i® feaai Mooo maaff m tai ßü©G ®®fe S
In STEPRO-rapport no. 22b, 'Evaluatie van het cen-
trumdorpenbeleid in de provincie Friesland' (Geogra-
fisch Instituut, Utrecht, 1984) is een kaart opgenomen
die de spreiding van de verschillende nederzettings-
vormen in Friesland laat zien (figuur 1). Deze kaart
is een zwart/wit uitvoering van de kaart 'Nederzet-
tingstypen' die voorkomt in het Streekplan Friesland
1982 (uitgave P. P. D. Friesland). Daarin zijn dezelf-
de open puntsymbolen gebruikt, echter opgevuld met
verschillende kleuren, waardoor het nog mogelijk is
de spreiding van de verschillende soorten nederzet-
tingen te herkennen.
We zien in figuur 1 dat puntsymbolen, die alleen van
vorm verschillen, lastig van elkaar te onderscheiden
zijn. Als we hier bijvoorbeeld de vraag stellen: 'Waar
liggen alle esdorpen?' dan is dat niet 'in 66n oogop-
slag' vast te stellen.
Om toch een zo goed mogelijk beeld te krijgen, dat
beantwoordt aan de vraag 'Waar liggen welke neder-
zettingstypen?' is bij het maken van de verbeterde
versie als volgt te werk gegaan
Eerst is, in overleg met de samensteller van het
STEPRO-rapport, nagegaan welke nederzettingstypen
Vervolgens is gekeken welke grafische oplossing hier
het beste bij zou passen. Omdat vormverschillen al
leen te weinig beeldvorming opleveren, is hier ge-
tracht de verschillende expressierichtingen (of -vor-
men) te 'mengen'. Zo zijn grootte-, grijswaarde-,
richting- en vormverschil (kleur viel af) gekombineerd.
Ook is gekeken naar het aantal keren dat een nederzet-
tingstype in de kaart voorkomt. Door grootte of grijs
waarde opvallende Symbolen mögen het beeld niet gaan
overheersen. Daarom zijn deze zoveel mogelijk voor
weinig voorkomende typen gebruikt. Tesamen met de
reeds aangebrachte ordening in de gegevens levert
dat de kaart op zoals figuur 2 die laat zien.
Hoewel er bij zoveel verschillende puntsymbolen in
zwart/wit nooit een ideale oplossing te vinden is,
beantwoordt de kaart toch redelijk aan de vraag:
'Waar vind ik welk nederzettingstype
G. W. J. van Omme
1 Nederzertingsvormen In Friesland (excl. de Wadden).
NEDERZETTINGSTYPEN
TERPDORPEN
R KRUISDORPEN
O OVER ICE KERNDORPEN
DiJKDORPEN
CD VAARTOORPEN
O WEGDORPEN
O ESOORPEn
O vEEnonigI NN INGS00RPEN
HElOEDORPEn
STEDEN
VIECKEN
Figuur 1. Kaart uit STEPRO-rapport.
Nederzettingsvormen in Friesland
(excl. de Wadden)
10km
terpdorpen dijkdorpen a veenontginnings-
-f- kruisdorpen 0 vaartdorpen dorpen
A heidedorpen
esdorpen wegdorpen
<£3 Steden
O overige kerndorpen w
vlecken
Figuur 2. Verbeterde versie.
44
KT 1986. XII. 2
