Figuur 11. De spoorsituatie rondom Edirne
kanton, maar ook voor een uitgestrekt Frans gebied
daaromheen. Men zou dus een stervormig spoorwegnet
verwachten. Bekijkt men echter de kaart (figuur 12) dan
zien we dat de Franse spoorlijnen als het wäre längs de
stad scheren en wel de Franse grensplaatsjes met elkaar
verbinden maar niet hun ekonomisch centrum, in welke
richting de aantallen reizigers veel groter zijn. Een van
beide spoorlijnen is dan ook inmiddels gesloten. Ook
frappant is dat de lijn uit Nantua aansluit in de richting
van het kleine Bellegarde en niet in de richting van
Geneve.
Ook buiten Europa zijn zeer fraaie voorbeelden van de
invloed van grenzen te vinden. Een van de mooiste twee
is afgebeeld in figuur 6 en spreekt min of meer voor zieh
De territoriale versnippering van West-Afrika over
verschillende koloniale machten (Frankrijk, Groot-Brit-
tannie, Duitsland) is er de oorzaak van geweest dat de
aangelegde spoorlijnen de grenzen nauwelijks over-
schrijden en een geisoleerd bestaan leiden. Dit
isolement wordt nog vergroot door de voorkeur van de
Fransen en de Duitsers voor meterspoor en van de
Engelsen voor 'Kaapsspoor'. Bij dit laatste liggen de
rails slechts 6,7 cm verder uit elkaar dan een meter, maar
het is genoeg om doorgaand verkeer onmogelijk te
maken. 'Moderne' inzichten voegden aan het skala van
spoorbreedten nog het normaalspoor toe (1435 mm),
V- r
maar of dit de integratie van de Westafrikaanse
spoorwegnetten in de toekomst zal bevorderen, is
twijfelachtig. Zo kunnen we vraagtekens zetten bij het
normaalspoor van de mijnspoorwegen die sinds de jaren
zestig in Mauretanie, Liberia, Guinea en Gabon zijn
aangelegd. Grenzen en verschillen in spoorbreedte
maken ook van vele spoorwegnetten in andere landen in
Afrika, Latijns-Amerika, Azie en Australie (waar de
verschillende deelstaten andere spoorbreedten kozen)
'eilandbedrijven'.
Van de twee andere manieren waarop de nationale
grenzen de loop van spoorlijnen kunnen bepalen zijn de
vorbeeiden schaarser. Gebieden waar spoorwegnetten
werden aangelegd voordat er grenzen overheen werden
gelegd, vindt men vooral in Oost-Europa. Het uiteenval-
len van de Donaumonarchie in een aantal nationale
staten na de Eerste Wereldoorlog, geeft in de grensge-
bieden talrijke voorbeelden van door de grens afgesne-
den lijnen, zoals in de driehoek Hongarije-Joegoslavie-
Roemenie. Dichterbij vinden we het voorbeeld van de in
tweeen gedeelde Deutsche Reichsbahn (figuur 13):
O
slechts zeven van de vooroorlogse 42 spoorlijnen
verbinden nog de netten van de Deutsche Bundesbahn
en de (Oostduitse) Reichsbahn. Bekend is ook de
situatie rond Berlijn waar niet alleen de spoorwegen,
maar ook de voorstadslijnen, de metrolijnen en de
tramlijnen aan de grens werden afgesneden, op een
enkele uitzondering na.
Een vreemd geval is de Höge Venen-spoorlijn in de
Belgische Ardennen. Na de Eerste Wereldoorlog
werden de Duitse Kreise Eupen en Malmedy bij Belgie
gevoegd. De vroeger geheel over Duits grondgebied
lopende spoorlijn Eupen-Monschau-Sankt Vith kwam
TURKIJE
Edirne
BULGARIJE
-s Svilengrad
Ormelion
Kastaneai
Nea Byssa j
Bestaande lijn
Nieuwe Turkse lijn
'iii Nieuwe Griekse lijn
Staatsgrens
Station
Oude Station Edirne
GRIEKENLAND
Pythion^^
TURKIJE
Pehlivanköy
Didymotichon f*
V f
I)
Spoorlijn
Spoorlijn, slechts
goederenvervoer
Staatsgrens
Divonne-Ies-Bains
P J Lausanne:^\^—
Gex y
//Evian-
les-Bains
gen£ve
Nantua
nnemasse
Annecy
10 km \\Chamonix
noord
Subotica
Sombo
misoara
Spoorlijn
Staatsgrens
Rivie
Figuur 12. Geneve en omstreken
N.B.: Het hele gebied op dit kaartje behoorde tot Oostenrijk-Hongarije
Figuur 13. Spoorlijnen tussen de BRD en de DDR
30
KT 1987. XIII.2
