phy' betiteld, van advies. Tesamen
slaagden zij er in een goed leesbaar
kaartbeeld op te roepen. De planten-
soortarealen zijn steeds tegen een
achtergrond van een sterk gegenerali-
seerde, door groen lijnwerk weergege-
ven topografie, versterkt door een
ruwe reliefweergave, door middei van
paarse stippen of vergelijkbare punt-
symbolen ingetekend. Per kaart is ge-
woonlijk de spreiding van slechts een
plantensoort gekarteerd, hetgeen de
leesbaarheid ten goede komt. Soms
zijn op dezelfde kaart de voorkomens
van een of meerdere soorten afge-
beeld, waaronder de duidelijkheid
overigens nauwelijks lijdt. In die ge-
vallen waarin slechts minder nauw-
keurige bronnen beschikbaar waren
werden de voorkomens omlijnd of
werden zij gearceerd.
Het zal duidelijk zijn dat kaartwer-
ken van deze orde tekortkomingen
vertonen. De geografische versprei-
ding van de ene plantensoort is im
mers beter bekend dan die van de an
dere, terwijl de bestudering van de
arealen niet overal even intensief
heeft plaatsgevonden. Bovendien is
de verspreiding van planten door
menselijke invloeden niet altijd be
kend. Een en ander neemt niet weg
dat deze atlas een fraai voorbeeld
vormt van de onmisbare dienstverle-
ning die de kartografie aan de geowe-
tenschappen, in dit geval de planten-
geografie, kan verlenen.
F.J. Ormeling sr
Högfjällskartan Kebnekaise, Skala
1:20.000. Lantmäteriet Kartförlaget,
1988. ISBN 91-588-4264-0.
Het Departement van Fysische Geo-
grafie van de Universiteit van Stock
holm onderhoudt een Research Sta
tion voor glaciologisch en
geomorfologisch onderzoek in het
Tarfaladal, gelegen 150 km binnen de
poolcirkel. Het Station is gesitueerd
aan de voet van de Kebnekaise
(2.114 m), Zwedens hoogste bergmas-
sief, op ongeveer 100 km ten westen
van het bekende mijnbouwcentrum
Kiruna. Het is zomers bereikbaar per
terreinwagen of helicopter, 's winters
per snowmobiel. Het biedt een akko-
modatie aan circa 35 personen en is
uitgerust met een instrumentarium
voor diverse soorten van wetenschap-
pelijk onderzoek.
Recentelijk is met steun van het Carl
Mannerfeltfonds, vernoemd naar de
onvermoeibare promotor van glacio-
morfologisch onderzoek (tevens
oprichter van de ica), op basis van
luchtfoto's, terreinverkenning en on-
derzoeksresultaten van het Tarfala
Research Station een topografisch
kaartblad 1:20.000 van het Kebnekai-
segebied vervaardigd, waarbij de na-
druk is gelegd op de gletsjerwereld.
De kaart, uitgegeven door de Lant-
mäteriverket (de Zweedse topografi-
sche dienst), toont een onbewoond
berggebied van ruim 100 km2, in het
centrum waarvan zieh de firnbekkens
rond de Kebnekaise bevinden, het
voedingsgebied van een vijftal dal-
waarts afdalende gletsjertongen. De
grootste, de Storgletsjer, wordt reeds
sedert 1946 zeer intensief onderzocht.
In totaal komen op het kaartblad cir
ca 20 grotere en kleinere gletsjers
voor die alle sedert het begin van
deze eeuw in omvang afnemen.
De vormgeving van het kaartblad
was bij Olof Hedbom, in de interna
tionale vakwereld bekend als oud-
sekretaris van de ica, in goede han-
den. Het relief is weergegeven door
fijn getekende sepia hoogtelijnen met
een interval van 10 meter versterkt
door bergschaduw met een lichtinval
vanuit het noordwesten. Op de glets
jers en sneeuwvelden zijn blauwe
kontouren ingetekend met intervallen
van 5 meter, waarbij elke tweede
blauwe hoogtelijn aansluit op de se
pia van het omringende berggebied.
Op en om de gletsjers zijn tal van
glaciale verschijnselen weergegeven
zoals gletsjerspleten, kolkgaten, zij-,
oppervlakte- en eindmorenen (deze
hadden duidelijker gekund) en smelt-
waterstromen. Tenslotte is op tal van
plaatsen de dikte van het gletsjerijs,
zoals uit boringen is gebleken, ingete
kend. Een gedetailleerde hydrografie
en een net van ongebaande wegen
voltooien deze kaart die in haar es-
thetische aspekten doet herinneren
aan de fraaie vergelijkbare bladen
van berggebieden van de Franse en
Zwitserse topografische diensten.
F.J. Ormeling sr
De Reisatlas van Indonesie. Haarlem:
Gottmer/Becht, 1988. Met 25
stadsplattegronden en kaarten in
kleur. 54 pp, formaat 30 x 15 cm, re-
gister met 4300 namen. Serie Gott-
mer Reisgidsen. ISBN 90-257-2127-3.
Prijs f34,50.
Engelse uitgave onder de titel Tourist
Atlas of Indonesia, uitgegeven door
Intermap. ISBN 90-69001-008-3.
Voor deze reisatlas is een bijzonder
funktionele oplossing gekozen om
handzaamheid te koppelen aan de
mogelijkheid een overzicht te bieden;
de atlas bestaat feitelijk - afgezien
van de registerpagina's - uit 8 twee-
zijdig in kleuren bedrukte kaart bla
den met een formaat van 30 X 45 cm.
Deze bladen zijn in drieen gevouwen;
elk segment is apart genummerd en
goed toegankelijk. Deze oplossing
biedt de mogelijkheid om een grote
mate van detail te bieden: afgezien
van de 12 stadsplattegronden (op
schaal 1:20.000 of groter) zijn er
kaarten van Bali op de schaal
1:375.000, Tobameer 1:500.000, Java
en Lombok 1:800.000, de verdere
kleine Soenda-eilanden, Seram en
Ambon 1:2 miljoen, Sumatra 1:2,5
miljoen, Celebes en Borneo 1:6 mil
joen. Voor deze gebieden is door
Aart Karssen een duidelijk en op het
toeristisch gebruik toegesneden kaart
beeld ontwikkeld: op een knap ge-
schaduweerde basiskaart zijn plaat
sen en wegen duidelijk zichtbaar. Er
is een goede karakterisering van het
landschap, door het grondgebruik
aan te geven (stedelijke bebouwing,
kampongs, bos, sawahs, mangrove-
kusten en overig agrarisch gebruik).
Door het weergeven van de kam
pongs krijgt men ook een indikatie
van de rurale bevolkingsdichtheden.
Door de schaduwering komen de ter-
reinvormen (bergketens, vulkanen,
plateau's) goed uit; zelfs de karstach-
tige Gunung Sewu bij Yogyakarta is
duidelijk gekarakteriseerd. De toerist
weet dus wat voor landschap hem te
wachten Staat.
Hieroverheen zijn in opvallende gele
Symbolen de toeristische attraktie-
punten aangegeven - tempels, histori
sche plaatsen, nationale parken of
natuurbeschermingsgebieden, zwem-
gelegenheden aan de kust (op Java
minder rijk vertegenwoordigd dan
men zou denken) en overige beziens-
waardigheden.
De toeristische informatie is aktueel,
de geografische ook, een enkele mis
ser daargelaten (de spoorweg tussen
Yogyakarta en Semarang is door een
vulkaanuitbarsting al zeker 15 jaar
buiten gebruik). De stadsplattegron-
72
KT 1989.XV.1
