lingseenheid rieht zieh in eerste
instantie op het implementeren van
Computersystemen voor de verwer-
king van gegevens en de kaartpro-
duktie van de nationale atlas. Erva-
ringen in klein- en middelschalige
thematische kartografie kunnen later
ook worden toegepast in andere on-
derdelen van de topografische dienst.
De eenheid is in Oktober 1986 gestart
en zal vanaf Oktober 1989 operatio-
neel zijn. Alle kaarten voor de atlas
worden digitaal opgeslagen, uitgaan-
de van zowel rasterdata als vektorda-
ta. Met behulp van een Scitex-plotter
worden direkt de deelfilms voor kleu-
rendruk vervaardigd. Het eerste deel
moet in april 1990 verschijnen. Per
jaar zullen er 3 delen op de markt
worden gebracht, terwijl het laatste
deel Staat gepland voor eind 1995.
In Kiruna werken momenteel 8 per-
sonen full-time aan de prokuktie van
de atlas. Het redaktiebureau zetelt in
Stockholm aan het Geografisch Insti-
tuut van de Universiteit en is bezet
door 1,5 medewerker. De aanrnaak
van de manuskriptkaarten en de
teksten geschiedt door 18 groepen lo
kale redakteuren/auteurs, onderge-
bracht bij diverse wetenschappelijke
instituten en overheidsdiensten, die
daarvoor betaald worden.
In dit kader is het interessant de be-
groting van de Zweedse atlas nader te
beschouwen:
milj. SEK
centrale administratie 1.0
centrale redaktie 14.0
produktie manuscripten 19.2
produktie database en drukfilms 15.6
produktie PC-versie 31
produktie Engelse versie 4.8
reserve 2.8
Totaal 60.2
(20 miljoen gülden)
Het drukken, de verkoop en de mar-
keting worden door de uitgever
betaald.
Naast de gedrukte versie zal ook een
elektronische atlas verschijnen. De
juiste vorm en inhoud staan nog ter
diskussie. Men denkt aan compact
dises (cd-rom) met toegevoegd speci
ale Software die het manipuleren met
de gegevens mogelijk maakt. De eer
ste cd-rom met daarop de eerste vijf
atlasdelen Staat gepland voor 1991.
Eerder zullen wellicht enkele delen op
floppy disk verschijnen.
N.J. Bakker
ACSM/ASPRS/AUTOCARTO 9
konferentie, Baltimore, USA
Circa 7000 deelnemers bezochten het
voorjaarskongres in Baltimore (2-7
april 1989) van de twee Amerikaanse
fotogrammetrische en landmeet-
kundig-kartografische verenigingen:
asprs en acsm. De laatste bestaat
op zijn beurt weer uit drie clubs:
de landmeters, de kartografen
(American Cartographic Association)
en de ongestruktureerde groep die de
Autocarto-konferenties organiseert.
Om alle deelnemers onder te brengen
was een groot kongrescentrum afge-
huurd, waren er konstant 10 parallel-
zittingen met lezingencycli tegelijk,
was er een geweidige expositie met
150 standhouders en was er een uiter-
mate professioneel georganiseerd pro-
gramma. Er was zelfs voorzien in
vertaling in gebarentaal voor dove
kollega's!
Elke zitting had een 'moderator' die
de inhoud van de in die zitting te
houden lezingen had doorgenomen
met de sprekers; soms waren er ook
'animators', die de diskussie aan de
gang hielden, hetgeen de zaak niet
alleen verlevendigde, maar ook tot
een zinvolle verdere informatie-
uitwisseling leidde.
Bij de opening van Autocarto werden
de belangrijkste prioriteiten voor de
jaren negentig beschreven als: onder-
wijs, datastruktuur en ontwerp van
databestanden. icA-president Fräser
Taylor hield de openingsrede over
moderne kartografie en geografische
informatiesystemen (gis). Hij hield
zijn gehoor als leidende prineipes
voor dat de ontwikkelingen bepaald
moeten worden door gebruikers en
Problemen. Vroeger werden ze be
paald door de producenten. Hij gaf
een historisch overzicht waaruit was
op te maken dat bij de eerste genera-
tie gis sprake was van onvoldoende
mogelijkheden voor interaktie, en dat
we nu een tweede kans hebben. Het
diagram waarmee hij de ontwikkelin
gen signaleerde is de moeite waard
voor het onderwijs.
Robert Marx, direktem van de Bu
reau o'f the Census, en de man achter
het TiGER-projekt, het digitale ruimte-
lijke ondersteuningssysteem voor de
volkstelling van 1 april 1990, sprak
over dat projekt. Op de schaal
1:100.000 gedigitaliseerd, is dit sys-
teem nu voor de hele USA aanwezig
en bedrijven hebben er met Software
op ingespeeld (er is geen enkel Copy
right op overheidsprodukten; ieder-
een neemt ze over). Marx introdu-
ceerde een variatie op de pixel: de
'censel', de kleinste bevolkingspoly-
goon die beschikbaar was. In feite
geeft dit het oplossend vermögen aan
van de volkstelling. In de USA zijn
er 3300 counties, 39.000 local govern-
ment units en 65.000 census tracts.
Kimmerling en Moellering hielden
een sterk verhaal over de ontwikke-
ling van de weergave van hellingen.
Het ging hierbij om hellings-
aspektkaarten, waarbij de kleur de
richting van de helling aangeeft, en
bovendien door een gewiekste keuze
ook zorgt voor de normale reliefscha-
duweringsindruk. Het was een inmid-
dels gepatenteerde oplossing die in
samenwerking met Tektronix is opge-
zet. De weergave ervan op beeld-
scherm is nog veel leuker: door radi-
umpolarisatie kan men twee beeiden
over elkaar heen projekteren, waar-
door het terrein meteen echt drie-
dimensionaal overkomt (te bekijken
met een gepolariseerde bril).
McLaren hield ons in een verhaal
over visualisatietechnieken en gis
voor dat er een revolutie is geweest in
de grafische wereld, en dat er nu
opeens een geweidig realisme in de
grafische voorstellingen is gekomen.
Dat komt door de ontwikkeling van
de hardware, en het sluit mooi aan
bij de behoeften aan weergave in het
Gis-gebeuren. Aandachtspunten zijn
de simulatie van het terrein door
'fractals' ("let the fractal processing
do the infill"), het toevoegen van in-
formatie door middel van 'frame
grabbers', het simuleren van atmosfe-
rische effekten, van schaduwen en
van diepte-effekten, het modelleren
van oppervlakken van verschillende
materialen (zoals van marmer, waarin
je dan ook nog eens de omgeving
ziet weerspiegelen), perspektivische
projekties en het varieren van de be-
lichtingsintensiteit.
De speciale zitting over Gis-opleiding
en -training begon met een verhaal
van Tony Burns van esri waarin hij
aangaf wat men wil bereiken met gis-
opleidingen, en wat hierbij de ver-
schillen zijn tussen opleiding (univer-
siteiten) en training (bedrijven zelf).
Bill Cozzens van Intergraph ging
vooral in op de taak van de systeem-
verkoper bij het voorzien in de beno-
digde vaardigheden. De heren hadden
goed gestudeerd in Bloom's werken.
16
KT 1989.XV.3
