paald gebied worden samengesteld zoals een gemeente
of een waterschap.
In uitzonderingsgevallen wordt ander materiaal ge-
bruikt om op te drukken. Zo is er een experimentele
militaire uitgave op kunststof (Syntosil), evenals een mi-
litaire kaart 1:250.000 op textiel, welke te gebruiken was
in overlevingspakketten.
Meer opvallend zijn de in samenwerking met Wolters-
Noordhoff uitgegeven topografische atlassen. Versehe
nen zijn de topografische atlassen 1:50.000 in vier delen
en momenteel is een groot deel van Nederland al uitge-
bracht in de vorm van provincie-atlassen op de schaal
1:25.000.
B. In aantal duidelijk minder, maar wat betreft ge-
bruikstoepassing zeer belangrijk is de levering van film-
calques. Deze filmealques worden vooral afgenomen
door (semi-)overheidsinstellingen. Deze calques worden
gebruikt als ondergrond voor eigen karteringen door
gemeenten, provincies, waterschappen, nutsbedrijven,
PTT, Landinrichtingsdienst, oliemaatschappijen en vele
anderen.
Allerhande inventarisaties vinden er op plaats en ze
worden voor intern gebruik en rapporten als lichtdruk
of in offsetdruk vermenigvuldigd (zie ook tabel 1 onder
afnemers).
C. Een derde mogelijkheid om topografische informatie
te verkrijgen is als digitaal bestand. Momenteel zijn be-
schikbaar de lijninformatie van de kaarten op de schaal
1:250.000 en de wegen van geheel Nederland, zoals deze
voorkomen op de kaartserie op de schaal 1:50.000. In
de körnende 3 4 jaar zal de rest van de informatie
welke voorkomt op deze serie digitaal beschikbaar kö
rnen, terwijl omstreeks 1997 het topografische basis
bestand gereed moet zijn waarin opgenomen de detail-
informatie welke nu op de schaal 1:10.000 voorkomt.
Het betreft hier vooralsnog vektorinformatie. Mogelijk
zullen binnen afzienbare tijd ook rasterbestanden lever-
baar zijn, die weer speciale toepassingen kennen als
achtergrond op het beeldscherm voor thematische ge-
gevens.
Het aantal gebruiksmogelijkheden neemt aanzienlijk
toe met het beschikbaar komen van de digitale in
formatie.
Momenteel worden de gegevens geleverd op magneet-
band of floppy. In de toekomst zijn andere media zoals
CD-ROM denkbaar.
Wie gebruikt wat?
Van oorsprong is de topografische kaart gemaakt om
een goed herkenbare weergave van het terrein te verkrij
gen voor militair gebruik; de kaart is echter even zolang
in gebruik voor vele civiele toepassingen.
De topografische kaarten geven een min of meer volle-
dig beeld van het landschap voor zoveel mogelijk ge-
bruikers. We kunnen spreken van een multifunktionele
kaart. Daar iedere gebruiker zijn eigen eisen steh zal de
kaart nooit voor iedereen voor de volle honderd pro-
cent voldoen. Er moeten keuzen gedaan worden om
aan zoveel mogelijk wensen tegelijk tegemoet te komen.
Dit betekent echter dat de individuele gebruiker een
deel van de informatie als overlast beschouwt en tegelij-
kertijd een stuk informatie mist.
De basisinformatie wordt gevormd door wegen, water-
wegen en bebouwing, relief, bodemgebruik/vegetatie en
toponymische informatie.
In 1969 is een uitgebreid onderzoek gedaan naar de
wensen van de gebruikers, met name de overheid. Het
ging toen vooral om de inhoud van de kaart op de
schaal 1:25.000, die voor militair gebruik niet meer ge-
produeeerd behoefde te worden, maar die voor civiel
gebruik onmisbaar was. Voldeed de kaart nog wel aan
de eisen van de gebruikers? Door de Topografische
Dienst waren wijzigingsvoorstellen uitgewerkt met ver-
schillende alternatieven en deze zijn middels een enque-
te bij een groot aantal gebruikers uitgezet. Naar aanlei-
ding van de antwoorden is een hoorzitting gehouden en
vervolgens zijn enkele subkommissies ingesteld die en-
kele deelthema's verder hebben geanalyseerd. Dit betraf
bebouwing, wegen, bodemgebruik en rekreatie.
Hoewel een aantal van de destijds gedane aanbevelin-
gen ook in de kaart en legenda zijn ingebracht (met
name de wegenklassifikatie en enkele bodemgebruiks-
aspekten) is er nu een nieuw motief om de gebruikers
opnieuw te benaderen. Immers de reeds gestarte op-
bouw van digitale bestanden blijkt een breed skala van
nieuwe mogelijkheden te openen.
Het zal niet lang meer duren of een ieder kan zijn ei
gen ideale kaart van Nederland samenstellen. Een digi
taal bestand op de schaal 1:250.000 is reeds beschikbaar
en het bestand op de schaal 1:50.000 is in opbouw. De
Topografische Dienst werkt de körnende 7 jaar aan het
opbouwen van een topografisch gegevensbestand dat
geschikt zal zijn voor, globaal, het schaalbereik van
1:5000 tot ca 1:25.000. De niet-gegeneraliseerde infor
matie maakt het mogelijk dat de gebruiker in de eerste
plaats zelf bepaalt welke topografische elementen hij
wil gebruiken, en vervolgens deze zelf van de door hem
gewenste symboliek en kleuren voorziet en zonodig de
eigen geo-informatie eraan toevoegt. Er ontstaat een
heel skala nieuwe mogelijkheden van het gebruik van
geo-informatie waarvan we de topografie als basiskom-
ponent kunnen beschouwen. Dit alles zal zieh groten-
deels in Computersystemen afspelen en veelal geen ge-
drukte kaart als uitvloeisel hebben.
De vraag rijst echter wat de inhoud van een dergelijk
bestand moet zijn. Is dit domweg de huidige kaartin-
houd of dient de kaart- c.q. bestandsinhoud grondig
herzien te worden? Ik denk het laatste. In de nabije
toekomst is een onderzoek onder de belangrijkste afne-
mers/gebruikers te verwachten. De lezers van dit artikel,
die denken hierbij ook een bijdrage te kunnen leveren,
zou ik nu reeds willen oproepen met ons in kontakt te
treden, zodat een uitgebreider gebruikersonderzoek
gestart kan worden.
KT 1990.XVI.3
61
