positeurs (CISAC) te Parijs. Tot de vertegenwoordigde
rechthebbenden behoren onder andere schilders, beeld-
houwers, illustratoren, grafisch vormgevers, industrieel
vormgevers, architekten, fotografen en kartografen. De
laatsten zijn sterk ondervertegenwoordigd. De aandacht
die de Nederlandse Vereniging voor Kartografie voor
het onderwerp van het auteursrecht heeft ingeruimd
kan daar verandering in brengen. Het belang voor kar
tografen is dunkt mij niet gering.
Men ziet kartografische Produkten veelvuldig
gereproduceerd in boeken, encyclopedieen, folders, bro-
chures, jaarverslagen en dergelijke. Dankzij de groeien-
de positie die Beeidrecht op de beeldrechtmarkt bezit
kunnen kartografen profiteren van de opbrengst die re-
produktie van hun werk met zieh meebrengt. Kontrak
ten met kontraktgebruikers (de grotere, maar ook min
der grote uitgeverijen van boeken en tijdschriften)
waarborgen de beschikbaarstelling van uitgaven die
werken van vertegenwoordigde rechthebbenden bevat-
ten. Vermelding van de naam van de maker (karto-
graaf) is bepalend voor de vergoeding die Beeidrecht
voor deze (en andere) maker(s) bij de uitgever kan fak-
tureren. De aldus gei'nde vergoedingen worden twee-
maal per jaar aan de rechthebbenden uitbetaald, uiter-
aard voorzover de betalingsplichtigen daadwerkelijk
ook betaald hebben. Voor administratiekosten wordt
25% ingehouden. Aansluiting kost eenmalig /50,-. De
jaarlijkse kontributie is 25,-.
Inbreuken
Wordt een werk verveelvoudigd zonder toestemming
dan is er sprake van inbreuk. Men kan daartegen juri
disch in het geweer komen. Hier geldt vanzelfsprekend
in nog sterkere mate dat een deskundig auteursrechten-
bureau daarmee meer raad weet dan de individuele
rechthebbende. De Stichting Beeidrecht onderneemt
eerst pogingen om met de wederpartij tot een vergelijk
te komen op basis van de betaling van 150% van de
vergoeding die Staat voor het betreffende gebruik. Ter
toelichting: voor de verschallende media bestaan
verschillende tarieven. Ook zijn deze afhankelijk van
oplage en afmeting van de reproduktie. Komt een ver
gelijk niet tot stand dan procedeert Beeidrecht. Zij
doet dat op eigen naam en op eigen kosten. Het
procesrisiko neemt Beeidrecht voor eigen rekening.
Daartegenover Staat dat de aangesloten rechthebbende
zijn rechten in geen geval zelf uitoefent: noch door van
zijn recht afstand te doen, noch door daarvoor zelf
tegenprestaties te bedingen.
Beperkingen in hei recht
Zoals eerder gezegd zijn er situaties waarvan de wetge-
ver zegt dat het auteursrecht moet wijken. De voor-
naamste beperkingen voor kartografen hebben betrek-
king op de duur, het gebruik voor onderwijsuitgaven,
de pers, het eiteren in een wetenschappelijk betoog en
de belangen van de Staat.
Auteursrecht eindigt 50 jaar na het overlijden van de
maker. Tussen de overlijdensdatum en de einddatum
kan het auteursrecht dan worden uitgeoefend door de
erfgenamen.
Voor gebruik in onderwijsuitgaven hoeft in beginsel
geen toestemming te worden gevraagd. Een van de
voorwaarden daarbij is dat een billijke vergoeding
moet worden betaald. In de kontrakten die Beeidrecht
heeft gesloten met uitgeverijen van edukatieve uitgaven
is vastgelegd dat de billijke vergoeding de Beeldrecht-
vergoeding is met een korting van 15%.
De pers. Is het onmogelijk om een verslag te geven
van een aktuele gebeurtenis zonder daarbij een au-
teursrechtelijk beschermd werk te verveelvoudigen en
openbaar te maken dan is daarvoor geen toestemming
nodig. Dat is weer wel het geval wanneer de verveel-
voudiging een niet-perse noodzakelijke illustratie vormt
bij het verslag die slechts de funktie heeft het artikel
aantrekkelijker te maken.
Het eiteren. In aankondigingen, beoordelingen, we-
tenschappelijke verhandelingen en dergelijke mag men
binnen bepaalde grenzen een werk - dus ook een
beeidwerk - tonen of aanhalen. Het aangehaalde moet
daarbij volstrekt ondergeschikt zijn aan het betoog als
geheel en mag door de omvang ervan geen zelfstandige
waarde krijgen. De grenzen van het geoorloofde blij-
ken in de praktijk moeilijk te trekken. Uitkomst wordt
dan geboden door het maken van bijzondere afspraken
met name over de tarieven voor afbeeldingen in media
waar het citaatrecht omstreden is.
Werken die door de Staat zijn uitgegeven zonder dat
daarbij door de Staat een auteursrechtvoorbehoud is
gemaakt mögen zonder toestemming door derden (en
uiteraard ook door de Staat zelf) worden gereprodu
ceerd. Dit is een bijzonder riskante situatie, vooral
wanneer dat verdere gebruik duidelijk in de sfeer van
de winstbeogende exploitatie van het werk ligt en niets
meer van doen heeft met de ratio van de betreffende
bepaling, die niet meer beoogde dan te voorkomen dat
het auteursrecht het funktioneren van de Staat zou
kunnen hinderen of belemmeren. Beeidrecht ondervond
dat bij een procedure door haar aangespannen tegen
een postzegelhandelaar, die ansiehtkaarten had laten
drukken en verspreiden, waarop de zogeheten Beatrix-
zegel was afgebeeld. De Höge Raad Steide dat die ver
dere exploitatie zonder toestemming was toegestaan,
bij gebreke van een auteursrechtvoorbehoud!
Persoonlijkheidsrecht
In het auteursrecht draait het niet alleen om het geld.
Art. 25 van de wet voorziet in een bescherming van de
maker waarop hij zieh tijdens zijn leven te allen tijde
kan beroepen. Uitoefening na overlijden is slechts mo-
gelijk bij testamentaire overdracht van dat recht aan de
erfgenamen. Dit - wat genoemd wordt - persoonlijk
heidsrecht of morele recht beschermt de band tussen
de maker en zijn werk. Wat betekent dit recht kon-
14
KT 1990.XVI.1
