E
1
s s
vaak onopgemerkt, maar zijn daarom niet minder ingrij-
pend. Dit voorbeeld onderstreept de manipulatieve kracht
van een kaart.
Gebruik van associatie
Het derde en laatste voorbeeld betreft weer een nominaal
gegeven: funkties van panden in de Utrechtse binnenstad
(figuur 10a). In principe kunnen de inzichten uit de voor-
gaande voorbeelden hier ook toegepast worden: stel een
verantwoorde ordening vast (voor totaalindruk), meng re
tinale variabelen (voor identiteit), en verkort de schaal
(voor selektie).
Figuur 10. Funkties van panden in de binnenstad van Utrecht.
Toch is de kaart die hieruit zou volgen niet voor alle doe-
len even geschikt. Oorzaak is het verkorten van de
schaal. De oorspronkelijke inventarisatie van de bin
nenstad noemt 12 verschillende funkties. Om selektie mo-
gelijk te maken moet de schaal naar 5 klassen worden
teruggebracht, een flink verlies aan informatie. Er zijn
gebruiksdoelen denkbaar waarbij het informatieverlies niet
opweegt tegen de winst in beeldnivo. In dat geval is het
beter af te zien van selektie en te streven naar associatie.
Het begrip associatie is tot nu toe onbesproken gebleven,
en het is tijd om dat recht te zetten. Enerzijds is associa
tie een eigenschap van de weer te geven informatie. In de
lijst van funkties is het mogelijk om 'families te maken'
door verwante funkties te groeperen (figuur 10b). Ander-
•S
5 Tw-
||-
m m m
MW
Figuur 9. Opvoeren van meetnivo (3).
A W 8 *x
21
KS Ouder dan 10.000 jaar
j Rivierafzettingen
I Strandwallen, duinen
m Wadden
t Veen
Figuur 8. Opvoeren van meetnivo (2).
- show- en verkoopruimte
- woningen
- kantoorruimte
- verzorgingsruimte
-onderwijsruimte
- hotel-cafe-restaurant
-niet in gebruik
-opslag en berging
- zalen w.o. voor erediensten
- bijzondere woongelegenheden
- parkeer- en stallingsruimte
- werkruimte
- show- en verkoopruimte hotel-cafe-restaurant
- kantoorruimte werkruimte opslag en berging
-onderwijsruimte verzorgingsruimte/
zalen w.o. voor erediensten
- woningen bijzondere woongelegenheden
- parkeer-en stallingsruimte
- niet in gebruik
Grootte
Grijs
Grein
Kleur
Richting
- SN
- N N
- X
- X X
- X N
XX
Vorm
AAAA xx
Aw XX«
A w mi x
■1 Xx®
AAAA m» XX mmmm
Figuur 11. Associatieongelijke Symbolen zijn even goed zicht-
baar en kunnen voor het oog gelijkgeschakeld worden.
50km
I Ouder dan 10.000 jaar
Rivierafzettingen
Strandwallen, duinen
(88883 Wadden
EttSSl Veen
