komen dan ook prachtige reproduk-
ties in kleuren en zwart-wit tegen,
waarbij natuurlijk het werk van
grootmeesters als Blaeu (vooral
diens fraaie stadsplattegronden)
Nicolaes Visscher, de Dou's, Bal-
thazar Florisz. van Berckenrode
en anderen een grote plaats in-
neemt. Vooral aan de fraaie water -
schapskaarten wordt recht gedaan.
De tekst bevat een historische in-
leiding over de ontwikkeling van
Holland van graafschap tot de pro-
vincies Noord- en Zuid-Holland,
en voorts körte biografische stuk-
jes over een 24-tal prominente
kaartmakers en -drukkers van
Corns. Anthonisz. tot Covens
Mortier.
Mijn aanvankelijke verbazing over
het feit dat van geen van de gere-
produceerde kaarten de verblijf-
plaats staat aangegeven verdween
toen achterin het boek bleek dat het
overgrote deel van de originelen
zieh bevindt in een drietal privd-
collecties, namelijk die van Mappa-
mundi (Knocke), Peter de Jonge
(Amsterdam) en Stef Lemmers
(Lisse). Slechts 17 kaarten zijn uit
andere bronnen afkomstig (voorna-
melijk het Hoogheemraadschap van
Rijnland, Leiden). De bijSchriften
zijn in drie talen (Nederlands, En
gels, Duits); ook worden tamelijk
uitgebreide summaries in het
Engels en Duits gegeven. De biblio
grafie had ik mij wel wat uitgebrei-
der gewenst.
A. H. Sijmons
NOUWEN, H. Stratenatlas van
Nederland - deel 2, Utrecht.
140 pp. kaarten, 30 pp. register,
formaat A4. Utrecht: Het Spec
trum, 1984. ISBN 90 274 83140.
Prijs f 49, 90.
Het is ongetwijfeld een succesfor-
mule die de Belgische kartograaf
Nouwen en Uitgeverij Het Spectrum
bedachten: ook dat gebied afbeel-
den waar geen stadsplattegronden
van worden uitgegeven, zodat men
eindelijk de gelegenheid heeft ook
die bestemmingen of adressen te
vinden die buiten de grotere be-
bouwde kommen liggen. Deze opzet
wordt, gecombineerd met stads
plattegronden, provinciegewij s op
de markt gebracht.
De legenda van deze kaarten bevat
4 wegencategorieön, 5 soorten
grondgebruik (bebouwd gebied,
bos/park, water, industriegebied
en overig/agrarisch gebied)in-
formatie over ddnrichtingsverkeer
en Symbolen over toeristische in-
formatie en diensten. Vanwege het
schrift, dat leesbaar moet zijn in
de Straten, hebben deze laatste
een standaardbreedte. Ze zijn
hiertoe qua breedte overdreven,
en dat geeft in de landelijke gebie-
den geen problemen. In de Steden
gaat men over op een tweemaal zo
grote schaal wanneer anders
plaats voor deze verbreding ont-
breekt.
Het probleem van de weergave van
zowel stad als platteland volgens
dezelfde methode, is dat van het
vinden van een grafisch evenwicht.
Bij een gedetailleerde weergave
van de bebouwing möet de weerga
ve van het platteland wel tekort
komen, en andersom zou bij een
adequate rurale presentatie de
stad overvol worden. Bij het com-
promis dat Nouwen vond is het
platteland nog enigszins gedifferen-
tieerd door de weer gegeven water-
partijen en bossen; in de Steden is
enige struktuur aangebracht door
het geel dat we kennen van de door-
gaande routes in stadsplattegron
den.
Over de conceptie van het werk
kan men nog opmerken dat het jam-
mer is dat elke overlap die het
makkelijk zou maken de aanslui-
ting met andere bladzijden te vin
den, ontbreekt. Zeker in de N-Z
richting zou daarvoor nog ruimte
zijn, wanneer men de lokatiedia-
grammen door verwijzende blad-
zijnummers zou vervangen; naar
de vergroot weergegeven binnen-
steden zou men op de overzichts-
kaarten middels kaders kunnen
verwijzen. Van stadsplattegronden
kennen we het gebruik om in lange
Straten op de hoeken straatnum-
mers aan te geven - ook hier kan
dat zinvol zijn.
De technische uitwerking is alleen
met betrekking tot de plaatsing van
het schrift wat gebrekkig. De ver-
warring die nu ontstaat tussen ge-
meentenamen en plaatsnamen zou
vermeden kunnen worden wanneer
de eerste in een afwijkend letter
type komen, hetwelk ook in de le
genda verklaard zou worden.
Naast deze differentiatie is ook de
plaatsing van de namen niet altijd
even gelukkig. De weergave, op
ddn pagina, van allddn de gemeen-
tenamen, bij een anders geheten
plaats in dezelfde gemeente, komt
meerdere malen voor. Daarnaast
wordt een aantal plaatsnamen node
gemist - Bosch en Duin, Maarsse
veen, Maarssenbroek, Huis ter
Heide, Soestduinen, en Schalkwijk
ontbreken.
Het zijn makkelijk te verhelpen za-
ken, die niet afdoen aan de presta-
tie een aktueel beeld van het hele
gebied te presenteren, dat de doel-
groep (iedereen die veel längs de
weg moet zijn) zeker goed bedient.
F. J. Ormeling
62
KT 1985. XI. 3
