de schaal 125. 000 met een millimeter precisie in
het terrein uit te voeren.
Bij de inzet van interactieve Systemen moet men ook
afwegen welke (deel-)processen interactief en welke
(deel-)processen voor 'batch' (passieve) verwerking
in aanmerking komen. Ook daar is een klassiek voor
beeld: bij de kartering van bevolkingsdichtheid per
gemeente, aan te geven met een arcering, kan men
de gehele kaartvoorbereiding op het scherm uitvoe-
ren. Terwille van het overzicht wordt dan het gehele
gebied afgebeeld op het scherm, waarbij geen aan-
dacht wordt geschonken aan de kaartschaal. Men komt
dan tot een kaartontwerp dat op het beeldscherm goed
oogt voor wat betreft de arceringsdichtheden. Bij de
uiteindelijke uitwerking op de juiste kaartschaal op de
plotter kan dat geheel verkeerde resultaten opleveren.
Echter bij een goed ontwerp van een arceerprogram-
ma is deze functie wellicht niet nodig op IGS-appara-
tuur, maar kan beter worden toegepast als een 'batch'
proces.
Toepassingen
Representatieve voorbeelden van toepassingen van
IGS-apparatuur vindt men in de vakgebieden waar
kartografie een rol speelt, zoals: kadaster, landin-
richting, fotogrammetrie, openbare nutsbedrijven,
ruimtelijke ordening, milieuhygiene, waterstaat,
bosbouw, geologie, bodemkunde, verkeerskunde en
meteorologie.
- Kadaster. De meest intensieve bewerking bij het
kadaster bestaat uit de bijhouding en vernieuwing
van het kaartmateriaal. De inwinning kan geschie
den via digitaliseren, veldmetingen en fotogramme
trie. Bij het kadaster is een plan opgezet om in de
körnende 5 jaren zo'n 10% van de activiteiten en van
het kaartmateriaal in digitale vorm om te zetten,
waaronder vrijwel alle fotogrammetrische karte
ringen ten behoeve van de Grootschalige Basis
Kaart Nederland (GBKN) en werkplans II-vervaar-
diging. Daarnaast denkt men aan digitaliseren van
hermeten kadastrale kaarten en het verwerken van
digitaal opgenomen bijhoudingsmetingen.
- Landinrichting. Ten behoeve van de berekening van
de kortste afstanden tussen boerderij en de bijbe-
horende kavelontsluitingspunten in ruilverkavelings-
projecten (als basis voor de ruiling) wordt het we-
gennet van een ruilverkaveling gedigitaliseerd met
behulp van IGS-apparatuur. Interactief grafische
Systemen helpen zo bij de bepaling van de ontslui-
tingspunten van kavels in een landinrichtingsgebied.
Voorts worden op gemeenteniveau thematische
kaarten vervaardigd en voor een inventarisatie op
het gebied van natuur, zoals dichtheidskaarten met
behulp van arceringen.
- Fotogrammetrie. De fotogrammetrische uitwerking
van foto's naar kaart zal veel baat hebben bij de in
zet van (interactief) grafische Systemen omdat ook
in de analoge uitwerking lijnen en punten in coördi-
naten worden gemeten en uitgetekend.
Er wordt momenteel gewerkt op de volgende wijze:
'off line' uitwerking en registratie van coördina-
ten op band of schijf in digitale vorm, zoals sinds
1969 ontwikkeld bij de Meetkundige Dienst van de
Ri j k swater staat
interactief grafisch karteren, zoals deels gebeurt
bij KLM Aerocarto en de afdeling Fotogramme
trie van het Kadaster.
In dat geval kan de niet-grafische informatie worden
ingevoerd door een functietoetsenbord of door een
spraakherkenningssysteem waarbij de in een micro-
foon ingesproken attributen door het systeem wor
den gecodeerd.
Ook is het mogelijk om het getekende beeld op het
beeldscherm te projecteren in een van de oculairen
van het fotogrammetrische uitwerkingsapparaat,
zodat de Operateur tegelijkertijd het fotobeeld en
het 'kaartbeeld' kan zien.
- Openbare nutsbedrijven. Veel nutsbedrijven zien
door de toepassing van automatisering een aanzien-
lijke effici'entieverbetering bij het beheer en gebruik
van hun leidingenregistratiesysteem, waarin de
grootschalige beheerkaart en kleinschalige over-
zichtskaarten een belangrijke rol speien.
De liggings- en technisch/administratieve gegevens
over leidingen vormen tezamen het leidingeninfor-
matiesysteem. Dat systeem kan worden beschouwd
als een subsysteem van een bedrijfsmiddeleninfor-
matiesysteem, indien gekoppeld met de bedrijfs-
gegevens. De ontwikkeling van een dergelijk
systeem is zeer kostbaar. Uit een proef van de
BOCO-werkgroep 'Conversie' is gebleken dat de
conversie van de liggingsgegevens al een aanzien-
lijke inspanning vergt. De proef heeft echter wel de
succesvolle toepassing van de technische mogelijk-
heden aangetoond voor automatisering bij de leidin-
genkaar tconver s ie
- Thematische toepassingen. Het gebruik van IGS-
apparatuur voor thematische karteringen vindt voor-
namelijk plaats in de ruimtelijke ordening, milieu,
techniek en bosbouw.
Dit heeft vooral betrekking op de vormgeving (sym-
boliek) bij de presentatie van gegevens, waarbij een
topo-thematische kaart wordt samengesteld, voor-
zien van bijvoorbeeld arceringen of anderssoortige
vlakvullingen, lijn- en puntsymbolen.
Voorts kunnen met IGS-apparatuur analyse- en
synthesekaarten en thematische kaarten worden ver
vaardigd, gebaseerd op deelgegevens uit het bestand,
die verkregen zijn door selectie en die via statisti
sche bewerkingen klaar zijn voor grafische presen
tatie. Het kaartontwerp vindt daarbij plaats via in
teractief grafisch werken.
Conclu sie
IGS-apparatuur vormt reeds een wezenlijk bestanddeel
van een Land Informatie Systeem voor de ondersteu-
ning van het computergebruik bij de vervaardiging van
allerlei soorten kaarten. De toepassing ervan is ook
noodzakelijk om voldoende inzicht te verkrijgen in de
opbouw en structuur van grote bestanden en de koppe-
ling van ruimtelijke en technisch-administratieve
gegevens in velerlei vakgebieden. Ook de ontwikke-
lingen van massa-opslagmedia (video- en DOR-plaat)
kunnen worden gestimuleerd door de ontwikkeling van
grafische Systemen.
Lees verder op blz. 31
KT 1985. XI. 1
17
