moeilijk om deze volgorde konse
quent aan te houden. De oefeningen
werden enigszins gemixed, maar uit-
eindelijk kwam toch iedereen tot een
ruwe opzet van het redaktiemodel.
Het enthousiasme was bij sommigen
zelfs zo groot, dat ze er moeite mee
hadden om om 22.00 uur op te
houden.
Donderdag 1 juni begon vroeg met
een lezing van F.J. Ormeling over
manipulatiemogelijkheden met kaar-
ten, een onderwerp dat voor werven-
de kaarten van belang zou kunnen
zijn. De toeristische gegevens moeten
op een dusdanige manier worden
weergegeven dat ze het maximale re-
sultaat bereiken; de waarheidsgetrou-
we afbeelding hoeft dan niet per de-
finitie aangehouden te worden. Bij
manipulatie onderscheidde hij
1. onbewuste manipulatie: klasse-
indeling, projektie, grafische na-
druk, karteermethode en
2. bewuste manipulatie: aanpassing
topografie, aanpassing inhoud,
aanpassing stijl, aanpassing kleur.
Hierna volgde een schitterende diase-
rie over panoramakaarten en de ver-
vaardiging ervan door de groot-
meester op dit gebied Beraan. Deze
vorm van wervende kaarten laat een
heel gebied leven voor de kaartge-
bruiker.
Vervolgens kon verder gewerkt wor
den aan de oefening van de vorige
dag. Er moest nu bepaald worden
welke overige illustraties in de vorm
van (delen van) foto's en tekeningen
op de kaart zouden moeten komen
en op welke positie. De vouwwijze
van de kaart werd nu ook bepaald.
Vooral de inbreng van de Hoge-
school-studenten zou in dit onderdeel
groot moeten zijn.
Na de lunch was er een laatste
bespreking door W. Gross betreffen
de de overige niet-kaartgebonden in-
formatie die op de waterroutekaart
moest voorkomen en de eisen aan de
specifieke kaart vanuit recreatief oog-
punt gezien. Als 'echte opdrachtge-
ver' zaaide hij flink wat verwarring
door op het laatste moment met aan-
vullende eisen te komen. De alledaag-
se praktijk wordt tijdens de studieda-
gen zeer goed geevenaard!
Het laatste deel van de oefening
bestond uit het vervaardigen van de
totale lay-out van de kaart, in de
vorm van een kompleet redaktiemo
del. Hierbij zou in ieder geval het
wervende karakter aan de orde moe
ten komen.
's Avonds na het diner was de avond
in principe vrij te besteden, maar
voor de belangstellenden was er een
leuke stadswandeling door het cen-
trum van Amersfoort georganiseerd.
Hoogtepunt van deze avond was het
aanraken van de bout in de O.L.V.
Kerk in het centrum, het geodetisch
middelpunt van Nederland.
De bedoeling van de laatste ochtend,
vrijdag 2 juni, was om de zeven ver
schallende ontwerpen voor de water
routekaart in elkaar te schuiven om
zo te komen tot een integraal redak
tiemodel. Dit bleek makkelijker ge-
zegd dan gedaan, omdat iedere groep
zo zijn eigen visie en uitwerking van
de kaart had, en deze was vaak moei
lijk met andere te kombineren. Er
kon niet gesproken worden van 'de'
waterroutekaart. Als reden voor deze
uiteenlopende ontwerpen kan het vol-
gende worden genoemd: de opdracht
is duidelijk, maar erg veel omvat-
tend, vaak tegenstrijdig, niet altijd
volledig en voor meerdere uitleggen
vatbaar. Besloten werd om de zeven
ontwerpen niet samen te voegen,
maar de opdrachtgever te laten
beslissen over de uiteindelijke uitvoe-
ring van de kaart.
De studiedagen werden na de nodige
bedankwoorden afgesloten met een
gezamenlijke lunch en ieder ging
daarna met meer kennis en inzicht
betreffende wervende kaarten naar
huis.
Een positieve zaak is dat deze studie
dagen waarschijnlijk nog een vervolg
krijgen in de vorm van een echte
vaarwaterroutekaart van het gebied
de Vecht. Direkteur van de VW,
Gross, wilde hierover graag gesprek-
ken voeren met kartografische be-
drijven.
Tot slot van dit verslag is een be-
dankje voor de Organisator van deze
dagen (J.A.M. Smeulders) op zijn
plaats. Hoewel het niet eenvoudig
was het hele programma alleen te
moeten organiseren, heeft hij dit toch
uitstekend gedaan.
Mijn persoonlijke mening tenslotte is
dat bij volgende studiedagen weer
mensen uit andere vakdisciplines be-
trokken mögen worden. Kombinatie
van verschillende gezichtspunten le-
vert vaak verfrissende ideeen op.
S.M. van der Top
Verslag Zomerkursus NVK
In de behuizing van de Koninklijke
Bibliotheek te Den Haag werd van 25
t/m 28 September 1989 de zevende
NVK-zomerkursus gehouden. Voor de
organisatie en samenstelling van deze
kursus was de Werkgroep Kaartbe-
heer verantwoordelijk, daarin bij-
gestaan door mw M.H.G. Clement-
Van Alkemade, mw M. Kok en K.
Krijnders. Als onderwerp voor deze
kursus stond op de aankondiging:
Beschrijven van Kartografische Mate
ria len. Wanneer men geen kennis had
genomen van de verdere informatie
over de kursus, bestond het gevaar
om deze te zien als een herhaling van
de Zomerkursus 1982. Dit was echter
KT 1989.XV. 4
11
