kaarten worden verwerkt. Voor de toekomst wordt nog
wel gedacht aan monothematische zwart-witkaartjes in
het rapport bij de kaart.
Konklusies
De gekozen methode, om bij het ontwerpproces van
een nieuwe legenda meerdere Varianten vrij gedetail-
leerd uit te werken, geeft een goed overzicht van de
vergaande implikaties van bepaalde keuzen. Door deze
Varianten voor te leggen aan diverse betrokkenen wordt
een goed inzicht verkregen in hun wensen en wordt een
diskussie op gang gebracht over de inhoud van de
kaart. Hierbij moet rekening worden gehouden met de
besluitvormingsprocedure: beleidsmakers (doorgaans
niet-kartografen) nemen een beslissing over kartogra-
fische keuzen. Een goede visualisatie van de Varianten
geeft betere garanties voor een goede besluitvorming.
Uit het leesbaarheidsonderzoek is gebleken dat de akti-
viteitenkaart de voorkeur heeft boven de gangbare
kaart. Dit blijkt zowel uit de groepsinterviews als uit de
individuele gesprekken. De systematiek van de legenda
werkt goed. Om sneller inzicht in de struktuur van de
legenda te kunnen verkrijgen zal het kolommenkarak-
ter worden versterkt. De rol van de grijze omgeving is
niet precies achterhaald, de tabel 'Voornemens is
goed te lezen voor de belanghebbenden en maakt de le
genda overzichtelijker.
Deze konklusies betreffen de hoofdzaken van het ge
houden onderzoek, waartoe we ons in dit artikel beper-
ken. Het onderzoek heeft ertoe geleid, dat vanaf Sep
tember 1988 alle nieuwe landinrichtingsplannen
vergezeld gaan van een aktiviteitenkaart.
Konklusies staan of vallen met de gehanteerde methode
van onderzoek. Er is al opgemerkt dat dit onderzoek
geen harde gegevens oplevert, maar 'slechts' indikaties.
Het is moeilijk te omschrijven wat precies de waarde is
van de hier verzamelde gegevens. Deze hangt direkt Sa
men met het gekozen onderzoeksdoel, dat in dit geval
vrij bescheiden van opzet was. We accepteren hier indi
katies, maar het is natuurlijk goed denkbaar dat daar-
mee bij andere leesbaarheidsonderzoeken geen genoe-
gen kan worden genomen. Voor de
Landinrichtingsdienst voldoet deze onderzoeksmethode
echter goed.
Bij het houden van een groepsinterview is het belang-
rijk dat de groep divers van samenstelling is. Een zeke-
re mate van polarisatie werkt zeer verhelderend wat be-
treft het begrip van de kaart. Juist doordat men
verschillend oordeelde over de inhoud van het plan
kwamen met name de leesbaarheid van de matrixlegen-
da en van de tabel 'Voornemens goed aan bod.
Het verdient aanbeveling de groepsgrootte te beperken
tot 10 12 personen, omdat het anders erg moeilijk
wordt de zaak in de hand te houden, zonder dat het
'schools' wordt. De gehouden groepsinterviews duur-
den 2,5 uur, wat aan de lange kant bleek.
De animo om aan dit onderzoek deel te nemen was erg
groot, wat kan worden verklaard uit het feit dat het
om een realistische kaartsituatie ging, een punt om in
gedachten te houden bij andere leesbaarheidsonder
zoeken.
Samenvattend kan worden gesteld dat een groepsinter
view in dit geval op een snelle manier tot bruikbare re-
sultaten heeft geleid voor wat betraft de leesbaarheid
van kaarten.
Noot
Henk Klootwijk studeerde kartografie aan de Rijksuniversi-
teit Utrecht en heeft zijn vervangende dienstplicht vervuld bij
de Landinrichtingsdienst.
Peter Spoon studeerde kartografie aan de Rijksuniversiteit
Utrecht en heeft stage gelopen bij de Landinrichtingsdienst.
Literatuur
Hoogendoorn, W.J.M. (1979), Kaarten bij ruilverkavelings-
rapporten. Kartografisch Tijdschrift V, nr. 2, pp. 16-21.
Hoogendoorn-Beks, W. (1983), Legenda's bij ruilverkave-
lingskaarten. Kartografisch Tijdschrift IX, nr. 1, pp. 69-72.
Door een fout bij de verzending zijn de kaartbijlagen bij dit
nummer per abuis bij KT I989.XV.4 gevoegd.
KT 1990.XVI.1
42
