bungalowparken en Campings,
musea, molens en kasteien, water-
sport en toeristische fietsroutes
aangeven.
2. De grote Steden, op drie cen-
trumkaarten van de Steden Amster
dam, Den Haag/Scheveningen en
Rotterdam, op de schaal 1:10. 000,
die door gebruikte schaal en pagi-
naformaat een erg beperkte uit-
snede en dus een beperkte infor-
matie bieden. De begeleidende
tekst is prettig en helder geschre-
ven. De vormgeving van de tekst
in samenspei met het kaartbeeld,
hetgeen ook geldt voor de eerder
genoemde themakaarten, is mooi
en evenwichtig.
Het gebruik van een lichtblauwe
verlopende tint onder de tekstge-
deelten op de pagina's doet zonder
meer rijk aan.
3. Recreatie in Nederland, hierbij
is gebruik gemaakt van een drietal
bestaande kaartbladen op de schaal
1 400. 000. Heiaas is de wegnum-
mering vrij onduidelijk en is de
E-nummering, sinds vorig jaar
gewijzigd, niet aangepast. De E 10,
nu de E 22 geworden, loopt niet via
Harlingen en Leeuwarden naar
Groningen zoals is aangegeven
maar buigt na de Afsluitdijk naar
Bolsward om dan via Sneek, Joure,
Heereveen en Drachten naar Gro
ningen te gaan.
4. Toeristische detailkaarten van
belangrijke recreatiegebieden.
Deze zijn uitgevoerd op de schaal
1 150. 000, en zijn speciaal voor
de atlas vervaardigd. De kaarten
geven toeristische informatie van
recreatiegebieden in Nederland.
De kaartkleuren zijn erg donker;
wat dit betreft is de kleurstelling
van de ondergrond van het gebied
buiten de grens van Nederland op
bijvoorbeeld de 1 400. 000 kaart
van Zuid-Nederland veel rüstiger.
Het kaartbeeld van het recreatie-
gebied van Zuid-Limburg illus-
treert het harde karakter van de
kaartkleuren wat de leesbaarheid
te veel negatief bei'nvloedt.
Het naamregister beperkt zieh tot
de drie kaarten 1 400. 000 van
Noord-, Midden- en Zuid-Neder-
land. Een voorbeeld van hoe het
kan en moet is de consequente af-
beelding van de legenda naast iede-
re kaart. Maar al te veel komt het
juist voor dat het hier verkeerd
gaat. Vaak wordt een legenda maar
op 66n van de eerste pagina's af-
gedrukt en is het moeilijk deze
terug te vinden zonder eerst op-
nieuw de inhoudsopgave te raad-
plegen. Aan de uitvoering van de
atlas is de grootst mogelijke zorg
besteed, de vormgeving en de kwa-
liteit van het drukwerk is van hoog
niveau
H. Meyer
Manfred Dloczik, Adolf Schüttler,
Hans Sternagel, DER FISCHER
INFORMATIONSATLAS BUNDES
REPUBLIK DEUTSCHLAND. Kar
ten, Grafiken, Texte und Tabelle,
Frankfurt a. Main: Fischer
Taschenbuchverlag, 2 Auflage
1984. 204 pp. 12,4x19, 0 cm.
ISBN 3-596-24552-4. Prijs DM
16, 80.
Bij Fischer Taschenbuchverlag,
Frankfurt a. Main verscheen de
tweede, geaktualiseerde druk van
de in 1982 gepubliceerde Informa
tionsatlas van de Bondsrepubliek
Duitsland. Het kartografisch goed
verzorgde werkje dat werd opge-
zet eind jaren 1970 als een inven-
tarisatie van 30 jaren Bundesre
publik (in het leven geroepen in
mei 1949) vormt als het wäre een
nationale atlas in zakformaat. Het
bevat 82 gekleurde thematische
kaarten, waarvan 66 van de Bonds
republiek op de schaal
1 5. 000. 000, gewijd aan een
reeks van interessante onderwer-
pen. Elke kaart wordt begeleid
door een naastliggende pagina tekst.
