Scanners voor kartografie
H.M.
Bosma, J.E. Drummond en L.
Raidt
Inleiding
In opdracht van de oeepe (Organisation Europeenne
d'Etudes Photogrammetriques Experimentales) is on-
derzoek gedaan naar twee verwante onderwerpen.
In de eerste plaats is gei'nventariseerd welke Problemen
in de praktijk optreden bij het scannen van kaarten.
In de tweede plaats is onderzocht wat de mogelijkhe-
den en beperkingen zijn van goedkope Scanners.
Voor het eerste deel van het onderzoek is door middel
van enquetes en gesprekken uitgezocht welke Proble
men er in de praktijk zijn ontdekt en welke oplossin-
gen inmiddels zijn ontwikkeld. De oeepe wil namelijk
het uitwisselen van ervaring stimuleren en koördineert
het gezamenlijk onderzoek naar de resterende Pro
blemen.
Het tweede deel van het onderzoek rieht zieh op de
kwaliteit van goedkope Scanners. Tot dusver vormden
de hoge kosten een beletsel voor toepassing van Scan
ners in de kartografie. De laatste jaren is er een groot
aanbod aan goedkope Scanners en we vroegen ons af
of de kwaliteit daarvan inmiddels goed genoeg is voor
kartografische toepassingen. Op basis van literatuur is
uitgezocht wat de kenmerken zijn van tweeentwintig
verschallende Scanners. Drie daarvan hebben we zelf
kunnen testen.
Door wie is het onderzoek uitgevoerd?
De oeepe is een samenwerkingsverband van kartografi
sche bedrijven en instellingen in 12 Europese landen
(Belgie, Denemarken, Finland, Frankrijk, Italie, Neder-
land, Noorwegen, Oostenrijk, Verenigd Koninkrijk,
West-Duitsland, Zweden en Zwitserland). In het kader
van het samenwerkingsverband wordt informatie uitge-
wisseld en gezamenlijk onderzoek gedaan. De hier
besproken onderzoeksopdracht komt van de Werkgroep
Automatisch Digitaliseren van OEEPE-Kommissie D
(met ir H.J.G.L. Aalders als kontaktpersoon voor Ne-
derland). De Werkgroep heeft een onderzoeksprogram-
ma van drie fasen vastgesteld, dat betrekking heeft op
de toepassing van Scanners. In dit artikel wordt verslag
gedaan van de eerste fase, waarvan het onderzoek ge-
durende enkele maanden in 1988 en begin 1989 is uit
gevoerd bij de Vakgroep Kartografie van het itc in En-
schede. In de tweede en derde fase zal het onderzoek
zieh richten op het vektoriseren van gescande beeiden
en het köderen van punt-, lijn- en vlakelementen.
Werkwijze
Voor het inventariseren van problemen en oplossingen
bij het toepassen van (dure) Scanners werd het onder
zoek opgebouwd uit de volgende onderdelen:
literatuurstudie;
enquetes (tweemaal zijn vragenlijsten rondgestuurd,
eenmaal testvoorbeelden);
het verzamelen van een aantal realistische kaartfrag-
menten om te gebruiken als testvoorbeelden;
het opstellen van een checklist voor het beoordelen
van de prestaties van Scanners.
De kwaliteit van goedkope Scanners werd onderzocht
door verschallende testdokumenten te scannen met een
drietal goedkope apparaten. Deze werden verkozen uit
een allereerst samengesteld overzicht van alle beschik-
bare Scanners met een prijs beneden de 20.000 gülden.
Literatuurstudie
De ontwikkelingen gaan zo snel, dat er nog bitter wei
nig handboeken en naslagwerken over het onderwerp
scannen bestaan. De basisgegevens voor dit onderzoek
werden daarom verzameld uit tijdschriftartikelen,
handleidingen, folders, bezoeken aan beurzen en konfe-
renties.
Op basis van deze gegevens ontstond het volgende al-
gemene beeld. De toepassing van Scanners wordt de
laatste jaren snel populair. De Scanners worden goed-
koper en werken snel. De goedkope Scanners werken
met steeds hogere resoluties, en de bijgeleverde Softwa
re biedt steeds meer mogelijkheden om het gescande
rasterbeeld te bewerken.
Wat is een Scanner?
Een Scanner maakt van een origineel dokument (bij-
voorbeeld een kaart) een 'digitale kopie' in de vorm
van een rasterbestand, opgeslagen in het geheugen van
een Computer. Het rasterbestand kan weer zichtbaar
worden gemaakt op het beeldscherm van de Computer.
Scanners worden voor uiteenlopende doeleinden ge
maakt, zoals het vervaardigen en overseinen van faesi-
mile's (telefax), voor digitale beeldverwerking ten be-
hoeve van pagina-opmaak en het maken van
kleurseparaties en litho's.
Hoewel geen enkele Scanner uitsluitend en alleen ont-
36
KT 1989.XV. 4
