MaÄtaife
Häven van Rotterdam
H.H.S. Noorbergen
In het studiejaar 1984-1985 werd door de kartografie-
studenten aan de HTS Utrecht de kaart 'Häven van
Rotterdam' geproduceerd als een van de afstudeer-
projekten. Deze kaart is als losse bijlage in dit num-
mer van het Kartografisch Tijdschrift opgenomen.
Dit artikel belicht de redaktionele en produktietech
nische aspekten. De opdracht van een afstudeerprojekt
omvat zowel het verzamelen en bewerken van het ba-
sismateriaal als alle produktiehandelingen tot en met
het drukken van de kaart.
Thema en ondergrond
In dit geval is gekozen voor het weergeven van een
aantal facetten van de havens van Rotterdam die be-
trekking hebben op de samenhang tussen de ontwikke-
ling van de havens en hun 'morfologie'. Met andere
woorden, in het havengebied is weergegeven hoe in
de huidige morfologie nog de ontwikkelingsgeschiede-
nis is te zien.
Uit de kaarten moet opgemaakt kunnen worden dat in
de nabijheid van Rotterdam zieh de kleinschaliger,
sterk gedifferentieerde havens bevinden die alleen
voor kleinere schepen bereikbaar zijn. In westelijke
richting worden de havens grootschaliger en is er
minder differentiatie in de aard van de bedrijvigheid.
Om deze aspekten te benadrukken zijn de volgende in
gangen gekozen: Ouderdom van de havens, Kenmerken
(dieptes en havenmeubilair) en Bedrijvigheid (de aard
van de bedrijven).
De topograüsche ondergrond van de drie kaarten is
dezelfde. De topografie van het havengebied is zo ge-
detailleerd mogelijk weergegeven omdat hierin de
thema's komen. De overige topografie, zoals bebou-
wing, wegen en water is sterk gegeneraliseerd. Bij
de bebouwing, landelijk gebied en water is gekozen
voor lichte kleurtinten waardoor de kleurtinten van de
thema's in de havengebieden beter opvallen.
Kaart Ouderdom
De kaart 'Ouderdom' laat zien welke havens in het
tijdsverloop van 1866 tot nu zijn aangelegd. De uit-
breiding naar het Westen in de loop van deze eeuw is
duidelijk waarneembaar. Ook is te zien dat de havens
naar het Westen toe steeds groter worden om tegemoet
te komen aan de veranderende eisen van de scheep-
vaart. Vooral in de periode na 1945 zijn in een groot
gebied nieuwe havens aangelegd waarbij bovendien de
stadsgrenzen zijn verlaten.
Bij het bepalen van de klassegrenzen van de tijdsperio-
den is er gelet op een tweetal zaken. Ten eerste het
voorkomen van belangrijke jaartallen zoals 1866, in
welk jaar de Nieuwe Waterweg is aangelegd, en 1945,
waarna de wederopbouw van Rotterdam begon. Ten
tweede is rekening gehouden met belangrijke perioden
waarin veel havens zijn aangelegd. Dit wordt weer
gegeven met een aflopende reeks kleuren in paars. In
het algemeen wordt een donkere tint geassocieerd met
toenemende ouderdom. Een praktisch voordeel is dat
de kleinere vlakjes van de oudere havens door de don
kere tint beter opvallen in het kaartbeeld.
Kaart Kenmerken
In de kaart 'Kenmerken' zijn enkele aspekten van het
havengebied weergegeven die van belang zijn voor de
scheepvaart: de dieptes van de havens en het haven
meubilair.
De drie diepteklassen geven een beeld van de aanleg
van steeds diepere havens in de loop der tijd, dit om
dat schepen groter worden en meer diepgang krijgen.
Vergelijking met de kaart Ouderdom laat dit ook zien.
Bij de indeling van het havenmeubilair hebben we ons
beperkt tot de Objekten die van belang zijn voor de
scheepvaart, zoals laad- en losfaciliteiten, afmeer-
plaatsen en reparatieplaatsenVoor de weergave van
het havenmeubilair is gekozen voor vormverschillen
want er zijn al te veel kleurtinten in de kaart om ook
het havenmeubilair in kleuren weer te geven. Hier-
door zou de leesbaarheid van de kaart sterk afnemen.
Wegens ruimtegebrek kan edn symbool meerdere
Objekten aangeven waardoor helaas het verschil tus
sen oude en nieuwe havens grotendeels is weggevallen.
Kaart Bedrijvigheid
De kaart 'Bedrijvigheid' geeft een overzicht van de
aard van de aktiviteiten. Evenals op de kaarten Ouder
dom en Kenmerken is ook hier de ontwikkeling te zien
van een steeds grootschaliger aanpak naar het westen
toe. In de oudere havens is nog steeds sprake van
veel opslag en overslag van stukgoederen. De op- en
overslag van massagoederen is meer verplaatst in de
richting van de Noordzee. De Containerterminals zijn
gesitueerd in de nabijheid van een goede verkeers-
42
KT 1986. XII. 1
