Het gespecialiseerde overheidsbedrijf.
Per land is er veelal slechts n overheidsdienst met
een specifieke kartografische taakstelling. De namen
van deze diensten varieren van Geografisch of Karto-
grafisch Instituut tot Topografische Dienst. De hoofd-
taken van deze diensten zijn: het verrichten van geo-
detische, landmeetkundige (en indien daar de midde-
len toe aanwezig zijn) fotogrammetrische werkzaam-
heden, het coördineren van de kadastrale aktiviteiten
en het vervaardigen van kaarten voor het algemeen
belang.
Het aantal vakspecialisten binnen deze diensten is ho-
ger dan in de niet gespecialiseerde diensten. Ook de
uitrusting is uitgebreider dan die van de civieltechni-
sche of cultuurtechnische diensten. Hier moet men
zieh trouwens niet te overdreven voor Stellingen van
maken: slechts drie van de acht landen hebben een
Topografische Dienst die kan beschikken over een
fotogrammetrische uitrusting. Slechts twee hebben
reproduktiefaciliteiten van enige betekenis. De overi
ge hebben een uitrusting die niet uitsteekt boven die
van een willekeurige afdeling landmeten en kartogra-
fie van een middelgrote Nederlandse gemeente uit de
jaren vijftig of zestig.
De produktieaktiviteiten worden vaak aan banden ge-
legd door zeer beperkte financiele budgetten en door
zwak management.
De meer gespecialiseerde werkzaamheden (Doppler-
metingen, fotogrammetrische restitutie, reproduktie
anders dan lichtdrukken) moeten in de meeste geval-
len worden uitbesteed. Soms wordt dit werk gegund
aan Nigeria of Ivoorkust, maar in de regel wordt er
teruggevallen op de pater familias, het IGN.
Het keukengerei en zijn leveranciers.
Indien we het totale produktievolume aan kartografi
sche aktiviteiten beschouwen, dan kunnen we consta-
teren dat dit -naar wester se maatstaven gemeten-
nog erg aan de bescheiden kant is.
Dit weerspiegelt zieh in het netwerk van verkooppun-
ten van produktiemiddelen, dat nog zeer wijdmazig is.
Kantoorboekhandels die professionele tekenmaterialen
verkopen bevinden zieh alleen in de hoofdsteden en
zelfs daar is het assortiment maar heel beperkt.
Hetzelfde geldt voor de verkooppunten van landmeet
kundige materialen. Deze leveren uitsluitend op be
ste lling.
Voor een provinciale overheidsdienst of een privö-
landmeter c. q. tekenaar kan de reisafstand naar het
dichtsbijzijnde verkooppunt in een ongunstig geval op-
lopen tot 500 of meer kilometer. Hetgeen, gezien de
staat van het wegennet, vaak neerkomt op twee dag-
reizen.
De koks en de keukenmaten.
De meeste mensen die in de landmeetkundige en kar
tografische branche werkzaam zijn, hebben een civiel-
technische of cultuurtechnische opleiding genoten (het
middenkader op MTS-niveau, de leidinggevenden op
HTS-niveau). Slechts een enkeling heeft een gespecia
liseerde (landmeetkundige) achtergrond.
De tekenaar s hebben hun vak meestal al doende ge-
leerd, hierin soms gecoached door een oudere teke
naar, maar vaak zijn ze volledig 'seif made'.
Het gemstitutionaliseerde technische onderwijs in
West-Afrika is in zijn algemeenheid nog erg jong.
Het aantal leerlingplaatsen is nog zeer gering: onge-
veer 1-LTS plaats per 3. 000 inwoners en 1 MTS-plaats
per 10. 000 inwoners. De studiemogelijkheden zijn be
perkt. Werktuigbouwkunde en bouwkunde zijn de meest
voorkomende studierichtingen. Slechts een enkele
technische school (meestal de grootste, die in de
hoofdstad gevestigd is) heeft een aparte studierichting
landmeten.
Afgezet tegen het totaal aantal studieplaatsen scoort
dit vak echter helemaal niet siecht. In sommige landen
is het aantal leerlingenplaatsen soms groter dan in de
elektrotechniek.
Voor een landmeetkundige opleiding op HTS-niveau kan
een potentiele leerling alleen terecht in Bamako, Da
kar of Abidjan.
Voor een universitaire opleiding kan een student bin
nen de West-Afrikaanse regio alleen terecht bij de
Universiteit van Ibadan (Nigeria). De meeste franco
phone Studenten maken hier overigens maar weinig ge-
bruik van. Voornamelijk omdat hun beheersing van het
Engels maar vrij pover is. De meesten geven daarom
(als zij de gelegenheid krijgen) de voorkeur aan een
Studie in Frankrijk (Toulouse of bij het IGN in Parijs).
Gespecialiseerde opleidingen in de kartografie bestaan
er in het geheel niet.
Eters en eetgewoonten
E6n van de dingen die in West-Afrika opvallen is dat
er in het geheel geen leeskultuur bestaat. Het is zeer
uitzonderlijk om een Afrikaanse familie aan te treffen
die meer lektuur in huis heeft dan de verplichte school-
boeken van de kinderen. Dit spiegelt zieh af in het
aanbod van de boekwinkels: schoolboeken, schrijf- en
kantoorartikelen en enkele weekbladen vormen de
hoofdmoot. 'Vrije tijdsboeken' ontbreken nagenoeg
geheel behalve in de boekhandels in de grote Steden,
wier cliSntele grotendeels van Europese origine is.
Maar er zijn veranderingen op komst. De huidige ge-
neratie jongeren vertoont duidelijk tekenen van een
ontluikende leesgierigheid. De belangstelling rieht
zieh vooralsnog voornamelijk op tijdschriften. Maar
dat kan beschouwd worden als ddn van de fases in het
proces.
Wat geldt voor het gebruik van boeken, geldt ook ten
aanzien van kaarten. Van oudsher bestaat er geen
kartografische traditie en deze omstandigheid beperkt
ook heden ten dage nog steeds het feitelijke kaartge-
bruik. Enkele voorbeelden: de wegenkaarten worden
bijna uitsluitend door buitenlanders (lees: westerlin-
gen) gekocht. De omzet in topografische kaarten wordt
voor het grootste gedeelte bepaald door de verkoop
aan projekten met buitenlandse medewerkers. De
prachtige serie bodemkundige overzichtskaarten die
er bestaan van Bdnin, zijn in het land zelf niet ver-
krijgbaar. Geihteresseerden dienen ze te bestellen bij
de ORSTOM in. Toulouse.
Maar ook hier zijn er verschijnselen die er op duiden
dat er veranderingen aan de gang zijn. Genoemd is
reeds de stijgende behoefte aan de registratie van in-
dividuele grondgebruiksrechten hetgeen zieh weerspie-
gelt in een groeiende vraag naar en produktie van
'titres fonciers'.
Een ander (letterlijk) teken aan de wand zijn de
'kaart-schilderijen' en de 'kaart-wandkleden' die men
bij overheidsambtenaren aan de muur van de salon kan
KT 1985. XI. 3
49
