Duitse landen in de 18e en 19e
eeuw. Heinrich Berghaus had de
medewerking van Von Humboldt bij
de verzameling van gegevens voor
zijn Physikalischer Atlas (1829),
de eerste thematische atlas die bij
Perthes verscheen. Er volgden er
meer: Karl Spruner von Mertz,
verantwoordelijk voor de Histo
risch-Geographischen Hand-Atlas
(1837-1852), begon de vruchtbare
tak van de geschiedkundige karto-
grafie. Emil von Sydow, die als
leraar een tekort aan kartografi-
sche leermiddelen had gevoeld, be
gon met de uitgave van een Schul-
Atlas (1838-1856) en van school-
wandkaarten van de kontinenten
(1838-1856). Deze schoolkartogra-
fie bewees niet alleen het onder-
wijs een grote dienst maar ook de
uitgeverij: samen met de kleine
Stieler vormden Sydow's schooluit-
gaven de 'melkende Kuh' van de
firma.
N6g zo'n gerenommeerde uitgave
begon in 1855 August Heinrich
Petermann, onde-r wiens leiding
Gotha het middelpunt van de toen-
malige geografiebeoefening werd.
Het eerste deel van Petermann's
Geographische Mittheilungen start-
te een tot nu ononderbroken reeks
waarin verslagen stonden van ak-
tuele ontdekkingsreizen, waarin
recente resultaten van geografisch
onderzoek werden gepubliceerd en
dat kartografisch uitstekend was
vormgegeven.
Hermann Berghaus -familie inder-
daad - maakte naam met zijn acht-
bladige Chart of the World (1863)
en werkte de atlas van zijn oom tot
een vernieuwde uitgave om. Ernst
Bahm, wandelend lexicon van geo-
grafische informatie, startte het
Geographisches Jahrbuch en gaf in
de Ergänzungshefte van Petermanns
Mittheilungen demografische arti-
kelen uit.
Hermann Wagner, vooraanstaand
hoogleraar in de geografie, herzag
Sydow's werk tot de Sydow-Wagner
methodischer Schul-Atlas (1888).
Carl Vogel was, samen met Ber-
haus sr. en Petermann, verant
woordelijk voor de excellente kar-
tografische stijl van Perthes; hij
werd bekend door zijn kaart van het
Duitse Rijk (1: 500. 000) die in 1891
verscheen. Hermann Habenicht
werkte aan zeer veel om- en bij—
werkingen van Perthes mee en
zette na 1888 met een nieuw
systeem van op elkaar aansluiten-
de schoolatlassen de schoolkarto-
grafie op een nieuw spoor.
Hermann Haack tenslotte, begon
nen in 1897 als leerling van Von
Richthofen, werkte tot 1966, met
een onderbreking tijdens de twee-
de wereldoorlog waarna hij in
1945, toen reeds als oudgediende,
werd ingezet om de uitgeverij met
naam en daad een nieuwe faam te
bezorgen.
Elk van de bovengenoemde portret
ten is geillustreerd met een kaart-
fragment, een (mooie) foto en
-zeer plezierig- voorzien van
een uitgebreide literatuuropgave.
Dit laatste heeft men ook nodig om
het verhaal van de uitgeverij en de
kaartproduktie te lezen; dit boekje
geeft voornamelijk feiten en na-
men, data van leven en uitgaven,
titels van de kartografische Pro
dukten en körte kwalificaties
daarvan.
Weliswaar is getracht auteurs en
uitgaven in een beknopt (DDR-)his-
torisch kader te plaatsen maar dit
is niet erg gelukt; wellicht is dat
in een werk van deze omvang ook
nauwelijks mogelijk. Omdat de se-
lektie der geportretteerden de pio-
niers betrof, levert cursorische
lezing een wat vervelend, voortdu-
rend aangehouden hoogtepunten-
proza op. Als overzicht voldoet
dit boekje echter zeer, het bevat
veel, nauwkeurig toegelichte gege
vens in kort bestek en het is zorg-
vuldig geillustreerd en uitgegeven.
Tegelijk met dit werk en eveneens
als jubileumuitgave is een facsimi-
le versehenen van de schooleditie
die in 1850 van Berghaus' Physika
lische Atlas verscheen, als Supple
ment op de Stieler Schulatlas. Be-
spreking hiervan volgt in een vol-
gend nummer van het KT.
Tenslotte wil ik hier wijzen op de
artikelen gewijd aan 200-jaar-
Perthes/Haack, in de bundel Fort
schritte in der Geographischen
Kartographie. Deze uitgave (ter
gelegenheid van het Geografencon-
gres 1985 in de DDR) behandelt de
moderne ontwikkelingen in de kar-
tografie en wordt in een volgend
nummer besproken. Pagina 18-88
echter, gaan over oudere uitgaven
van Perthes: over de produktie
van wereldatlassen, van Stieler tot
Haack; over de fysische atlas van
Berghaus en over de geschiedkun
dige kaartwerken, atlassen en
wandkaarten die Haack Perthes
heeft uitgegeven. Deze artikelen
vormen een welkome, want inhou-
delijke aanvulling op enkele van
de biografische schetsen.
M. Kok
VASTGOEDINFORMATIE BIJ
GEMEENTEN. Delft; Stichting
Studiecentrum voor Vastgoedinfor-
matie. Seminar Vastgoedinforma-
tie bij Gemeenten, 1 en 2 juni 1983,
Utrecht. 13 lezingen, 101 pp. los-
bladig, formaat A4, in plastic map.
Lijst met namen en adressen van
de deelnemers (104).
Artikelen door: ir. H. J. G. L. Aal-
ders, ing. R. C. F. Berger, prof.
M. J. M. Bogaerts, ir. W. M. Bots,
mr. J. A. Dijkema-Bolkestein, ir.
J. Gaastra, J. H. J. Haverkamp, ir.
A. A. Ph. J. M. van Lamsweerde,
S. M. Magielse, drs. A. J. E. van
Riel, W. C. M. van den Thillart,
ir. H. T. J. A. Uitermark, drs. F.
van Wijk.
Veel onderwerpen die direkt of in
direkt met vastgoedinformatie te
maken hebben komen in deze publi-
katie ter sprake.
Een aantal onderwerpen zou men
kunnen beschouwen als inleidend of
voorbereidend. Hiertoe behoren
een uitleg van de achtergronden van
de onroerend-goedbelasting en van
de twee heffingsgrondslagen (opper-
vlak en waarde), een vergelijking
tussen het gebruik van beleidsinfor-
matie bij het bedrijfsleven en de
overheid en de konsequenties hier
van en de huidige stand van zaken
binnen de overleggroep Samenwer-
king Kadaster-Gemeenten. Samen
met de inleiding van prof. Bo
gaerts, krijgt men zo een heel
aardig idee waar problemen bij
het maken van een vastgoedsysteem
kunnen optreden.
Een tweede groep lezingen behan
delt onderwerpen die in direkte re-
latie staan tot het werkelijk ont-
werpen en realiseren van een vast
goedsysteem. Hier komt onder-
meer ter sprake het opstellen van
een informatieplan met richtlijnen
voor de ontwikkeling van het
systeem, een beschrijving van het
AKR-systeem (Automatisering
Kadastrale Registratie), het ge
bruik van diverse ruimtelijke ge-
gevensstrukturen, geografische
basisbestanden en lijnsegmenten-
bestanden. Hierbij worden voor-
beelden aangehaald van Amster
dam, Rotterdam, Apeldoorn en
Deurne.
Als laatste komen een aantal on-
56
KT 1986 XII. 4
