Het USEMAP pakket voor Computer-kartografie
en ruimtelijke gegevenverwerking
Y A Vi-'
C.A. de Bruijn
polygon overlay
I I
afstands Operatoren
->
lokale omgevings
Operatoren
-n-
route zoekers
AI in een vroeg Stadium van de ontwikkeling van Com
puters kwam het idee op om de Computer, die voor
een doorbraak in de verwerking van statistische ge-
gevensbestanden had gezorgd, ook in te schakelen
voor snelle en goedkope thematische kartering.
Dat was toen alleen haalbaar wanneer werd uitgegaan
van uitvoerapparatuur die standaard aanwezig was:
de regeldrukker. Een van de eerste succesvolle pak
ketten op dat gebied werd het vanaf 1963 door Howard
T. Fisher ontwikkelde en nog steeds gebruikte SYMAP
pakket. Door de aanvankelijke hoge kosten en relatie-
ve zeldzaamheid van Computers duurde het tot het
begin van de jaren 70 voor er een steeds toenemend
aantal pakketten voor een steeds uitbreidend aantal
toepassingen tot ontwikkeling kwam. Daarbij kwam
een belangrijk nieuw element naar voren. Het verta
ten van de kaart naar gridcellen, wat nodig was om
de regeldrukker te kunnen gebruiken, maakte nieuwe
bewerkingen mogelijk. Met de gridcel (kaartvierkant)
als basiseenheid konden ver schillende kaarten een-
voudig met elkaar in relatie gebracht worden, waar-
door bijvoorbeeld het volgen van ontwikkelingen in de
tijd mogelijk werd.
Ook voor het maken van waarderings- en geschikt-
heidskaarten bleek de gridcel een praktisch hulpmid-
del. Daarmee werd een nieuw gebied ontsloten dat
verder ging dan automatische thematische kartogra
fie: 'geodataprocessing', het toepassen van de Com
puter voor (complexe) ruimtelijke gegevensverwer-
king.
Ruimtelijke gegevensverwerking
Hoewel de wijze van toepassing van ruimtelijke gege
vensverwerking van vakgebied tot vakgebied kan ver-
schillen, zijn er wel een aantal gemeenschappelijke
kenmerken. Tot de belangrijkste bewerkingen die deel
uitmaken van het instrumentarium van de ruimtelijke
gegevensverwerking behoren (figuur 1):
- 'polygon overlay'
- afstands Operatoren
- ruimtelijke interpolatie
- lokale omgevings Operatoren
- route zoekers.
'Polygon overlay' is te vergelijken met het op een
lichttafel over elkaar leggen van bijvoorbeeld twee of
meer kaarten met gebiedskenmerken, zoals een bo-
demkaart, een grondwatertrappenkaart en een grond-
eigendomskaart, om daarvan een nieuwe kaart te
maken, al dan niet via wegingsfactoren. Het vergelij
ken van twee kaarten om ver ander ingen in de tijd op
l i i I
-5—
-6-1—1 -V8-
I 1 I x I
ruimtelijke interpolatie
v
l
A
A
A
c
/s-
■II
13
28
R
3V
<fS"
R
33
V3
53
vq
1
2V
■IS
1*
VI
V/
If
IV
1
/V
33
32
31
2s
21
2>o-
■'S
l°l
VS"
1*
13
V 3
IZ
1
IZ
Figuur 1. Bewerkingen van ruimtelijke gegevens.
te sporen en te klasseren is ook een vorm van 'poly
gon overlay'.
Een belangrijke toepassing van 'polygon overlay' is de
mogelijkheid om bewerkingen te beperken op grond
van gridcelkenmerken in ödn of meer kaarten ('res-
tricties'); bijvoorbeeld: 'Voer deze bewerking alleen
uit voor woongebieden boven de 300 m, of alleen voor
gemeentes A en B, enz.
Afstands Operatoren bepalen de afstand van een punt
tot een ander punt of gebied. Daarmee kunnen bijvoor
beeld de invloedsgebieden van bushaltes bepaald wor
den of geluidshinderzones om wegen. Ook is het mo
gelijk te kijken hoeveel voorzieningen, bijvoorbeeld
sportvelden, er binnen een bepaalde fietsafstand van
een punt aanwezig zijn of wat de afstand van zo'n punt
tot de dichtsbijzijnde school is. Door zo'n operatie
over het hele gebied uit te voeren ontstaat dan een
nieuwe kaart waarmee bijvoorbeeld ruimtelijke onge-
KT 1985. XI. 1
35
