door de Topografische Dienst goed
verzorgde studiedag, waarvan een je
der het zijne heeft kunnen opsteken
en waarbij het duidelijk mag zijn dat
de ontwikkelingen in de kaartproduk-
tie nog lang niet stilstaan.
Gezien de overgrote belangstelling
voor deze studiedag, moest er om or
ganisatorische redenen een groot aan-
tal belangstellenden worden afgewe-
zen. De Werkgroep prijst zieh dan
ook gelukkig dat de Topografische
Dienst zieh bereid heeft verklaard
deze dag begin 1990 te herhalen.
Indien u voor Repro 16 niet had in-
geschreven en u alsnog voor deze
herhalingsdag in aanmerking wenst
te komen, dan kunt u zieh aanmel-
den bij: Landinrichtingsdienst, t.a.v.
A.H. van Kesteren, kamer 1202, Post
bus 20021, 3502 LA Utrecht.
Chr. J. Snabilie
Kartografische hulp in Bhutan
Meerdere Nederlandse kartografen
hebben in de afgelopen decennia kar
tografische kennis in kortere of län
gere Projekten overgedragen in derde-
wereldlanden. Een interessant projekt
in een voor de meesten van ons nog
onbekend land, Bhutan, werd in 1988
en 1989 uitgevoerd door Henk Schöl
ten, docent reprografie aan het
ITC.
Bhutan is een koninkrijk, gelegen
aan de noordoost-grens van India, te-
gen Tibet. De oppervlakte is onge-
veer 1 V3 x Nederland. Het land ligt
in de Himalaya, welke het klimaat
bepaalt, en kent bergtoppen van meer
dan 7.000 meter. Het geschatte aantal
inwoners is minder dan 1 miljoen,
waarvan de meerderheid het (lama-)
boeddhisme aanhangt. Het land is
sterk agrarisch, 90% van de bevol-
king leeft daarvan. De hoofdstad
Thimpu heeft ruim 20.000 inwoners.
De heer Schölten werd voor 9 maan-
den naar Bhutan gezonden in het ka-
der van een VN-projekt ter moderni-
sering van de Survey of Bhutan, de
nationale karteringsdienst, welke tot
nu toe alleen kadastrale kaarten ver-
vaardigde; de Survey of India produ-
ceerde de topografische kaarten.
Zijn taken waren:
het begeleiden van de installatie en
het bedrijfsklaar maken van een
kleine, komplete reproduktie-
inrichting;
het opleiden van personeel van de
Survey in de reprografie, zowel
theoretisch als on the job;
het reproduceren van kaarten.
Omdat hij de oudste buitenlandse ex-
pert van het projekt was, werd hij
ook betrokken bij en om advies ge-
vraagd over algemene kartografische
en organisatorische Problemen.
De opleiding en de produktie konden
na de installatie van onder meer een
vlakdrukpers en een horizontale ka-
mera beginnen. Slechts een van de lo
kale medewerkers had een theoreti
sche en praktische reprografische
kursus in de Bondsrepubliek gevolgd,
alle anderen moesten ter plaatse wor
den opgeleid. Vanaf het begin van
het projekt gingen de theoretische en
praktische opleidingen hand in hand.
Naast allerlei ander reproduktiewerk
werden gedrukt: een distriktenkaart
van Bhutan en een stadsplattegrond
van Thimpu, beide in vier kleuren;
voorts in twee kleuren een wegen-
kaart en een historische kaart van het
gehele land; en diverse zwart-wit
kaarten.
Hoewel de heer Schölten door ziekte
het projekt vroegtijdig moest verlaten
kijkt hij met veel tevredenheid terug
naar wat in 8 maanden werd bereikt.
De medewerkers van de Survey waren
leergierig en durfden het te zeggen
wanneer ze iets niet begrepen. Dat
laatste is in ontwikkelingslanden
vaak anders.
Een jonge Duitse kartograaf blijft
nog enkele jaren de kartografie bege
leiden. Aan het itc zullen een vijftal
kartografen worden opgeleid, zodat
het kartografische peil van de Survey
wordt verbeterd.
Voor de körnende jaren heeft de Sur
vey een ambitieus programma opge-
zet voor revisie van topografische
kaarten met behulp van satellietbeel-
den, en voor een schoolatlas.
Tenslotte zij vermeld dat de heer
Schölten, zoals uit een lezing voor
zijn kollega's bleek, zijn vrije tijd
goed benut heeft om iets te zien van
het prachtige mysterieuze land en
zijn bevolking.
A.J. Kers
Ter herinnering aan Eduard Imhof
In de september-aflevering van het
Zwitserse tijdschrift Vermessung,
Photogrammetrie und Kulturtechnik
werden ruim 40 bladzijden gewijd
aan de nagedachtenis van professor
Eduard Imhof (1895-1986). Opgeno-
men is in de eerste plaats Imhof's ar-
tikel Glanz und Elend der Kartograp
hie dat, eerder afgedrukt in het
Internationaal Jaarboek voor de Kar
tografie (1985), wel als zijn kartogra-
fisch testament wordt beschouwd.
Vervolgens bijdragen van zijn wedu-
we mw Viola Imhof-May en van zijn
opvolger prof. Ernst Spiess. Inhoude-
lijk biedt dit geschrift voor kenners
van de literatuur over Imhof weinig
nieuws, wäre het niet dat het rijk is
gei'llustreerd met veelal nog onbekend
materiaal, waaronder foto's van Im
hof in verschillende levensfasen: als
Student, docent, leider van een van
zijn 'Hochschulkursen', als aquare-
list eenzaam in het hooggebergte of
omringd door bewonderende kinde-
ren. Vervolgens met een reeks van
kleurreprodukties van originele kaart-
fragmenten en aquarellen, voor het
merendeel hier voor de eerste maal
afgedrukt en door Viola Imhof in
haar bijdragen gebruikt ter verleven-
diging van de hoogtepunten uit Im
hof's leven. Zo trekken onder andere
achtereenvolgens aan het oog voor-
bij: een afbeelding van zijn 'Diplo
marbeit' (1919); een fragment van de
wandkaart van het kanton St. Gallen,
die in 1920 werd bekroond en waar-
mee Imhof bekendheid verwierf; een
verkleind fragment van de befaamde
kaart van het Walenseegebied (origi-
neel 1:10.000, afmetingen 200 x 480
cm), onder andere geexposeerd op de
Landesausstellung te Zürich in 1939;
een eveneens verkleinde uitsnede uit
de wandkaart van Klein-Azie (1951),
de eerste kleinschalige reliefkaart met
luchtperspektivische hoogtetinten
(een methode die later integraal in de
Mittelschulatlas werd toegepast); de
Aletschgletsjer 1:100.000 (het
pronkstuk uit de Mittelschulatlas) en
tenslotte een grondgebruikskaart
1:500.000 van Midden-Zwitserland uit
de Atlas der Schweiz, waarin Imhof
als hoofdredakteur van 1961 tot 1978
zijn grafische gaven etaleerde. Als hij
ergens zijn doelstelling "die Karte zu
humanisieren und leicht lesbar, natu
rähnlich und selbst erklärend zu ma
chen" heeft verwezenlijkt, dan is het
wel in dit unieke kaart werk!
Als aquarelist was Imhof in de eerste
plaats de Schilder van dikwijls onge-
naakbare hooggebergtemotieven, die
hem zijn leven lang bleven boeien.
KT 1989.XV.3
23
