Overzicht en toepassingen van optische opslagtechnieken
H.J.G.L. Aalders
Inleiding
In het verleden is een kaart op papier het medium ge-
weest voor de opslag, de presentatie en de overdracht van
kartografische gegevens. En vanwege het gemak van het
gebruik en de kosten van papier zal dat ook nog wel lan
ge tijd zo blijven.
Momenteel zijn er echter een aantal oorzaken die ertoe
bijdragen, dat ook op andere manieren kartografische ge
gevens worden opgeslagen, zoals:
De toepassing van computerapparatuur bij de vervaar-
diging van kaarten.
De noodzaak om bij de ingewikkelde analyse van kar
tografische en geografische gegevens Computers te ge-
bruiken. waardoor de gegevens digitaal beschikbaar
moeten zijn en digitaal worden opgeslagen.
De ontwikkeling op technologisch gebied en de daar-
mee gepaard gaande mogelijkheden voor wat betreft de
snelheid van invoer van gegevens (scanning digitizers),
de processor kapaciteit, de toegang tot de gegevens en
de gegevenspresentatie.
Het probleem bij het gebruik van Computers in de karto-
grafie is echter de grote hoeveelheid gegevens die digitaal
moet worden opgeslagen. Tot voor kort werden daarvoor
alleen magnetische opslagmedia gebruikt.
Een voorbeeld van de omvang van een kartografisch be
stand is het kadastrale kaartenbestand dat naar voorlopige
schattingen verscheidene tientallen gigabytes groot zal
worden; voor de opslag daarvan zijn vele magnetische
schijven of magneetbanden nodig.
Het gebruik van schijven ofwel banden is afhankelijk van
de wijze waarop de toegang tot de gegevens moet worden
gerealiseerd. Voor gegevens die op elk moment beschik
baar moeten zijn, of gewijzigd (moeten kunnen) worden
is magneetschijf noodzakelijk; anders zou men ook met
magneetbanden kunnen volstaan.
Een bezwaar van de magnetische opslagmedia is de körte
levensduur (ongeveer drie jaar). Bovendien moeten de op
magnetische media opgeslagen gegevens regelmatig op-
nieuw worden geschreven (ongeveer elk half jaar) om niet
verloren te gaan.
De ontwikkeling van de optische opslag
Na de uitvinding van de basisprincipes van LaserVision,
de CD-ROM en de dor (figuur 1) in 1969 is in de jaren ze-
ventig de ontwikkeling van digitaal optische opslag op
gang gekomen. Die ontwikkeling was niet speciaal ge-
richt op de opslag en de betrouwbaarheid van massale
hoeveelheden gegevens (wat overigens voor de kartografie
een van de voorwaarden voor de doorbraak bij de toepas
sing van digitale technieken is), maar veeleer voor de
ontwikkeling van betaalbare beeldverwerking met nieuwe
interaktieve mogelijkheden.
Figuur 1. Optische opslagschijven, v.l.n.r. de DOR-schijf de
Compact Disc (CD-ROM) en de videoplaat.
Toch duurde het nog tot 1978 voordat de LaserVision
werd gelanceerd. Kort daarna werd ook de cd-rom op de
markt gebracht. Voor de cd-rom geldt echter dat de in-
dustrie (Sony en Philips) vooraf een standaard waren
overeengekomen, waardoor de cd-rom in een rekordtem-
po de (audio-)markt veroverde.
Vanaf 1982 zijn er verschillende joint-ventures bezig ge-
weest met de verdere ontwikkeling van de optische op
slag: Philips Dupont Optical (Philips en Dupont,
schijffabrikage), Laser Magnetics Storage (Philips en
cdc, drivefabrikage) en American/European/Japanese In
teractive Media Opricht (diensten op het gebied van uit-
geverijen).
Dit artikel beoogt de huidige stand van de technieken
weer te geven, die worden toegepast bij optische opslag
van gegevens, waarbij ook toepassingen aan de orde kö
rnen buiten de kartografie.
De optische opslagtechnieken
Momenteel zijn er twee vormen van optische opslag:
analoog en digitaal. Hoewel in dit artikel de nadruk
wordt gelegd op de digitale opslag, volgt een körte be-
schrijving van de analoge opslag om een vollediger beeld
van de optische opslagtechnologie te krijgen.
31
