struktuur van de omgeving, het geeft
de visueel gehandicapte een gevoel
van zelfstandigheid en hij beleeft een
regelrecht genoegen aan het kaartle-
zen. Een probleem bij de kartering
voor slechtzienden is, dat er vele vor-
men van slechtziendheid bestaan, elk
met eigen visuele beperkingen. Kon-
däs (Tsjechoslowakije) pakt dit pro
bleem aan door uit een dataset, met
behulp van een microcomputer en
speciaal geschreven Software, een
veelheid van Produkten te maken, af-
gestemd op de individuele behoeften
en kapaciteiten van de slechtzienden.
Landelijke gebieden en natuurlijk
milieu
In deze sessie gingen slechts 5 van de
16 papers uitsluitend over konventio-
nele karteermethoden.
Met betrekking tot de grootschalige
kartering behandelde een aantal pa
pers relatief eenvoudige methoden
om met behulp van luchtfoto's en
veldgegegens kaarten te maken ten
behoeve van
landbouwplanning en -onderzoek.
Deze kaarten worden veel gebruikt in
de Oosteuropese plan-ekonomieen,
maar ook in Westeuropese landen,
zoals Italie, voor milieuplanning. Tu-
omaala (Finland) beschreef een inte
ressant systeem van computeron-
dersteunde technieken, die toegepast
worden in de ruilverkaveling. De
planners gebruiken een interaktief
systeem om de ekonomische haal-
baarheid van hun plannen na te
gaan. Arkin beschreef het Israelische
systeem om tegelijk met de geologi
sche kaartserie een aantal milieukaar-
ten te produceren op de standaard to-
pografische schaal van 1:50.000. Op
kleinschalig gebied brachten de pa
pers over de kartering van landelijke
gebieden en het natuurlijk milieu met
behulp van satellietgegevens weinig
nieuws. Wel werd erop gewezen, dat
voor gebieden in Oost-Europa - met
de grote percelen van kollektieve
boerderijen - een grotere nauwkeu-
righeid in klassifikatie en in de schat-
tingen van landbouwopbrengsten mo-
gelijk is dan voor gebieden met
kleinere percelen. Dymon (VS) hield
een interessante voordracht waarin
hij een typisch kartografisch dilemma
behandelde, in dit geval met betrek
king tot grondwaterkaarten. Het pro
bleem is dat veel gebruikers geinter-
preteerde gegevens op de kaart wil
len, terwijl technici de voorkeur ge-
ven aan ruwe data. De enige echte
oplossing lijkt twee versies van een
kaart te maken.
Toerisme
Onder deze noemer werden 12 voor-
drachten gehouden. Daarvan ging de
helft over Projekten voor het vervaar-
digen van toeristische kaarten en/of
atlassen, over pogingen tot verbete-
ring ervan of over de stand van za-
ken in een bepaald land. Een aantal
van de overige lezingen had betrek
king op digitale wegenbestanden of
autonavigatie-systemen.
De opmerkelijke zienswijze van Bartz
Petchenik (VS) ten aanzien van deze
laatste problematiek is waard om ge-
memoreerd te worden.
Volgens haar moeten we ons gaan be-
zinnen op de rol die autonavigatie-
systemen kunnen speien voor de
bestuurder. Er zijn hoge verwachtin-
gen gewekt bij het publiek, maar
suksesvolle massaproduktie en mar-
keting laten nog op zieh wachten.
Oplossingen voor Problemen zijn
zelfs verder weg dan het lijkt. Dit
komt niet alleen door het enorme ge-
gevensbestand dat opgebouwd moet
worden of door de hoge prijs. Als
belangrijkste oorzaak ziet ze dat in
de relatie bestuurder-omgeving-
gereedschap de eerste twee kompo-
nenten tot nu toe teveel verwaarloosd
zijn. We moeten ons realiseren dat de
bestuurder betekenisvolle informatie
wil, informatie die hij kan integreren
met kennis die hij had voor hij ver-
trok en met de informatie die hij on-
derweg ontvangt vanuit de omgeving.
De kaartjes die op een scherm in de
auto verschijnen geven echter slechts
beperkte informatie in vergelijking
met de traditionele kaart. Een ander,
groter, probleem is dat de bestuurder
onderweg overladen wordt met visue
le prikkels vanuit de omgeving. Daar-
bij moet o.a. gedacht worden aan
prikkels van dementen in het land-
schap, toestand van de weg, ver-
keerstekens en het overige verkeer,
maar ook aan invloeden van het weer
en prikkels die vanuit de auto zelf of
van medepassagiers komen. Er is veel
voor te zeggen om te trachten die be-
lasting met behulp van de Computer
te verminderen. Of dat gebeuren
moet door een scherm in de auto aan
te brengen waarvan de informatie
valt af te lezen, is echter de vraag.
Misschien kan volstaan worden met
gesproken aanwijzingen en een papie
ren kaart.
Atlaskartografie
Er werden drie zittingen gewijd aan
atlaskartografie. Meerdere auteurs
gingen in op de opbouw en ontwik-
keling van de nieuwe nationale atlas
van Hongarije. De atlas omvat 273
pagina's, die 100 kaarten en 8 satel-
lietkaarten bevatten, en hij bestrijkt
zowel fysische als sociaal-
ekonomische onderwerpen. Opval-
lend is de aandacht voor de ekono
mische hervormingen gedurende de
laatste 20 jaar.
Het is geen probleem voor een karto-
graaf om dit nieuwe Hongaarse pro-
Sjef van der Steen in aktie tijdens zijn lezing.
KT 1989.XV.3
30
