en BosniS in het zuiden.
Interessant is de symbolisatie van
de kaart waaraan drie hoofdstukken
zijn gewijd. Nederzettingen zijn
steeds door twee verschillende
Symbolen aangeduid namelijk door
uniforme cirkeltjes die de geogra-
fische lokatie weergeven, waar
aan toegevoegd miniatuur afbeel-
dingen van stadsgezichten, bureh-
ten of alleenstaande kerktorens die
de betekenis van de plaats illustre
ren en het kaartbeeld aanzienlijk
verlevendigen. Gezamenlijke au-
teurs prijzen de nauwkeurigheid
waarmede de nederzettingen zijn
ingetekend. De bijbehorende figuur-
tjes zijn voorts zo fijn getekend dat
verschillen tussen Romaanse en
Gotische kerken en de Halve Maan
op de torens van het door de Tür
ken bezette Belgrado, zichtbaar
zijn.
Belangwekkend zijn de hoofdstuk
ken over de beschrifting van de
kaart die voornamelijk in Gothi-
sche, bij uitzondering in Latijnse
letters, zeer regelmatig en goed
leesbaar in diverse lettergrootten,
in passende verhouding tot de kaart-
objekten, is uitgevoerd. Daar prak
tisch alle nederzettingen benoemd
zijn, bevat de kaart een grote rijk-
dom aan namen die haar een bij
zondere betekenis verleent voor
historisch en linguistisch onder-
zoek. De meeste namen zijn weer-
gegeven in het Hongaars, een be-
perkt aantal in het Latijn, in ge-
latiniseerde vormen, in Duits spre-
kende regio's in het Duits. Kroa
tische, Sloveense en Slowaakse
namen zijn in Hongaarse, Latijnse
of Duitse transcripties weergege-
ven. Hoewel de mede-kaartauteur
Tanstetter wel wordt verweten dat
hij te veel kaartnamen heeft ver-
duitst, tonen hedendaagse Hongaar
se experts zieh toch tevreden over
de nauwkeurigheid die bij de schrijf-
wijze van Hongaarse namen is be-
tracht. Verrassend is dat zelfs
rekening is gehouden met regiona
le dialekten en accenten hetgeen
doet vermoeden dat Lazarus c. s.
de namen ter plaatse heeft verza-
meld. Evenzeer interessant is
de dubbele Duits/Latijnse bena-
ming van Esztergom (Gran/Stri-
gonium), Pees (Funffkirchen/
Quinque Ecclesia) en Györ (Rab/
Iaurinum) en de Hongaars/Duitse
namen in Transsylvaniö zoals
Brassa/Cronstat, Coloswar/
Clausenburg, aldus rekening hou-
dend met de 'local usage' van de
plaatselijke bevolking, en als het
wäre vooruitlopend op aanbevelin-
gen van de Verenigde NatiesVan
Roemeense namen is echter nau-
welijks sprake.
De meeste nederzettingen op de
kaart van Lazarus konden worden
geidentifieeerd, ook als zij naams-
veranderingen ondergingen. Een
aantal echter heeft de tands des
tijds niet weerstaan en is eenvou-
dig verdwenen. Een beperkt aan
tal kon door onherkenbare naams-
vormen, ondanks waarschijnlijk
juiste plaatsbepaling, niet worden
thuisgebracht. Voor deze gevallen
wordt aangenomen dat de drukker
van de kaart te Ingolstadt (1528)
geen Hongaars begreep en het
handbeschreven origineel verkeerd
interpreteerde.
Samenvattend kan worden gesteld
dat de redakteur Lajos Stegena
c. s. er door hun deskundige en
steeds levendige analyse in ge-
slaagd zijn onze belangstelling
voor het werk van Lazarus Secre-
tarius te wekken. Ten dele kan
deze reeds bevredigd worden door
de fraaie reprodukties van de kaart
van 1528 en haar vier epigonen die
aan deze publikaties zijn toege
voegd. Dat de Hongaren met recht
trots mögen zijn op dit fraaie voor-
beeld van renaissance-kartografie
leidt geen twijfel meer.
F. J. Ormeling sr.
WORLD CARTOGRAPHY, VOL.
XVIII, New York: United Nations
Publication, 1986. 67 pp.
ISBN-92-1-1002 84-2.
Het periodiek World Cartography,
uitgave van de Verenigde Naties,
verscheen voor de eerste maal in
1951, als uitvloeisel van de aan-
bevelingen van de Commissie van
Deskundigen die de V. N. in 1949
van advies diende. Volgens het
voorwoord van V. N. -sekretaris-
generaal Trygve Lie in de eerste
aflevering beoogt World Carto
graphy bij te dragen tot de kaar-
tering van de wereld door het be
vorderen van internationale kon-
takten en het uitwisselen van er-
varingen op wetenschappelijk en
technisch terrein. Inhoudelijk is
de uitgave gebaseerd op de V. N. -
interpretatie van het begrip Kar-
tografie als de wetenschap die zieh
bezighoudt met het gehele terrein
van Surveying and Mapping, rei-
kende van geodesie via topografie,
hydrografie, toponymie, luchtfoto-
grafie, fotogrammetrie tot en met
de eigenlijke kartografie inclusief
reproduktie.
Gezien deze veelomvattende doel-
stelling zal wel niemand serieus
veronderstellen dat World Carto
graphy het tegen de bestaande spe-
eifieke vaktijdschriften heeft kun-
nen opnemen en een succes is ge
worden. Daarbij komt dat het pe
riodiek, opgezet als jaarlijkse uit
gave en geredigeerd door de in-
middels opgeheven Cartographic
Section van de V. N. na 1955 aan
periodiciteit inboette. Volume VII
verscheen 5 jaar te laat in 1962,
Volume XII in 1972 i. p. v. in 1963
en thans 35 jaar na de start ligt
Volume XVIII op tafel. Het zal
duidelijk zijn dat dit gebrek aan
regelmaat auteurs en lezers heeft
afgeschrikt. World Cartography
komt gewoonlijk te laatDit is ook
de reden waarom deze uitgave ook
inhoudelijk water in de wijn heeft
moeten doen. Zo is de in de eerste
nummers gevolgde indeling van de
inhoud in 1. Algemene vraagstuk-
ken, 2. Technische artikelen, 3.
Verslagen en 4. Bibliografie ver-
waterd, waarschijnlijk door ge
brek aan kopij die van de V. N. -
lidstaten had moeten komen. Al-
lengs kregen de verslagen van
V. N. -conferenties en seminaria
en inventarisaties van de stand der
kaartering in de diverse lidstaten
alsmede van de gehele wereld, een
onderwerp waaraan drie afleverin-
gen (X, XIV en XVII) zijn gewijd,
de overhand. De technische arti
kelen voor zover aanwezig bewo
gen zieh in de eerste 14 afleverin-
gen voornamelijk op geodetisch,
kadastraal en fotogrammetrisch
terrein. Aflevering XV (1979)
geeft blijk van een koersverande-
ring en is voor de eerste maal ge-
heel gewijd aan Cartography pro
per, dus aan de eigenlijke karto
grafie volgens Europese normen.
Het bevat artikelen over pereeptie
(Bertin), thematische kartografie
onder andere in Japan, Mexico en
Zwitserland en automatisering.
Ook het zo juist versehenen Volu
me XVIII is aan 66n onderwerp ge
wijd namelijk aan de standaardi-
sering van geografische namen
en aan de bemoeiitagen van de V. N.
daarmee sedert het begin van de
jaren 1960. Het is samengesteld
door een redaktiecommissie ad
hoc gevormd uit leden van de
52
KT 1986. XII. 2
