Potentiele en actuele toepassing van
geomorfologische kaarten
M. Bergmeijer
De steeds hogere eisen die de samenleving stelt aan
het natuurlijk milieu, tot uiting komend in steeds in-
tensiever grondgebruik, hebben in de afgelopen decen-
nia de behoefte aan praktijkgericht natuurwetenschap-
pelijk onderzoek doen toenemen. De KAART is hier-
bij als communicatiemiddel tussen de wetenschappe-
lijke onderzoekswereld en de beleidsvoerders een van
de belangrijkste informatiedragers. Kaarten dienen
als opslagmedium en leverancier van complexe infor-
matie over de verdeling en de struktuur van ruimte-
lijke objecten met hun statische en dynamische rela-
ties. In binnen- en buitenland is daarom aandacht be-
steed aan het ontwikkelen van karteermethoden om te
komen tot een meest effectieve informatie-overdracht.
In het volgende zal worden nagegaan in hoeverre geo
morfologische kaarten kunnen functioneren of reeds
functioner en als geschikte informatiedragers, en
welke problemen er kunnen optreden bij de toepassing
van deze kaarten.
Geomorfologische kaarten
Geomorfologische kaarten geven in het algemeen een
beeld van de terreinvormen in een landschap, hun
ouderdom en ontstaanswijze, het materiaal waar een
vorm uit bestaat en de aard en intensiteit van recent
werkzame Processen. Er kunnen verschillende cate-
gorieön geomorfologische kaarten onderscheiden
worden die naar hun aard aan speeifieke gebruikers-
eisen voldoen (12).
1. Analytische kaarten. Deze geven informatie over
dön enkel aspect, zoals de ontstaanswijze van terrein
vormen.
2. Synthesekaarten. Deze geven meerdere aspecten
van alle terreinvormen weer.
3. Pragmatische kaarten. Deze zijn afgeleid uit ana
lytische- en synthesekaarten en zijn voor speeifieke
doeleinden ontworpen.
De laatste categorie wordt wel onderverdeeld in:
3a. Afgeleide kaarten. Dit zijn zuivere afleidingen
van analytische of synthesekaarten.
3b. Interpretatiekaarten. Dit zijn afgeleide kaarten
met toevoeging van extra, vaak niet-geomorfologische
informatie, zoals klimaatgegevens.
Problemen bij de toepassing in de
Bondsr epubliek Duitsland
De discussie over het gebruik van geomorfologische
kaarten heeft zieh in de afgelopen jaren vooral in
Duitsland afgespeeld. Het gebruik van deze kaarten
bleef achter bij de verwachtingen, hetgeen te wijten
was aan een complex van oorzaken (7, 8):
- er is pas laat begonnen met een systematische kar
tering, voornamelijk door het ontbreken van duide-
lijke opvattingen over effectieve, gebruikersvriende-
lijke kaartconcepten en door tegenstrijdige opvattin
gen binnen de geomorfologie;
Informatie over:
terreinvorm
genese
Processen
geologie
(diverse kleuren)
drainagesysteem
(blauw)
actuele processen
(rood en zwart)
samenstelling
oppervlakte-
materiaal
(rood-bruin)
hellingvorm
(gerasterd zwart)
microrelief
(zwart)
hellingshoeken
(grijze struktuur
rasters)
topografie
(grijs)
Figuur 1. De belangrijkste informatieniveaus van
de GMK 25 (naar Leser, 1980).
Kartierdorf'
KT 1985. XI. 2
29
