Hoofdstuk 6 Praktische kartografie
61.0 origineel (a) Oorspronkelijk stuk of dokument, dat
uitgangspunt is voorte maken duplikaten, kopieen of
opnamen.
(b) Verkorte vorm van de term kaartorigineel (61.1).
61.1 (kaart)origineel Samenvattende term voor deel-
origineel (672.7a) en eindorigineel (672.9).
61.2 tekeningdrager Materiaal, meestal papier of kunst-
stof, bestemd om er een tekening op aan te brengen.
61.3 maatvastheid De mate waarin de afmetingen van
tekeningdragers (61.2) of beelddragers (641.3) wor
den beinvloed door temperatuurwisselingen en ver-
anderingen in het vochtigheidsgehalte van de lucht,
waaraan deze dragers zijn blootgesteld.
OpmIn dit verband gebruikt men de termen (1rek
en (2) krimp. Zie ook filmvervorming (631.6) en
papiervervorming (713.9).
611.1 vel (papier) Stuk papier, rechthoekig van vorm,
bedoeld om te worden betekend of bedrukt.
611.2 tekenpapier Papier van speciale kwaliteit, geschikt
om te worden betekend.
Opm: Deze geschiktheid veronderstelt een zekere
dikte, een gelijkmatige struktuur en een glad opper-
vlak. De geschiktheid moet ook behouden blijven na
räderen (621.42). Goed tekenpapier is van houtvrije
kwaliteit.
61 1.3 transparantpapier Doorzichtig tekenpapier (61 1.2).
Opm: Transparantpapier is geschikt om een onder-
liggend origineel Over te tekenen. Een tekening op
transparantpapier kan men vermenigvuldigen door
middel van lichtdruk (682.1).
Syn: kalkeerpapier.
611.4 tekenkarton Stevig tekenpapier (61 1.2), opgebouwd
uit meerdere lagen.
Opm: Tekenkarton heeft een gramgewicht (713.7)
van 200 of meer.
611.4(1gewapend tekenpapier Tekenkarton waarbij 6än der
lagen van metaal is.
Opm: Door deze opbouw wordt een grotere maat
vastheid verkregen.
611.5 barietpapier Papier voorzien van een laagje barium-
sulfaat.
Opm: Het resultaat is een papier met een helderwit,
glad oppervlak.
Barietpapier werd o.m. gebruikt om loodzetsel op af
te drukken.
611.6 synthetisch papier Papier, geheel of gedeeltelijk
opgebouwd uit kunststofvezels.
Opm: Synthetisch papier is in het algemeen beter
vocht- en scheurbestendig dan normaal papier.
612.1 (kunststof)folie Plastic materiaal, van geringe dikte,
waarvan het oppervlak geschikt is gemaakt voor
tekenen (621.2), graveren (622.3) of kopieren (642.2),
dan wel als basis kan dienen voormonteren (621.27).
Opm: In samengestelde termen gebruikt men in
plaats van de term -folie vaak de term -film. Bijv. (1)
tekenfilm, (2) graveerfilm, (3) pelfilm, (4) montage
film.
Kunststoffolie onderscheidt men in polyester- en
polyvinyl-materiaal.
612.2 glasplaat Plaat van glas, voorzien van een dünne
emulsielaag en daardoor geschikt om als tekening
drager te fungeren.
Opm: Glasplaten worden soms gebruikt als basis
voor een graveerlaag (622.4).
613.1 tekenbenodigdheden Het geheel van gereedschap-
pen en materialen dat bij het tekenen wordt gebruikt.
613.2 tekeninkt Vloeistof met bepaalde pigmenten, ge
schikt om te tekenen.
Opm: Men onderscheidt (1) waterige of watervaste
inkt, waarbij de vloeibare komponent water is en die
gebruikt wordt voor het tekenen op tekenpapier en
polyestermateriaal, en (2) etsende inkt, waarbij de
vloeibare komponent een chemische stof bevat,
waardoor de inkt zieh hecht aan het oppervlak van
polyvinyl materiaal.
613.3 afdekmiddel Elk materiaal of middel dat gebruikt
wordt bij het afdekken (621.20a). Bijv. korrektie-
vloeistof, aan te brengen met penseel of tekenpen,
afdekverf (613.4) of afdekmaskers (621.33).
613.4 (af)dekverf Ondoorzichtige, verfachtige substantie
op waterbasis, meestal zwart of bruin, bestemd om
af te dekken (621,20a).
Opm: Afdekverf wordt aangebracht met kwast of
penseel. Voor het afdekken op positieve tekeningen
(op tekenpapier) wordt witte plakkaatverf als (1)
dekwit gebruikt.
613.5 retoucheermiddel Afdekmiddel in vaste of vloei
bare vorm bestemd voor het retoucheren (621.29)
van halftoonbeelden (673.3).
Opm: Retoucheermiddelen worden o.m. gebruikt
voor het bijwerken van aansluitnaden in luchtfoto-
mozaieken.
613.6 montagelijm Sneldrogende kleefvloeistof die ge
bruikt wordt bij het monteren (621.27) van films op
een montagevel.
OpmDeze lijm wordt meestal aangebracht met een
penseel of vanuit een spuitbus. Ookfotopapierlijm in
tubes wordt wel als montagelijm gebruikt.
Syn: filmkleeflak.
613.7 foliereinigingsmiddel Vloeistof die gebruikt wordt
om kunststoffolie of film van stof en vet te ontdoen.
Opm: Men spreekt ook van filmreinigingsmiddel.
NVK 1986
29
