teasFߧ®ü)fftii8fe
Vergelijking van de Nederlandse en West-
duitse topografische kaart 1:50.000
M.J. Kraak
De kaartbijlage bij dit artikel heeft eerder gediend als
bijlage blj een artikel in de Militaire Spectator (1) (dat
is de reden dat de nummering van de figuren niet bij
1 maar bij 7 begint). Omdat de meeste lezers van het
Kartografisch Tijdschrift niet tot de vaste lezerskring
van de Militaire Spectator hören, zijn de belangrijkste
bevindingen over het verschil in gebruiksmogelijkhe-
den tussen de Nederlandse en Westduitse topografische
kaarten 1:50. 000 hier overgenomen. De figuren op de
bijlage zijn fragmenten van kaartbladen van militaire
edities van deze Nederlandse en Westduitse series.
Zoals bekend is een deel van het Nederlandse leger
(het Eerste Legerkorps) permanent gelegerd in de
Bondsrepubliek. De militairen van dit korps, maar
dit kan even goed gelden voor toeristen, moeten zowel
met de Nederlandse als de Westduitse kaarten werken.
Dat is iets wat op het eerste gezicht niet al te moeilijk
lijkt. Een vergelijkend onderzoek van beide kaartse-
ries wees echter anders uit.
Om de vergelijking optimaal uit te voeren zijn afbeel-
dingen van gebieden gekozen uit de Nederlands-Duitse
grensstreek, die zowel door de Nederlandse als door
de Westduitse topografische dienst worden gekarteerd.
Ook is bij de vergelijking rekening gehouden met de
aard van het gekarteerde gebied (afbeelding 8 betreft
een landelijk gebied; afbeelding 9 een stedelijk gebied).
De vergelijking leverde een aantal verschillen op,
waaraan een viertal factoren ten grondslag liggen, die
elkaar onderling kunnen befnvloeden. Deze factoren
zijn:
- het productieproces (bijv. het aantal kleuren waarin
de kaart gedrukt wordt);
- de redactionele inzichten (bijv. het verschil in
weergave van bruggen);
- de classificatiemethoden (bijv. de wegenclassifi-
catie);
- de landschappelijke kenmerken (bijv. de weergave
van het relief).
De lezers voor wie het niet mogelijk was de studie-
dagen in Rolduc van mei 1984 over kaartgebruik bij te
wonen, vinden in afbeelding 7 een körte uitleg van de
manier waarop locaties op de kaart in coördinaten
worden vastgelegd. Met de kennis van de in afbeelding
7 gebruikte methode is de notatie die in het vervolg
van dit artikel wordt toegepast ten behoeve van de
plaatsbepaling duidelijk. Zo heeft in afbeelding 8 de
uitzichttoren op de Nederlands-Duitse grens als coör
dinaten LD 565358 (565 x-coördinaat en 358 y-coör-
dinaat). Wil men alleen het kaartvierkant aanduiden
waarin de toren zieh bevindt, dan schrijft men kvt
LD 5635.
De problemen waarmee de gebruiker van beide kaart-
series kan worden geconfronteerd, komen het beste
tot uiting aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden.
Begeven we ons als wandelaar in het terrein, dan
blijkt dat in vele gevallen de Westduitse kaart meer
houvast biedt bij de oriöntatie. Deze kaart is minder
gegeneraliseerd. Enkele voorbeelden illustreren dat:
het detail in het lokale relief krijgt meer aandacht zo
als in afbeelding 8 ten noorden van het Picardiekanaal
(kvt LD 5432) blijkt. Ook wat de begroeiing betreft
kent de Westduitse kaart een grotere verscheidenheid.
Voor markante alleenstaande bomen gebruikt men ver-
schillende Symbolen (afbeelding 8, LD 576338). Op de
Nederlandse kaart wordt in alle gevallen een zwarte
stip gebruikt. Het beste komt de detailrijkheid van de
Westduitse kaart naar voren bij de weergave van de
bebouwing, zoals afbeelding 9, van Aken, laat zien.
Dat de omgekeerde situatie ook voorkomt is te zien in
afbeelding 8. Kijk achtereenvolgens maar eens naar
de coördinaten LD 537334 en LD 545347. Betreft het
de weergave van waterstaatkundige objecten dan blijkt
de speciale band van Nederland met het water. Zo vin
den we längs het Picardiekanaal in kvt LD 5632 op de
Nederlandse kaart een dijk die we op de Westduitse
kaart tevergeefs zullen zoeken. Een andere uitzonde-
ring vormt de weergave van de oliewinplaatsen (de
zgn. ja-knikkers) die voor het gebied in afbeelding 8
zo karakteristiek zijn. De Westduitsers doen dit af
met enkele teksten (onder andere LD 572352 - Erdöl
werk). terwijl öpde Nederlandse kaart elke winnings-
plaats door een symbool als bij coördinaat TD 564350
wordt weergegeven.
De kaarten spreken elkaar ook wel eens tegen, zodat
de wandelaar misschien beter een omweg kan maken
om onaangename verrassingen te voorkomen. In af
beelding 8 in het kvt LD 5635 bevindt zieh een gebied
met de naam Wöstenteich. Op de Nederlandse kaart
wordt dit weergegeven als bos met wat heideveldjes,
terwijl de Westduitse kaart het betreffende gebied als
moeras met enkele bomen beschouwt. Dit zou te ma
ken kunnen hebben met het verschil in ouderdom tus
sen beide kaartbladen. Denk maar aan het vegetatie-
kundige proces van verlanding, waarna uiteindelijk de
bomen de overheersende vegetatie zijn geworden.
Lees verder op blz. 56
54
KT 1985. XI. 1
