v
Su^
door majoor J.E. van Gorkum.
Deze heeft zeer sterk zijn Stempel gedrukt op de ont-
wikkeling van de Militaire Verkenningen tot een vol-
waardige karteringsorganisatie. De officieren van de
Militaire Verkenningen moesten de grenskaarten met
Frankrijk vervaardigen en waren daarbij in feite verza-
melaars van militaire inlichtingen. Later schreef Nolthe-
nius de Man, de eerste direktem van de 'Topographi
sche Inrichting', dat men die verkenningen op Frans
gebied zoveel mogelijk 'op geheimzinnige wijze moest
uitvoeren'. De verkenners maakten daarbij nog gebruik
van de vergunningen, die door de hertog van Welling
ton, de opperbevelhebber van de geallieerde legers, wa
ren verstrekt.
Na de grenskaarten koos Van Gorkum de schaal
1:25.000 als de meest geschikte voor de kartering van de
Zuidelijke Nederlanden. Hij schreef een handleiding
voor het verkennen en karteren. Men maakte bij het
werk veel gebruik van de Carte de Cabinet van Ferraris
op de schaal 1:11.520. Deze kaarten waren aangekocht
van de Fransen, en de koperplaten en de kaarten wer
den door de direkteur van het Archief van Oorlog ter
beschikking gesteld aan de verkenningsbrigade.
In dezelfde tijd werkte men bij de eerste afdeling van
het Topographisch Bureau verder aan de kaart van
Krayenhoff op de schaal 1:115.200 in 9 bladen. Deze
kaartserie, waaraan de naam van de kopergraveur J.M.
Leydenroth onverbrekelijk verbünden is, bleef tot 1876
in gebruik.
Ook werkte men aan kaarten op de schaal 1:40.000 van
de provincies Groningen, Friesland, Drenthe en Overijs-
sel. Tevens aan kaarten voor bedijking van het Koegras
in de omgeving van Den Helder en het gebied tussen
Grave en Roermond.
Bij de eerste afdeling van het Topographisch Bureau
werden de eerste stappen gezet naar de toepassing van
steendruk voor de vermenigvuldiging van kaarten. De
broer van Alois Senefelder, uitvinder van de lithografie,
kwam naar Den Haag om enkele medewerkers op te lei
den in deze nieuwe techniek. Van deze opleiding kwam
echter heel weinig terecht en in feite is er in die tijd
geen kaart gedrukt.
In 1826 werd de Generale Staf gereorganiseerd, waarbij
het Archief van Oorlog en het Topographisch Bureau
Yborbeoltl van een hernach terrcm op *le schaal van t: 100,000.
lattlty Je/- Aon%mtalr <f> zu tUm. afitmd, BamrhtHj m mtlimißina natt het yrhtei
Fize
mmf: \V arnä(rt
..0^
y« V,1U-1 s *S1
1 .Vi* f i 1
v> IVois
•Urf B",k r4r'-r' 3
Mrlar,!
Stree
'S;Vy.
Figuur 1. Voorbeeld van de hoogtevoorstelling volgens Van Gorkum.
24 KT 1990.XVI.3
Camtntt j J<*j-s -
V uiaimont
fUhmxH
hmjal
Chat um
H attxm/e
IV*
Ic Moh.1
V/fr/.t Am* 'i AlülHMt
utinwut
U
Ki 1.
Mm/m
M?k fatf.*
/frm/r
v V y" 1 f
PIA/.VF, h'OHA Vtaim'
1Lmul/d. Ulis Ol,;,.-
'v Hnis
Hmi Mihimont
I ijhaiViC
III 1.1
V I 11
l"l'sl" UM w-tfiu u
/'oatoii -
Vw///r
ß'Famvrd
IV de ia Violett
tätprä,-
pSS?
■IfA'wt
ßsj{., de ft<ar.n
/U Aur
IVois Aa/irtw la Belle Matern
<dh* Sir«V v
f/eret;
^1.'
in Des In
hmtim
UnuSr
v la V i.'lclU
Aart
ti,
htHmmu. ...ISDIN ddrn /btnr* '-* 3a l'ejl#
//en/'
/■AitrA'mwi
HK
Im X*3- F LtiL
de Hd/mefett Amedm de Am yrttdw feejft trder mndedde- /ST&rmaal de /udfi der hea/mit <d'tff dfm mm
