z
l
zz i
MAATBOEK der LANBEKflEN gelegen iu de -TUKISBICTIE
i)p<£fesiei<!*l door ijii;
J.AX133tKTK}i met de metiny begonnen
oorkaimm tl«
Fi^u urw»
2aut* van
t a»j BojK'h IV«i a£ Bon«
laiutan en».
MoroVn«
i J j
3
Z83
4
Figuur 4. Model van het maatboek ten behoeve van
het 'Hollandse Kadaster', 1806.
Dat de methode waarbij geen rekening 1s gehouden
met het kaarteren eeuwenlang in gebruik is geweest
blijkt uit figuur 4, dat een model laat zien van het
maatboek ten behoeve van het 'Hollandse Kadaster',
1806 (6).
Werd bij een meting wöl rekening gehouden met het
tekenen dan ontstond een kaart vaak door het aan el-
kaar koppelen van de metingen. Figuur 5a toont een
veldschets en figuur 5b de bijbehorende kaart (7). Stel
dat eerst het op de kaart met A aangeduide pereeel is
getekend, dan is daar pereeel B aan vastgemaakt. Bij
nadere beschouwing blijkt dat minder eenvoudig dan op
het eerste gezicht lijkt. Probeert u zelf maar. Aan B
is dan weer C gekoppeld op een zeer siechte manier.
Vervorming van C ten opzichte van A is praktisch on-
vermijdelijk.
Worden op een dergelijke manier perceelmetingen uit-
gevoerd, dan is daarbij niet van groot naar klein ge-
meten. Het gevolg is dat de percelen redelijk juist van
vorm zullen zijn, maar dat het totaalbeeld behoorlijke
afwijkingen kan vertonen.
Het kaartboek van Voorne van Heyman van Dijck (1701)
is een voorbeeld van deze manier van meten. Het ver-
klaart de vervorming van het kaartbeeld, wat hier en
daar duidelijk te zien is.
Een andere aktiviteit van de landmeter was van ouds-
her het vastleggen van grenzen. Hierbij werd een pro-
tocol opgemaakt, waarbij van punt tot punt richting en
afstand beschreven werden. Aanvankelijk was dit niet
meer dan een routebeschrijving in het terrein, later
werden deze metingen wat nauwkeuriger. Eventuele
kaarten waren niet meer dan een toelichtende illustra-
tie. Pas veel later werd een kaart gemaakt met de be-
doeling om deze te kunnen gebruiken bij rekonstruktie
van de weergegeven grens, indien deze in het terrein
verloren was gegaan.
1
Figuur 5a en 5b. Origineel veldwerk en kaart van de landmeter Isaac Haringhuijsen vervaardigd in 1681.
Gem. Archief Alkmaar. Kaartboek van de eigendommen van Gerrit Wildeman. Inv. nr. 4.
Om een betere vergelijking mogelijk te maken is de kaart ondersteboven geplaatst.
22
KT 1985. XI. 3
