is bijvoorbeeld het geval in het
hoofdstuk over kaarttekenen, waar-
in illustraties verreweg de hoofd-
moot vormen, zonder voldoende
toegelicht te worden; grafische
aanduidingen voor 'goed' of 'siecht'
bij alternatieve oplossingen voor
bepaalde kartografische problemen
zeggen niet veel als niet aangege-
ven wordt waarom ze goed of
siecht zijn.
Behalve deze opmerking met be-
trekking tot de illustraties, moet
helaas ook vastgesteld worden dat
het te verwachten probleem van de
onderlinge afstemming van de bij
dragen van auteurs afkomstig uit
verschillende delen van de wereld
niet op bevredigende wijze kon wor
den opgelost. Er is sprake van
grote verschillen in aanpak, in
leesbaarheid, in moeilijkheids-
graad, in kwaliteit van de illustra
ties en in de verhouding tussen
beeld en tekst. De verschillende
hoofdstukken worden ook onvoldoen-
de met elkaar in verband gebracht.
Als we na deze algemene opmer-
kingen de aandacht nu even richten
op de afzonderlijke hoofdstukken
dan moet worden vastgesteld dat
de inleiding van Koeman over de
geschiedenis van de kartografie
zeer lezenswaardig is. Hetzelfde
geldt voor het hoofdstuk over de
mathematische kartografie, al
heeft de lay-out hier wel wat na
delige consequenties voor de lees
baarheid.
De inleiding van Meine over het
terrein van de kartografie is min
der geslaagd: het is niet duidelijk
wat nu precies de bedoeling is en
het geheel is onvoldoende gestruk-
tureerd. Enigszins teleurstellend
was ook het belangrijke hoofdstuk
over de theorie van de kartogra
fische weergave. Een systemati
sche benadering was in dit kader
waarschijnlijk het meest op zijn
plaats geweest, maar nu wordt het
toch te veel aan de lezer overge-
laten om alles op een rijtje te
zetten, als dat trouwens mogelijk
is voor iemand zonder voorkennis
van Bertin's grafische beeldtaal.
Dit hoofdstuk lijkt duidelijk te
moeilijk voor de doelgroep, Daar-
bij komt dat er ook in detail nog
wel het een en ander op valt aan
te merken, bijvoorbeeld de on-
gemotiveerde verandering van
punt-, naar vlak-, naar puntsym-
bolen bij afnemende schaal in
figuur 24 en het onvoldoende on~
derscheid tussen punt- en vlak-
symbolen in figuur 29.
Het hoofdstuk dat volgens de titel
gaat over kaarttekenen en het aan-
brengen van schritt omvat in wer-
kelijkheid meer dan alleen die as-
pekten van de kaartproduktie. Er
wordt bijvoorbeeld ook aandacht
besteed aan het maken van stroom-
diagrammen. Hierover valt nog op
te merken dat de in dit hoofdstuk
voorgestelde Symbolen voor
stroomdiagrammen te groot in
aantal en te gekompliceerd zijn.
De bijvoorbeeld op het ITC in
Enschede ontwikkelde methode is
veel eenvoudiger en voldoet in de
praktijk goed. Men kan zieh ook
afvragen waarom er in dit hoofd
stuk bij de behandeling van het
schrifttekenen in deze versie van
het leerboek behalve aan het Ro-
meinse schritt ook veel aandacht
wordt besteed aan de Chinees-
Japanse tekens. Waarom bijvoor
beeld ook geen aandacht voor het
Arabische schritt?
Ten aanzien van het laatste hoofd
stuk over kartografische repro-
duktie kan men zieh afvragen in
welke mate het aan het doel be-
antwoordt. Er lijkt ook hier spra
ke te zijn van onvoldoende tekst
bij de illustraties. Zou het bij
voorbeeld niet beter zijn geweest
om een systematisch overzicht
te geven van de opeenvolgende
fasen in de te onderscheiden foto
grafische en kopieerprocessen
Niet met minder illustraties,
maar met wat meer woordelijke
toelichting. Ook hier wordt te veel
verondersteld dat de lezer meer
weet dan waarschijnlijk het geval
is.
Wat tenslotte in dit boek ontbreekt
is een samenvattend overzicht van
het proces van de kaartvervaar-
diging.
Het is jammer dat dit eerste deel
van Basic Cartography nog een
wat onsamenhangende indruk
maakt. Op deze manier was het
misschien net zo goed mogelijk
geweest om losse op zichzelf
staande delen over verschillende
onderwerpen uit te geven. Het
risico daarvan is echter dat ande
re aspekten misschien over het
hoofd worden gezien.
Het is geenszins de bedoeling om
hier alleen negatieve opmerkingen
te maken. Het initiatief van de ICA
en het resultaat daarvan is lovens-
waardig, want alternatieven zijn
er niet of nauwelijks, zeker niet
voor deze prijs en het leerboek
zal zeker vruchten afwerpen, voor-
al voor lezers die al wat meer we-
ten van de kartografie.
Elly Rasdiani Sudibjo
(Noot van de Redaktie: Mevr.
Rasdiani is afgestudeerd in de
kartografie op het ITC in Enschede.
Zij is nu werkzaam als docente
kartografie en verbonden aan het
ITB in Bandung, Indonesiö.
AGENDA
Medio november: studiedag werkgroep kartografische
reproduktietechnieken. Thema: Lith en nonlith.
Plaats: Odijk.
20 november: bijeenkomst Kontaktgroep Automatise-
ring. Plaats: PNEM Den Bosch.
Inlichtingen: werkgroepen (zie blz. 2 voor adressen)
Gevraagd: kaarten, tijdvak 1850-heden.
Onder andereBonneblaadjes (schets/chromo)TMK (div. drukken), Sonderausgaben, Geallieerde uitgaven
Ned.M 833, Waterstaatskaarten, Geologische kaarten, Stafkaarten van Ned. Indie, Suriname enz.
Ook belangstelling voor 1:25.000 series (militair) NATO-landen. Eventueel ruilen.
Schriftelijke aanbiedingenPeter Nugter, Postbus 1476, 9701 BL Groningen.
KT 1986. XII. 3 59
