sehe dienst als producent van de kaarten in het nts ak-
koord ging. Er bestaat nu echter in Canada nog steeds
een Military Survey, die zieh bezig houdt met gespeciali-
seerde zaken zoals de verwerking van militaire inlichtin-
gen en het maken van gespecialiseerde kaarten van
oefengebieden.
Deze ontwikkeling illustreert op interessante wijze hoe
lang institutionele processen achter kunnen lopen bij de
noodzaak van organisatorische veranderingen en innova-
ties. Dat dienen wij vandaag de dag ook voor ogen te
houden bij de bespreking van de innovaties die mogelijk
en wenselijk zijn als gevolg van de nieuwe technische
ontwikkelingen.
Kartografie als knelpunt in het produktie-
proces
Het is bekend dat bovenvermelde specialisatie heeft geleid
tot grote verbeteringen in de efficientie van de puntsbepa-
ling in de geodesie en fotogrammetrie. Daar tegenover
Staat dat de kartografie, ondanks de inbreng van de semi-
ologie, met name in de kaartkonstruktie en reproduktie,
een 'bottle-neck' is gebleven in vergelijking met de voor-
uitgang in andere stadia van het produktieproces. Dat
heeft geleid tot hoge verwachtingen voor verbetering van
deze situatie door de toepassing van Computers, die in de
tweede helft van de jaren zestig werden gei'ntroduceerd
als uitvloeisel van ervaringen met grafische computer-
toepassingen in de scheepsbouw en bouwkunde.
Met betrekking tot het gebruik van rekenautomaten is het
nuttig om de opstelling van topografische kartografen te
schetsen, zoals die zieh vanaf 1965 heeft ontwikkeld.
Toen de eerste aanzetten werden gegeven voor de toepas
sing van rekenautomaten in de kartografie, was de ver-
wachting dat de achterstand in efficientie snel ingelopen
zou kunnen worden. Ofschoon de produktietijd zelf wel
verkort werd, bleek echter spoedig dat, door de hoge in-
vesteringen die gedaan moesten worden in apparatuur, de
winst niet overtuigend was. Ook werd de problematiek
van de automatische generalisatie onderschat. Wanneer
bijvoorbeeld eenmaal een kaart 1:50.000 in digitale vorm
beschikbaar was, bleek het veel minder eenvoudig dan
oorspronkelijk verwacht deze digitaal te reduceren tot
1:250.000, of daarmee een 1:250.000 kaart te herzien. In
vele opzichten is dit probleem nog steeds niet opgelost.
Omstreeks 1972 kreeg men een andere kijk op de digitale
produktie. Men vond dat de digitale gegevens niet alleen
gebruikt konden worden voor de produktie van de stan-
daard kaart, maar ook voor afgeleide produkten voor spe-
cifieke doeleinden of voor berekeningen. Dat was een
pluspunt voor de efficientie in produktie. Tegelijkertijd
werden meer krachtige grafische Computersystemen ont
wikkeld, waardoor het tekenen van kaarten binnen het be-
reik van niet-kartografen kwam te liggen. Men had echter
nog steeds de 'digitale kopie' voor ogen van de traditione-
le kaart zonder meer. De relaties tussen ruimtelijke de
menten bleven vooralsnog buiten beschouwing.
Van kaart- naar informatieperspektief
Een volgende stap vond plaats omstreeks 1983, toen het
besef doordrong dat het gebruik van de Computer in de
ruimtelijke analyse pas goed tot zijn recht kon komen als
men een bepaalde struktuur kon creeren in de topografi
sche gegevens, waardoor relaties tussen kaartelementen,
die normaal bij kaartstudie kunnen worden opgespoord,
expliciet of berekenbaar konden worden gemaakt in het
bestand. Het doel daarvan is om een bestandsstruktuur te
Tabel 1. Geschiedenis van de topografische kartografie na de Tweede Wereldoorlog.
I. Traditionele standaard topografische kaart
II. Toepassing van de Computer na 1965
III. Digitale kaart of topografisch gegevensbestand
(digitale kopie bestaande kaart) na 1972
Meer computer-grafische mogelijkheden
IV. Topografisch Informatiesysteem na 1983
Informatie gekodeerd in kleuren en Symbolen.
Toegang tot de informatie via de hele kaart of
kombinaties van de kleursymbologie door foto
mechanische methoden.
puntsbepaling, vereffeningen
tekenen, graveren.
doel: verhoogde efficientie met zelfde 'toegang' als
in fase I.
doel: zoals in fase I, maar met efficient afgeleide
Produkten voor specifieke doeleinden.
resultaat: snelle produktie speciale kaarten en bere
keningen doch geen principiele verschillen met fase
I. Nog steeds een kaartperspektief.
resultaat: het tekenen van kaarten komt binnen be-
reik van niet-kartografen.
doel: uitbreiding van het gebruik van de Computer
in de ruimtelijke analyse.
gevolg: relaties tussen kaartelementen in het be
stand expliciet of berekenbaar.
doelwit: informatiegebruikers.
Essentieel en prineipieel ander perspektief dan in
de fasen I, II, en III. Een informatie-perspektief.
KT 1988.XIV.3
31
