lk
T;
IF™
1 C
Jr~
Eduard Imhof in zijn atelier te Erlenbach bij Zürich
delgebergten blauwgroen resp. groen en geelgroen
terwijl het hooggebergte geel en lichtgeel en de top-
pen wit doorkomen.
Het adagium voor het geschreven woord 'easy reading
is hard writing' is in gevarieerde vorm ook toepasse-
lijk op de kartografie. Bewonderaars van Imhof's
reliöfweergave weten dat daaraan jaren van experi-
menteren voorafgingen. Hij paste de schuine licht-
inval voor het eerst toe in de jaren twintig op wand-
kaarten van diverse kantons voor het onderwijs.
Sedert 1932 ook op enkele kaarten van de Schweize
rische Mittel schul atlas waaraan hij sedert 1927 als
redakteur was verbonden. In de loop der jaren werd
de methode verder ontwikkeld, grafisch bijgeschaafd,
repro- en druktechnisch uitgeprobeerd en aan ver-
schillende kaarttypen aangepast waarbij de Mittel
schulatlas steeds als proeftuin fungeerde. In 1962
volgde de doorbraak. In de 13de druk werd de nieuwe
methode op alle kaarten, dus ook op kleinschalige
integraal toegepast.
Dankzij haar indringende aanschouwelijke werking
werd de nieuwe reliSfweergave zowel in vakkringen
als door het onderwijs, in en buiten Zwitserland,
goed ontvangen, al waren er bezwaren tegen de don-
kere grijsblauwe laagvlakten. In niet geringe mate
droeg de 'Schweizer Manier' bij tot versterking van
het toch al gunstige imago van de Zwitserse kartogra
fie. In Nederland noemde de kritische J. Schokken-
kamp, kartograaf met grote ervaring bij de Shell,
de Mittelschulatlas een 'prachtig kaartwerk, een
kabinetstukje van kartografische en reprotechnische
kunst'. In het eigen land wist Imhof de Landestopo
graphie te bewegen van de nieuwe topografische kaart-
series 1 25. 000 en 1 50. 000, waartoe, mede op
zijn aandringen, bij de Kartengesetz van 1935 was be-
sloten, alternatieve versies met Schummerung uit te
geven, waaraan overigens de gebruikers op den duur
de voorkeur gaven. Topografische diensten in andere
landen volgden al werd de arbeidsintensieve Schum
merung dikwijls wel als een zware werkbelasting er-
varen. Ook in de atlaskartografie luidde de Imhofiaan-
se reliSfweergave de doodsklok voor de gangbare
schrapjesmethode. Atlasuitgevers, de een na de an
der, schakelden op de bergschaduwering met schuine
lichtinval over, weliswaar met wisselend succes daar
ook in deze sektor talentvolle schummeraars niet op
afroep beschikbaar waren. Ook Imhof zelf, in de jaren
zestig als redakteur verantwoordelijk voor de Mittel
schulatlas, de Sekundarschulatlas en voor de Atlas
der Schweiz, kwam handen te kort. Ter verruiming
van zijn aktieradius zocht hij een aantal veelbelovende
jonge kartografen bij elkaar, onderrichtte hen in de
nieuwe schummertechniek en liet ze in zijn atelier te
Erlenbach, onder zijn toezicht los op de verschillende
onderhanden zijnde projekten. Gezien de voorspoedige
latere carriferes van deze schummeraars kan worden
vastgesteld dat de loonarbeid bij Imhof hun niet siecht
is bekomen.
In 1965 volgde als sluitstuk van de operatie Imhof's
magistrale boek 'Kartographische Geländedarstellung'
dat behalve een theoretische rechtvaardiging van de
'Schweizer Manier', een handleiding voor het toepas-
sen daarvan en een grondige analyse van alle ooit ge-
bruikte reliefvoorsteHingen en hoogtekleuren bevatte.
Het werk werd in de Europese vakwereld hogelijk ge-
prezen. Representatief voor de loftuitingen was de
recensie van dr. Fritz Hölzel, de Duitse Schummer
könig, die schreef: 'Es ist nicht die Veröffentlichung
eines abstrakten Gelehrter sondern eines Menschen
dessen Humor und gelegentlich schalkhaften Kritik
den Kontakt zwischen Autor und Leser rasch herzu
stellen vermögen'.
Thematische kartografie
Zoals bekend openbaarde zieh in de jaren 1950-1960
tengevolge van accentverschuivingen in het aardrijks-
kunde-onderwijs een toenemende vraag naar thema
tische kaarten. Ook de Scheizerische Mittelschul
atlas ontkwam niet aan dit verschijnsel met als ge-
volg dat redakteur Imhof zieh in toenemende mate met
de systematiek en vormgeving van deze kaartensoort
ging bezighouden, een destijds onontgonnen gebied,
waarmee hij overigens als medewerker aan de Atlas
zur Geschichte des Kantons Zürich (1951) kennis had
gemaakt. Het is duidelijk dat de thematische karto
grafie, een terrein waarop weinig voorschriften gel-
den en dikwijls meerdere oplossingen mogelijk zijn
voor de grafische begaafde Imhof rijke mogelijkheden
bood. Uit de snelle groei van het pakket thematische
kaarten in de Mittel schul atlas blijkt wel dat hij hier-
van gretig gebruik maakte. Zoals de overwinning op
de reliöfvoorstelling zo Steide hij ook nü de resultaten
van de worsteling met de thematische materie te
boek. In 1972 verscheen zijn derde grote werk 'The
matische Kartographie'. Hoewel geannoneeerd als een
'einfaches und kurzgefasstes Lehrbuch' draagt het
boek overwegend het karakter van een persoonlijke
KT 1986. XII. 3
17
