geeft ook redenen waarom de kaar-
tenzalen nog niet vol staan met de
nieuwe beeldschermapparatuur waar-
op kaarten kunnen worden opgeroe-
pen, zoals CD-ROM-spelers. Het ver
baast dat de nieuwe geautomatiseerde
zoeksystemen naar kaarten en lucht-
foto's zoals die in Utrecht (cck) of
Edinburgh (Cartonet) worden opgezet
in de automatiseringshoofdstukken
nog niet aan de orde komen.
De ruimte van de landenbeschrijvin-
gen is als volgt over de verschillende
delen van de wereld verdeeld:
Wereld (12 pp.), Afrika (90 pp.),
Noord-Amerika (40 pp.), Midden-
Amerika (35 pp.), Zuid-Amerika
(42 pp.), Azie (77 pp.), Australie,
Oceanie (20 pp.), Europa (120 pp.),
Oceanen (46 pp.), Poolstreken
(15 pp.).
World Mapping Today is uit een da-
tabase gemaakt. Het is de bedoeling
die up to date te houden ten behoeve
van volgende edities. Dat is een be-
langrijk aspekt, want er is hier spra-
ke van een goede selektie van het ma-
teriaal, duidelijke indexbladen, goed
bijgewerkte adresbestanden en als zo-
danig is het een nuttig stuk gereed-
schap voor de beheerder van een al-
gemene kaartverzameling.
Een bezwaar is mogelijk de hoge
prijs die voor deze algemene selektie
van verkrijgbaar kaartmateriaal op
tafel moet worden gelegd.
F.J. Ormeling
Tamsma, R., The Netherlands in fifty
maps - an annotated atlas. Amster
dam: Kon. Ned. Aardrijkskundig Ge-
nootschap, 1988. 128 pp., 24x17 cm.
ISBN 90-6809-062-3. Prijs f24,90.
Sinds 1961 wordt in het (engelstalige)
Tijdschrift voor Economische en So
ciale Geografie (tesg) als afsluiting
van elk nummer op de binnenzijde
van het omslag een thematische kaart
van Nederland afgedrukt. Het initia-
tief hiertoe werd genomen door prof.
R. Tamsma, emeritus-hoogleraar in
de economische en sociale geografie
aan de Rijksuniversiteit te Gronin
gen, destijds mede-redakteur van het
tesg. In 1986 verscheen de 150e en
tevens laatste kaart in deze serie,
waarvan alle ontwerpen door prof.
Tamsma werden gemaakt.
De eerste honderd kaarten werden in
1977 verzameld in een speciale uitga-
ve: The Netherlands in one hundred
maps. Van de laatste vijftig kaarten
is nu ook een gebundelde uitgave ver
sehenen: The Netherlands in fifty
maps.
De onderwerpen die in kaart zijn ge
bracht geven een zeer gevarieerd
beeld van de ontwikkelingen op ve-
lerlei gebied in de Nederlandse sa-
menleving tussen 1965 en 1985. In te-
genstelling tot de kaartserie in het
tesg en de gebundelde uitgave van de
eerste honderd kaarten, is elke kaart
in The Netherlands in fifty maps
door de auteur voorzien van een kör
te toelichting. Deze uitleg, die is ge-
schreven voor de buitenlandse lezers
die niet zo goed bekend zijn met de
Nederlandse situatie, geeft ook voor
niet-geografisch georienteerde Neder-
landers interessante informatie. Het
kartografisch tekenwerk is verzorgd
door E.A. Runau en J. Zwart en het
reprografische deel was in handen
van T.Z. Smit, allen werkzaam bij
het Geografisch Instituut van de
Rijksuniversiteit Groningen.
Geograaf en kartograaf hebben hier
j arenlang een opvallende prestatie ge-
leverd. Het verzamelen van de gege-
vens, het bewerken ervan, en het gra
fisch vormgeven was een niet
eenvoudige klus, toch is een breed
skala aan onderwerpen en kartografi-
sche voorstellingen ontstaan dat in-
druk maakt.
Wat de kartografische aspekten be-
treft het volgende.
Wat opvalt is dat in de meeste kaar
ten de informatie (te) zeer gedetail-
leerd is weergegeven. Mogelijk is dit
een gevolg van het feit dat begelei-
dende tekst in de oorspronkelijke op-
zet ontbrak. Deze nauwkeurigheid
gaat vaak dwars in tegen een behoor-
lijke visuele beeldvorming. Zo wordt
bijvoorbeeld de zogenaamde
'kleingeld-methode' nogal eens toe-
gepast om tot exakt afleesbare waar-
den te komen. Deze methode werkt
alleen goed als de bij elkaar hörende
Symbolen zo dicht opeen staan dat ze
als een symbool worden waargeno-
men. De hoeveelheid grote en kleine
Symbolen, en het aantal gebieden
speien daarbij eveneens een rol. Beter
zou het zijn geweest een puntsym-
bool per gebied te kiezen (cirkel) en
daarbij in kleine cijfertjes de precieze
waarde te plaatsen.
De nauwkeurigheid in informatie
gaat zelfs zo ver dat in een kaart
(fig. 45) behalve de absolute waarden
bij de Symbolen ook nog eens een
schaal wordt gegeven waarmee die-
zelfde waarden kunnen worden af-
gelezen.
Over het algemeen is het zo dat veel
waarden die in de kaarten zijn af te
lezen beter in een tabel bij de kaarten
hadden kunnen staan, wat de beeld
vorming ten goede zou zijn gekomen.
Een enkele maal is de informatie zo
komplex dat deze beter over meerdere
kaarten verdeeld had kunnen worden
(fig. 49). Bij een kaart konstateert de
auteur zelf dat deze beter niet ge
maakt had kunnen worden (fig. 13),
maar wat te denken van het nut van
de kaartondergrond in de figuren 40
en 48? Een presentatie in diagram-
vorm lijkt hier een duidelijker beeld
op te leveren; een klein kaartje met
de gebiedsindeling was hier voldoen-
de geweest.
Principieel verkeerd is figuur 22: af-
wijkende waarden ten opzichte van
100 zijn hier weergegeven in staven
vanaf de waarde 40.
Toch zijn de kartografen er over het
algemeen in geslaagd vaak zeer ge-
kompliceerde informatie op een goe
de en soms vernieuwende manier in
beeld te brengen. Ze hebben gezocht
naar steeds nieuwe, betere uitdruk-
kingsmethoden, zowel met kartogra
fische als reprografische hulpmidde-
len. Vondsten zijn er zoals in
figuur 10, en een kartografisch
hoogstandje is zeker figuur 14 'Water
pollution'.
The Netherlands in fifty maps laat
een ontwikkeling zien van de grafi
sche techniek met daarmee parallel
lopend de uitbreiding van de karto
grafische mogelijkheden. Nog sterker
komt dit tot uitdrukking wanneer
ook The Netherlands in one hundred
maps in de beschouwing wordt be-
trokken.
The Netherlands in fifty maps is niet
alleen voor de geografisch geinteres-
seerde informatief, het kan ook een
ideeenbron zijn voor kartografen die
zieh met thematische kartografie be-
zig houden. Heel goed bruikbaar is
de bundel in het kartografie-
onderwijs.
G.W.J. van Omme
Denegre, J. (editor), Thematic map
ping from satellite imagery - an in
ternational report. London/New
York: Elsevier Applied Science Pu-
70
KT 1989.XV.1
