Gebruik van militaire kaarten
G.L. Weerd
Inleiding
Het behoeft geen betoog, terugkijkend op de historie
van de kartografie, dat zeker bij militaire aangelegenhe-
den kaarten onmisbaar zijn. Voor het plannen en uit-
voeren van militaire operaties is het kunnen beschikken
over kartografische Produkten, die aan specifiek militai
re eisen voldoen, een noodzaak.
In het begin van deze eeuw beschikte alleen de legerlei-
ding over zgn. "tot veldgebruik ingerichte stellen kaar
ten"; daarna drangen de kaarten door tot steeds lagere
niveaus. Tot voor de Tweede Wereldoorlog was iedere
kompagnie in het bezit van een volledige bedekking
kaarten van Nederland op de schaal 1:50.000. Ook op
dit gebied zorgde de 1\veede Wereldoorlog voor een
omwenteling. Het gebruik nam naar oude begrippen
gemeten werkelijk astronomische vormen aan. Voor de
invasie in Normandie lagen 184 miljoen kaarten gereed.
Na de oorlog stapte men af van het systeem van kom-
plete bedekkingen en kreeg ieder onderdeel twee bedek-
kingen per peloton van het gebied waarin volgens het
operatiebevel zijn opgedragen taak uitgevoerd dient te
worden. Tegenwoordig hangt het gebruik van kartogra
fische Produkten sterk samen met internationale sa-
menwerkingsverbanden. Nederland heeft in het kader
van het bondgenootschappelijk optreden binnen de
NAVO, het legerkorps en de taktische luchtstrijdkrach-
ten onder bevel gesteld van respektievelijk de 'Com
mander Northern Army Group' en 'Commander Sec-
ond Allied Tactical Airforce'. Hierdoor is zowel het
operatiegebied als het gebied van interesse gedefinieerd
tot buiten de landsgrenzen. Dit heeft ertoe geleid dat
kartografische produkten van een ruimer gebied dan
het eigen grondgebied ter beschikking moesten komen.
De behoefte aan kartografische Produkten
Binnen de NAVO zijn de partners overeengekomen om
de nationale, militaire maar ook civiele kartografische
Produkten aan elkaar ter beschikking te stellen. Het in
de 'Nato Geographie Community' gehanteerde pakket
van eisen ten aanzien van onder meer de kwaliteit van
de nationale kartografische Produkten wordt door
NAVO standaardisatie-overeenkomsten (zgn. Stanags)
gegarandeerd.
De behoefte aan kartografische produkten bedraagt
voor de Nederlandse krijgsmacht een jaarlijks aantal
van 1,6 miljoen kaartprodukten. De landsvoorraad be-
staat uit een viervoud daarvan.
In de behoefte aan kartografische produkten van het
Nederlands grondgebied wordt voorzien door de Topo-
grafische Dienst. De benodigde kartografische Produk
ten van gebieden in het buitenland worden verworven
door middel van bilaterale uitwisselingsverdragen, ge-
sloten met Navo-partners of, in sommige gevallen, mid-
dels kontante betaling.
De Topografische Dienst levert per jaar aan onze
krijgsmacht circa 700.000 kaarten en aan onze bondge-
noten circa 550.000 kaarten. De bondgenoten leveren
circa 900.000 kaarten aan onze krijgsmacht. Dit betref
fen voornamelijk land- en luchtvaartkaarten.
Indeling van kartografische produkten
De door de krijgsmacht gebruikte kartografische Pro
dukten worden vrijwel op eenzelfde wijze ingedeeld als
daarbuiten.
Naar schaal onderscheidt men:
kleine schaal: kleiner dan 1:1.000.000
middelbare schaal: 1:100.000 tot en met 1.000.000
grate schaal: 1:100.000 en groter.
Naar bestemming en gebruik onderscheidt men:
algemene overzichtskaarten op kleine schaal:
1:5.000.000, voor stafdoeleinden, veelal voorzien van
een GEOREF-net;
topografische overzichtskaarten op middelbare
schaal: 1:1.000.000, 1:500.000 en 1:250.000, voor het
voorbereiden van operaties met inbegrip van ver-
plaatsingen en bevoorrading, afhankelijk van de
schaal voorzien van een GEOREF- of UTM-net;
topografische kaarten op grate schaal: 1:100.000 en
1:50.000, voorzien van een UTM-net voor taktische
en verzorgingsdoeleinden;
thematische kaarten: o.a. begaanbaarheidskaarten en
terreinmeetstafkaarten (soms uitgevoerd als opdruk
op de reeds bestaande topografische kaarten van die
schaal). Deze kaarten zijn in de regel voorzien van
een UTM-net.
Luchtvaartkaarten zijn kaarten met een topografische
ondergrond voorzien van luchtvaartnavigatiegegevens.
Ze worden uitgevoerd in de schalen zoals hierboven
genoemd.
In de al eerder genoemde standaardisatie-
overeenkomsten zijn onder andere de volgende
standaard-kaartschalen vastgelegd: 1:1.000.000,
1:500.000, 1:250.000, 1:100.000 en 1:50.000, waarbij de
KT 1990.XVI.3
69