De inhoud laat zieh verdelen in de
volgende hoofdstukken1. Ligging
en grootte (2 kaarten), 2. Natuur-
lijk milieu (14), 3. Bevolking (11),
4. Economie (20), 5. Verkeer (6),
6. Bestuur (5), 7. Cultuur (7) en
8. Contemporaine geschiedenis en
politiek (17). Vervolgens bevat de
atlas nog een chronologisch over-
zicht van de gebeurtenissen in
West-Duitsland in de periode
1945-1983, een literatuuropgave
van 9 pagina's gerangschikt vol-
gens bovenstaande hoofdstukken
en een register.
Het denkbeeld voor de atlas is af-
komstig van de kartograaf Manfred
Dloczik, zelfstandig kartografisch
ondernemer te Bielefeld en in-
strukteur aan de universiteit van
Osnabrück. Hij heeft alle kaarten
ontworpen, getekend en gerepro-
dueeerd terwijl dr. A. Schüttler,
emeritus-hoogleraar te Bielefeld
en H. Sternagel, historicus-
politicoloog te Oldenburg de inhoud
van de kaarten en de teksten ver
zorgde n.
De kracht van deze zakatlas ligt in
de goede kartografische vormge
ving en in de aktualiteit. Deze laat-
ste openbaart zieh zowel in de keu-
ze der thema's als in de kaartin-
houd. Wat betreft de thema's bie
den alle hoofdstukken voorbeelden
van de originele benadering van de
stof en de bereidheid van traditio-
nele atlasonderwerpen af te wijken
zoals bijvoorbeeld blijft uit de
weergave van het Bioklimaat met
stimuterende en belastende klimaat-
zones, van de industriegiganten
(Ruhrkohle, Siemens, Daimler-
Benz enz.de bestuursstruktuur
van de Evangelische en Katholieke
Kerken, de arbeidsbureaus, art-
sendichtheid, kranten- en tijd-
schriften concerns (Bildzeitung,
Spiegel Frankfurter Allg. Zeitung
enz.Kurorte (meer dan 100 met
meer dan 750. 000 overnachtingen
per jaar buitenlanders (4,6
miljoen), historische bouwwerken,
Volksfeesten (Schützenfeste, Wein
feste enz.enz. Ook op het gebied
van de kaartinhoud munt het atlas-
je uit door openhartigheid zoals
möge blijken uit de opname van
militaire vliegvelden (V-6), grote
gevangenissen (VI-2), concentra-
tiekampen en Vernichtungslager
(VIII 2), in WO-II verwoeste Ste
den (VIII—3).
Het lijdt geen twijfel of de auteurs
hebben zieh de moeite gegeven
grote hoeveelheden, dikwijls moei
lijk toegankelijke gegevens op te
zoeken en door te werken om hun
doelstelling te realiseren. Natuur-
lijk zijn er tekortkomingenWelke
atlas heeft die nietZo hebben de
heren bewerkers in hun streven
naar volledigheid in enkele geval-
len de grenzen van leesbaarheid
van hun kleinschalige kaarten be-
reikt, misschien wel overschre-
den. Maar dat komt op 82 kaartjes
slechts enkele malen (4-5) voor.
Voorts zijn de teksten dikwijls niet
met de naastliggende kaartjes ge-
integreerd. Zij leiden dan een
eigen leven en verwijzen soms niet
eens naar de kaart. Vervolgens
verdient het aanbeveling, nu de
eerste schreden in deze richting
zijn gezet, voort te gaan met de
kartografische weergave van ande
re minder aantrekkelijke aspekten
van de samenleving zoals bijvoor
beeld het 'Waldsterben', auto-
ongelukken, criminaliteit enz.
De Informationsatlas van Dloczik
50
KT 1986. XII. 2
