Het kartografische vakwoordenboek
G.F. Willems
In dit nummer van het Kartografisch Tijdschrift be-
gint de publikatie van het Kartografisch Vakwoorden
boek (KV). Bij deze gelegenheid is het wellicht nuttig
om iets te zeggen over het ontstaan van dit woorden-
boek, over inhoud en opzet ervan en over het nut van
deze onderneming.
Het ligt in de bedoeling om het woordenboek in afleve-
ringen te doen verschijnen en wel als aparte katernen
in het hart van het KT. Het woordenboek wordt afge-
sloten met een alfabetisch register. Na voltooiing van
dit projekt zal bekeken worden of het geheel ook nog
eens in boekvorm kan worden uitgegeven. De oor-
sprong van het KV is te vinden in de 'Multilingual
Dictionary of Technical Terms in Cartography (MD).
Dit meertalig woordenboek is een werkstuk van Com-
missie II van de International Cartographic Associa
tion (1).
De hoofdopdracht voor de Commissie was het definiS-
ren, het klassificeren en het standaardiseren van de
kartografische terminologie. De Commissie werd
hierbij ondersteund door een groot aantal nationale
werkgroepen. De eerste druk van de MD verscheen in
1973 en de tweede druk zal hopelijk dit jaar gereed
komen; gezien de ervaringen in het verleden moet
men zieh niet verbazen als het een jaar later wordt.
In de MD wordt van ieder begrip de term en de defini-
tie gegeven in het Duits, het Engels, het Spaans, het
Frans en het Russisch. Daarnaast staan dan nog eens
de overeenkomstige termen (zonder definitie) in een
groot aantal andere talen waaronder Nederlands. De
Nederlandse bijdrage werd, zowel voor de eerste als
de tweede druk, verzorgd door de Werkgroep Termi
nologie van de NVK (2).
Na het gereedkomen van de eerste druk van de MD
werd er binnen (en ook buiten) de werkgroep gedacht
over een Nederlands vakwoordenboek. In het KT
1976. n. 3 schreef ik een kort artikel 'Een Nederlands
kartografisch woordenboek' waarin deze gedachte wat
nader werd uitgewerkt.
Eind 1976 besloot de werkgroep van start te gaan
maar ongeveer op hetzelfde ogenblik bereikte ons het
verzoek van de ICA-Commissie II om mee te werken
aan de herziening van de MD die op Stapel stond. Het
Nederlandse woordenboek, of beter gezegd het plan
ervoor, ging de ijskast in, alwaar het verbleef tot
1983. Van 1976 tot 1980 heeft de werkgroep (overigens
niet continu) gewerkt aan de Nederlandse bijdrage
voor de tweede druk van de MD.
Op 30 juni 1983 kwamen de vier overgebleven leden
van de werkgroep Terminologie (Geudeke, Ormeling
jr. Rombach en Willems) voor het eerst sinds lange
tijd bij een om het Kartografisch Vakwoordenboek op
de rails te zetten.
De voornaamste conclusies van dit beraad waren:
1. De tweede druk van de MD zal het uitgangspunt zijn
voor het KV. (Door alle wijzigings- en aanvullings-
bladen die wij ontvingen kennen wij uiteraard de in
houd van de körnende tweede druk.
2. De werkgroep zal met een of meer leden moeten
worden uitgebreid.
3. De leden van de werkgroep zullen de definities op-
stellen; waar nodig worden externe adviseurs aan-
getrokken.
4. Publikatie zal geschieden in katernen in het Karto
grafisch Tijdschrift.
Op 9 September -nog voor de tweede vergadering-
overleed onverwachts ons medelid H. Rombach.
Rombach was lid van de werkgroep vanaf het allereer-
ste begin in 1966. Door zijn gedegen kennis van de
kartografie en uiteraard van de hydrografische karto-
grafie heeft hij een belangrijk aandeel gehad in het
werk van de groep en heeft hij ons ook menigmaal be-
hoed voor misstappen. Zijn eigen, onnavolgbare bij
drage aan de discussies zullen we niet gauw vergeten.
Op onze bijeenkomst van 21 September werd besloten
om E. S. Bos en A. H. Sijmons te vragen lid te worden
van de werkgroep. Beiden hebben hierin toegestemd.
De werkwijze bij het samenstellen van het KV is als
volgt. Ieder lid van de werkgroep krijgt een deel van
een hoofdstuk uit de MD toegewezen. Hiervan stelt hij
de Nederlandse definities op en stuurt deze vervolgens
aan de andere leden. Op gezette tijden komt de werk
groep bijeen om de voorgestelde definities kritisch te
bespreken.
Over de inhoud en de opzet van het Kartografisch Vak
woordenboek kan ik kort zijn, omdat de belangrijkste
zaken aan de orde komen in het voorwoord van secre-
taris Geudeke waarmee het eerste katern opent.
Allereerst iets meer over de inhoud. Zoals vermeld
is de tweede druk van de MD het uitgangspunt voor de
bewerking van het KV. Aanvankelijk hielden wij ons
nauwgezet aan de MD maar al werkend kwamen we tot
de conclusie dat wij ons toch wat vrijer moesten op-
stellen. Hier en daar lieten we een term vervallen, op
andere plaatsen werden termen toegevoegd. Bij het op-
stellen van de definities is uiteraard gekeken naar de
aanwezige Duitse, Engelse en Franse definities, maar
over het algemeen zijn onze definities daar geen let-
terlijke vertalingen van.
In een aantal gevallen leek het ons gewenst de defini
tie wat te verhelderen door het toevoegen van een
voorbeeld of een opmerking. Wij zijn ons ervan be-
wust dat illustraties vaak nog beter zijn. Heiaas moet
dit wachten tot na de voltooiing van het woordenboek.
Over de opzet het volgende. De MD is systematisch
opgezet. Het hele terrein van de kartografie is onder-
KT 1985. XI. 2
19
