nen een straal van 30 km rond een elektriciteitscentrale'),
of gebieden op te vragen die bepaalde overeenkomsten
vertonen ('geef de tien kaarten die een verschijnsel af-
beelden dat qua patroon/trend het meest overeenkomt met
het patroon van het verschijnsel op deze kaart'). Ten slot-
te is men bijvoorbeeld ook in Staat om deelkategorieen
van de in verschillende kaarten aanwezige informatie met
elkaar te kombineren, te vergelijken en te analyseren.
Uitgaande van voorbewerkte, vergelijkbare en kombineer-
bare ruimtelijke gegevens in een direkt op flexibele wijze
toegankelijk nais, tevens voorzien van kartografisch ver-
antwoorde Software, kan elk kaartbeeld aan de specifieke
gebruikerswensen worden aangepast. Een gebruiker kan
daarbij bijvoorbeeld ook verschillende klassenindelingen
hanteren, of de oorspronkelijke gegevens anderszins mani-
puleren en tegelijk 'online' analyseren. Een nais moet
ook op verschillende niveau's kunnen worden geraad-
pleegd, bijvoorbeeld op gemeenteniveau of op het niveau
van de Ekonomisch Geografische Gebieden (egg's). Ver-
andering van het niveau zal de gebruiker in Staat stellen
tot het onderkennen van lokale, dan wel regionale trends.
Met een nais ligt de nadruk niet meer op de produktie
van een traditionele atlas op papier, maar veeleer op de
voortdurende overdracht van ruimtelijke informatie uit het
gegevensbestand, in de vorm van kaarten op papier of op
beeldscherm, of soms helemaal niet in grafische vorm,
naar gebruikers op hun eigen verzoek. Het gegevens
bestand van een nais als nationaal distributiepunt van
ruimtelijke informatie dient kontinu te worden bijgehou-
den. Maar niet alleen de meest recente informatie kan
worden opgeslagen; opslagkapaciteiten nemen dusdanig
snel toe dat ook informatie uit het verleden behouden kan
blijven, waardoor het bepalen van ontwikkelingen en
trends mogelijk gemaakt wordt. Dynamische processen
kunnen beter in beeld gebracht worden door middel van
dynamische modellen of eventueel zelfs animatietechnie-
ken (figuur 5). Door de toegenomen aktualiteitswaarde
kan met een nais wellicht zelfs direkt worden ingespeeld
op aktuele onderwerpen, middels bijvoorbeeld het presen-
teren van regionale beeiden en verschuivingen bij verkie-
zingsuitslagen.
Een nais kan in principe aan veel meer gebruikerswensen
tegemoet komen dan de traditionele nationale atlas. De
'Produkten' die uit een nais kunnen worden afgeleid zijn
ook veel veelzijdiger van aard: niet alleen voorbewerkte
algemene atlassen op verschillende informatiedragers,
maar ook atlassen, kaarten en diagrammen of niet
grafische ruimtelijke informatie op maat, toegesneden op
de behoeften van de gebruikers.
De potentiele vormen van gebruik van een nais kunnen
in verschillende kategorieen worden ingedeeld:
Professioneel gebruik door de overheid, universiteiten,
maatschappelijke instellingen en bedrijven, die kunnen
profiteren van de in het nais bijeengebrachte en toe-
gankelijker gemaakte gegevens. Eventueel kan een nais
als vraagbaak optreden voor doorverwijzing naar
gespecialiseerde gegevensbestanden. Bij het gebruik
van de NAis-gegevens door bedrijven moet niet alleen
gedacht worden aan bijvoorbeeld gegevens over de bo-
demgesteldheid, maar ook aan geografische gegevens
ten behoeve van marktonderzoek en dergelijke.
Edukatief gebruik: het nais kan voor diverse soorten
onderwijs gegevens leveren ten behoeve van het sa
menstellen van leermiddelen, met name voor het aard-
rijkskunde-onderwijs, maar ook voor andere vakken
zoals biologie (milieu, flora en fauna), geschiedenis
(historische ontwikkelingen in kaart), en maatschappij-
leer (politiek en andere ruimtelijke verschijnselen).
Gedrukte atlassen, maar ook atlassen op andere infor
matiedragers (diskette, beeldplaat), kunnen voor eduka-
tieve doeleinden ook ter inzage worden gelegd op
bibliotheken.
Partikulier gebruik: zoals bij de twee edities van de
Atlas van Nederland het geval was, valt ook voor een
uit het nais afgeleide nationale of thematische atlas
nog heel wat belangstelling te verwachten van geinte-
resseerde partikulieren. In toenemende mate moet
daarbij echter ook gedacht worden aan atlassen op dis
kette of optische informatiedragers, en in de wat ver-
dere toekomst aan het opvragen van ruimtelijke
informatie via een systeem als viditel.
Commercieel gebruik door bijvoorbeeld uitgevers en
media, die de ruimtelijke gegevens uit een nais kun
nen gebruiken voor het samenstellen van nationale of
internationale atlassen, encyclopedieen, schoolboeken,
schoolatlassen en leermiddelen, al of niet wetenschap-
KT 1988.XIV.2
51
Figuur 4. De moderne opvatting van het begrip 'nationale atlas'.
A
Figuur 5. Nieuwe gebruiksmogelijkheden met een nationale-
atlas informatiesysteem.
