laten zetten naar een andere drager,
namelijk een 35 mm film gemonteerd
in vensterponskaarten, die in de stu-
diezaal beschikbaar gesteld worden
aan bezoekers. Deze ontwikkeling, in
samenhang met de uitgave van facsi-
mile's, leidt naast conservering van
originelen tot tijdsbesparing en tot
een grotere openbaarheid van
kaartarchieven. Enerzijds vindt dit
plaats door een betere en snellere toe-
gankelijkheid in de studiezaal en an-
derzijds, meer in de toekomst, door
een mogelijke kopiering van beeld-
bronnen ten behoeve van universi-
teitsbibliotheken en onderzoekcentra.
De laatste spreker voor de lunch was
jhr dr H.W.M. van der Wijck. Hij
gaf een uiteenzetting over historische
buitenplaatsen in Nederland. Hij gaf
aan wat onder een buitenplaats ver-
staan wordt, ging in op de aanleg
van bepaalde parken, en schetste een
aantal belangrijke buitenplaatsland-
schappen in Nederland. Belangrijk
was zijn betoog over het gebruik van
kaarten bij kunsthistorisch onderzoek
naar buitenplaatsen. Regionale kaar
ten met daarop buitenplaatsen zijn
niet zeldzaam, individuele kaarten
van buitenplaatsen daarentegen wel,
aldus Van der Wijck. Dat voor zijn
onderzoek kaarten aan specifieke ei
sen moeten voldoen (gedetailleerd-
heid en betrouwbaarheid) schetste hij
aan de hand van voorbeelden van mi-
litaire kaarten zoals de Atlas van
Overijssel van J.H. Hottinger uit
1783, de kaart van de Vechtstreek van
P. de la Rive uit 1710 en de kaart van
de Veluwe - kartografisch gezien vol-
gens Van der Wijck het belangrijkste
gebied van Nederland - van Sgrooten
uit ca 1570. Dit boeiende verhaal
werd afgesloten met het vertonen van
een aantal dia's.
Na de lunch sprak de heer Hageman,
sales-manager van de firma Canon.
Hageman begon zijn betoog met een
aantal algemene principes van kleur-
opbouw in beeldbuis en druktech-
niek. Vervolgens stapte hij over op de
ontwikkeling van analoge naar digi
tale kleurkopieerapparaten, met de
vele mogelijkheden van de laatste.
Vervolgens kwam hij met een nieuwe
techniek, de ink-jet ofwel bubble-jet
techniek, waarbij de inkt op papier
wordt geblazen. Van dit bubble-jet
principe werd een promotiefilm ver-
toond. Hij voorspelde dat met deze
techniek de drukkerswereld voorbij
gestreefd zal worden en om een en
ander zelf te kunnen aanschouwen
hingen achter in de zaal een aantal
voorbeelden van kaarten die geko-
pieerd waren volgens dit nieuwe
principe.
De dag werd besloten met de al eer-
der genoemde rondgang door het
museum.
Ron Guleij
Kommerciele kartografie in Iran
Onder de geschriften aangeboden tij-
dens de 13e iCA-konferentie te More-
lia (1987) bevond zieh een brochure
van het Sahab Geographie and Draf-
ting Institute, kortweg Sahab GDI ge-
noemd, te Teheran, de - zo mag wor
den gesteld - meest suksesvolle
kommerciele kaartproducent in het
Midden-Oosten. De brochure
(21 x28,5 cm), aantrekkelijk uitge-
voerd met kaartreprodukties in kleur,
werd uitgegeven ter gelegenheid van
het vijftigjarig bestaan van Sahab
GDI. De viering hiervan viel samen
met de lOOe herdenking van de ge-
boortedag van Abolqassem Sahab,
veelzijdig Iraans geleerde, wiens tal-
rijke publikaties op religieus, histo
risch en geografisch terrein, waaron-
der vertalingen uit het Engels en
Frans van reisbeschrijvingen, in feite
de stoot gaven tot de oprichting van
het instituut. Met name bij de uitga
ve van reisbeschrijvingen werd de be-
hoefte gevoeld aan tekstverduidelij-
king door middel van kaarten. Deze
vraag werd opgepakt door Abolqas
sem's zoon, ir Abbas Sahab, de hui-
dige leider van het bedrijf, die in
1937 met een plattegrond van Tehe
ran met Perzische en Engelse be-
schrifting de eerste schreden op het
terrein der kaartproduktie zette.
Spoedig volgden plattegronden van
andere Steden in Iran, provinciekaar-
ten en kaarten van buurlanden, voor-
namelijk ten behoeve van het toe-
risme en aanvankelijk nog
vervaardigd onder het toeziend oog
van Sahab sr die goede relaties on-
derhield met akademische kringen.
Een nieuwe markt werd gevonden in
het onderwijs, een terrein waarop Sa
hab GDI praktisch de alleenheer-
schappij verwierf en dat in de loop
der jaren rijkelijk werd voorzien van
geografische en historische schoolat-
lassen, de eerste op verschillend ni-
veau, wandkaarten, globes, films,
dia's en transparanten. Op weten-
schappelijk gebied deed de firma van
zieh spreken door facsimile-uitgaven
van oude kaarten, door de Atlas of
Ancient and Historical Maps of Iran
(200 blz.) in Perzische, Duitse en En
gelse versies en door haar aandeel in
de wegens de vele politieke troebelen
sterk vertraagde National Atlas of
Iran, een werk dat reeds meer dan
dertig jaar op het programma Staat.
Evenals in de edukatieve sektor waar-
in Sahab GDI een schoolatlas van
Afghanistan bracht, gaat de firma
ook in wetenschappelijke uitgaven
grensoverschrijdend te werk, getuige
de Atlas of Geographical Maps and
Historical Documents on the Persian
Gulf Als deel II van deze publikatie
verscheen de Atlas of Iraq in Ancient
Maps met een rechtvaardiging van de
authenticiteit van de naam van de
Perzische Golf volgens getuigenissen
van islamitische (ook uit Irak) en
niet-islamitische geografen uit het he-
den en verleden.
Als Vierde en laatste kategorie van
kartografische publikaties van Sahab
GDI noemen wij de kaartwerken (in
Perzische, Arabische, Engelse en
Urdu versies) met een religieuze in-
slag, zoals wereldkaarten en globes
(nog alleen in Perzische versie) met
de verspreiding van de circa 1 miljard
Islamieten en de plattegronden van
Mekka, Medina en El-Qods (Jeruza-
lem). Juist deze laatste aktiviteiten
maken het waarschijnlijk dat de fir
ma het huidige fundamentalistische
regime in Iran heeft overleefd. Sa-
menvattend kan worden gesteld dat
Sahab GDI na 50 jaar kan bogen op
een indrukwekkend fonds van circa
1600 geografische en kartografische
titels. Na beeindiging van de Golf-
oorlog ligt verdere uitbreiding van
het bedrijf in het verschiet.
F.J. Ormeling sr
Naamsveranderingen in de Sovjetunie
Volgens vele inwoners van de Sovjet
unie heeft de politiek van de overheid
om historische geografische namen te
vervangen door namen van helden
uit de Sovjetgeschiedenis, het kaart-
beeld van het land in de laatste 60
tot 65 jaren onnodig veranderd. De
Frankfurter Zeitung wijdde onlangs
enige beschouwingen aan dit stijgend
onlustgevoel. Hieraan wordt het vol-
6
KT 1989.XV.1
